معرفی كتاب
«مرد ما در تهران» | در آبان 1358 دانشجویان مسلمان پیرو خط امام در اعتراض به ورود شاه به آمریکا، سفارت ایالات متحده در تهران را تسخیر کردند. «کن تایلر» سفیر وقت کانادا در ایران، تایید کرده که نه تنها در زمینه تسخیر سفارت آمریکا بلکه مدت ها در تهران برای سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) کار می کرده است.
«کن تایلر» این موضوع را درمصاحبه با روزنامه کانادایی گلوب- اند- میل (The Globe and Mail) اظهار کرده است. آقای تایلر می گوید: درپی به گروگان گرفته شدن دیپلمات های آمریکایی در 13 آبان 1358، او در عمل مسوول اطلاعاتی ارشد آمریکا در ایران شد. وی می‌افزاید: «همواره فکر می‌کردم که فعالیتم برای سازمان سیا تا سه دهه دیگر هم علنی نشود.» اما انتشار کتاب «مرد ما در تهران» راز سی ساله او را برملا کرد. این کتاب به وقایع انقلاب اسلامی ایران می پردازد. نویسنده کتاب، یک تاریخدان کانادایی به نام «رابرت رایت» است. دراین کتاب آمده است که پس ازواقعه گروگان گیری دیپلمات های آمریکایی، «کن تایلر» درعمل به مسوول اطلاعاتی شماره یک آمریکا درایران تبدیل شد. «کن تایلر» تایید کرده است که جیمی کارتر، رئیس جمهوری وقت آمریکا ازدولت کانادا خواسته بود که سفیر کانادا وارد کارزار اطلاعاتی شود.
درکتاب «مرد ما در تهران» همچنین آمده که سفارت کانادا بعد ازواقعه گروگانگیری 13 آبان تا مدت ها جایگزین مرکزعملیاتی سیا درتهران شده بود. «کن تایلر» با قاطعیت گفته بود: «مطمئن هستم که مقام های ایرانی به فعالیت های سری من پی نخواهند برد.» وی بین سال های 1357 تا 1360 سفیر کانادا در ایران بود. نقش او در فراری دادن شش شهروند آمریکا از ایران سال هاست که برای همگان روشن بوده است. اما رازسی ساله او یعنی فعالیت جدی و مستقیم برای سازمان جاسوسی سیا تنها با انتشار کتاب «مرد ما در تهران» برملا شد.
انتشار خبر نامزدي كتاب «مرد ما در تهران» در جايزه برترين كتاب غيرادبي «جان دبليو دافو» كه با موضوع بررسي چگونگي جاسوسي ديپلمات سفارت كانادا در زمان تسخير سفارت آمريكا در ايران تاليف شده نكته‌اي بود تا گزارشي از اين اثر براي مخاطبان ارائه گردد.
این كتاب از جمله آثاري است كه انتشار آن در سال 1388 توجه بسياري از مخاطبان و رسانه‌هاي جهان، به ويژه رسانه‌ها و مطبوعات كشورهاي غربي را به خود معطوف كرد. اين اثر سندي تاريخي است كه پرده از برنامه جاسوسي سفارت كانادا و نقش موثر و كليدي «كن تايلر» سفير اين كشور در جاسوسي و ارائه راهكارها و برنامه‌هاي نظامي و امنيتي ايران به دولت آمريكا در زمان وقوع انقلاب اسلامي ايران، بر مي‌دارد.
«رايت» نويسنده كتاب «مردان ما در تهران» در فصل‌هايي از كتاب با اشاره به واقعه طبس و عمليات ناموفق آمريكايي‌ها در صحراي طبس به طور مستقيم به افشاي روابط پنهاني «كن تايلر» با سازمان جاسوسي آمريكا پيش و پس از بروز اين حادثه مي‌پردازد. اين استاد دانشگاه در كتابش مي‌نويسد: «كارتر» رئيس جمهور وقت آمريكا از «جو كلارك» نخست‌وزير وقت كانادا درخواست كرد كه از «كن تايلر» به عنوان يك مهره موثر براي كسب اطلاعات نظامي از ايران به منظور آزادسازي گروگان‌هاي آمريكايي در تهران استفاده كند. به اين ترتيب دولت آمريكا از سفارت كانادا خواست تا اطلاعات لازم در اين زمينه را از طريق اين ديپلمات در اختيار فرماندهان نظامي آمريكا در صحراي طبس قرار دهد.
پروفسور«رابرت رايت» كه به تازگي به خاطر نگارش اين اثر به عنوان يكي از شانس‌هاي دريافت جايزه كتاب غيرادبي «جان دبليو دافو» انتخاب شده دركتابش با اشاره به همكاري ديپلمات‌ها و كارمندان سفارت كانادا با دولت وقت آمريكا مي‌نويسد: .....در زمان تسخير لانه جاسوسي و پيش از آن، «كن تايلر» ديپلمات و «جيمي ادوارد» مسئول امنيتي- اطلاعاتي سفارت كانادا از جمله كليدي‌ترين مهره‌ها در جمع‌آوري اطلاعات از ايران و ارائه آن به آمريكايي‌ها بودند. اين افراد پس از دريافت درخواست همكاري از سوي آمريكا مبني بر جاسوسي عليه ايران، موافقت خود را اعلام كرده و به صورت مستقل به جمع‌آوري اطلاعات كاربردي و پراهميت براي حضور و دخالت آمريكايي‌ها در برنامه‌هاي داخلي ايران، پرداختند....
«رايت» نويسنده كتاب پرفروش «3 شب در هاوانا» كه موفق به دريافت جوايز متعددي به خاطر اين اثر شده است، در فصلي از كتاب « مرد ما در تهران» به صراحت به اين نكته اشاره كرده كه دستور جاسوسي و گردآوري اطلاعات نظامي و امنيتي ايران توسط كارمندان سفارت كانادا مستقيما از سوي «جيمي كارتر» رئيس جمهوري وقت آمريكا به «جو كلارك» نخست‌وزير وقت كانادا ابلاغ شده و «كلارك» با اين موضوع موافقت كرده است. وي در كتابش از «كن تايلر» و ديگر همكار وي در سفارت كانادا به عنوان يكي از ماموران غيررسمي سازمان جاسوسي آمريكا ياد كرده است.
طرح اين موضوعات در تازه‌ترين كتاب «رابرت رايت» كه در دی 1388 روانه بازار كتاب جهان شد، موجب شد تا ديپلمات بازنشسته كانادايي «كن تايلر» لب به سخن بگشايد و ديدگاه‌هاي خويش را درباره اين وقايع با رسانه‌ها و مطبوعات جهان به اشتراك بگذارد.
وي در مصاحبه با روزنامه‌هاي مختلفي همچون «گلوب اند ميل» ضمن اشاره به حساسيت انتشار اطلاعاتي كه روزگاري جزء اسناد محرمانه دو كشور كانادا و آمريكا محسوب مي‌شدند، گفت: «به هيچ وجه انتظار افشاي اين موضوع را در زمان حياتم نداشتم و فكر مي‌كردم اين موضوع براي مدت زمان بسيار طولاني مسكوت باقي بماند.» با اين وجود وی نسبت به انتشار رسمي كتاب «مرد در تهران» واكنشي جدي از خود نشان نداد و مسائل مطرح شده در اين كتاب را تائيد كرد.
وي با اشاره به عنوان «مامور غيررسمي سيا» كه از سوي پروفسور «رابرت رايت» در كتاب «مرد ما در تهران» براي او و همكارش استفاده شده بود گفت: مسئوليتي كه برعهده ما بود جمع‌آوري اطلاعات مورد نياز آمريكا براي نجات كارمندان سفارت و ديپلمات‌هاي سفارتش در تهران بود و ما تقريبا نقش ماموران غيررسمي آژانس جاسوسي آمريكا را در تهران برعهده داشتيم، ما مردان سيا در تهران بوديم.
«گلوب اند ميل» مي‌نويسد: از آن زمان به بعد تمامي فعاليت‌هاي جاسوسي و اطلاعاتي آمريكا در ايران از طريق « تايلر» انجام مي‌گرفت و اطلاعاتي كه وي روزانه به آمريكا مخابره مي‌كرد توسط دو افسر ارشد در اداره تحليل اطلاعات اوتاوا بررسي مي شد و در اختيار پَت بِلَك، دستيار وزير اطلاعات و امنيت وقت كانادا قرار مي‌گرفت. اين اطلاعات سپس در اختيار كلارك و مك‌دانالد قرار مي گرفت و پس از آن به كنث كورتيس، سفير وقت آمريكا در كانادا و از آنجا به سازمان سیا منتقل مي‌شد.
اين روزنامه نوشت: نخستين مامور سيا كه توسط آمريكا به ايران فرستاده شد، پس از ملاقات با آقاي «كن تايلر» رد شد. تيلور در آن زمان اين مامور را با در نظر گرفتن شرايط موجود تهران نامناسب ارزيابي كرده بود. دومين ماموري كه با نام مستعار «باب» وارد ايران شد مورد تاييد قرار گرفت و از آن به بعد در خارج از سفارت كانادا مشغول به فعاليت شد.
در واقع آنچه «باب» در آن زمان انجام مي‌داد نوعي پوشش براي «كن تايلر» بود تا در فعاليت‌هايش براي سيا تداخل ايجاد نشود. به بيان ديگر هرآنچه باب در تهران انجام مي‌داد از كانال «تايلر» به اوتاوا و سپس واشنگتن منتقل مي‌شد. «تايلر» خود تاييد مي‌كند كه مسئول مستقيم جمع‌آوري اطلاعات و فعاليت‌هاي جاسوسي بوده‌است.
«گلوب اند ميل» نوشت: تنها همكار «تايلر» در سفارت كانادا در تهران در آن سال‌ها «جيم ادوارد» مسئول امنيتي سفارت بود كه همچون آقاي «تايلر» پيشنهادي از واشنگتن براي جاسوسي دريافت كرد و همچون همكارش موافقت نمود.
بر اساس آنچه در كتاب «مرد ما در ايران» به آن اشاره شده است: ادوارد به صورت مخفي به جمع‌آوري اطلاعات نظامي مشغول شد، وي همچنين با ظاهري مبدل در تجمعات مردمي مقابل سفارت آمريكا نيز حضور می‌یافت. ماموريتي كه به نوشته روزنامه براي مردي چهارشانه و قدبلند با موهايي بور و چشماني آبي بسيار دشوار بود.
«تايلر» اين ديپلمات اسبق كانادايي در بخشي از سخنانش در پاسخ به خبرنگاران رسانه‌هاي مختلف از چگونگي دسترسي به اطلاعات و ارسال آنها با وزير خارجه كانادا و پس از آن نخست‌وزير و ابلاغ آنها توسط «جو كلارك» به سفير آمريكا در كانادا، مطالبي را مطرح كرده و پرده از جزئيات اين اقدام برداشته است. وي حتي به حضور مخفيانه و با ظاهري مبدل در اجتماعات و نشست‌هاي مردمي كه در روزهاي انقلاب مقابل سفارت آمريكا برگزار مي‌شد، اشاره كرده است.
و اما «رابرت رايت» درباره چگونگي نگارش تازه‌ترين اثرش، «مرد ما در تهران» مي‌گويد: «با دسترسي به برخي از اطلاعات طبقه‌بندي شده و محرمانه، خواستار مطالعه برخي از پرونده‌هاي موجود در آرشيو كانادا شدم و به اين ترتيب تصميم گرفتم تا كتاب «مرد ما در تهران» را با توجه به اسناد و مداركي كه از لحظه ورود تايلر به ايران در سال 1977 در اختيار دارم، به رشته تحرير در آورم».
اين محقق در جريان مطالعات و تحقيقات خود در ميان اسناد و پرونده‌هاي قديمي به نقش خيره‌كننده «كن تایلر» در دهه 1970ميلادي در پيشروي اهداف آمريكايي‌ها در ايران پي برد و به بررسي اين موضوع پرداخت. «رايت» در جريان مطالعاتش نكات بسياري درباره جزئيات همكاري «تایلر» با سازمان جاسوسي آمريكا به دست آورد. او مداركي را به دست آورد كه بر اساس اين مدارك مشخص شد، ارسال اطلاعات نظامي و امنيتي ايران به صورت روزانه و مستمر صورت مي‌گرفته است.
«مرد ما در تهران» به قلم «رابرت رايت» نويسنده، محقق و مدرس كانادايي با همكاري نشر «هارپركالينز» منتشر و در دی 1388 راهي بازار كتاب‌هاي انگليسي زبان شد.
به هر حال رویدادی که در کتاب «مرد ما در تهران» مورد بررسی قرار گرفته، استفاده آمریکائیها از وجود دیپلماتهای کشورهای دیگر در امر پیشبرد فعالیت‌های جاسوسی خویش بوده است؛ پدیده‌ای که نشان می‌دهد که آمریکا در عرصه دیپلماسی برای قوانین بین‌المللی و مقررات تعریف شده در این حوزه کمترین احترامی قائل نیست.
منابع:
پایگاه خبری تحلیلی «انتخاب»
پایگاه «انقلاب دوم»، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی
| این مطلب تاکنون 2169 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|