| اولین تظاهرات دانش آموزی علیه یک مصوبه توهینآمیز |
اولین گردهمایی اعتراض آمیز و تظاهرات دانش آموزان در تاریخ ایران در مهر 1306 اتفاق افتاد. این اعتصاب به خاطر آن بود که وزیر معارف محمد تدین، از اولیای دانش آموزان خواسته بود هر ساله مبلغی به عنوان «شهریه» بپردازند.
تدین که در 11 خرداد 1306 در کابینه مهدیقلی هدایت (مخبرالسلطنه) سمت وزارت معارف را عهده دار شده بود تصمیم داشت در نظام آموزش و پرورش دست به یک رشته اصلاحات بزند. وی در 14 شهریور این سال بخشی از برنامه های خود موسوم به «اصلاحات» را اعلام کرد. طبق این برنامه قانون ورزش به عنوان یک ماده درسی در برنامه های کلاسی گنجانده شد و به تصویب مجلس شورای ملی هم رسید. بخش دیگری از این برنامه شامل اخذ شهریه از دانش آموزان «متمول» بود. اعلام این برنامه خشم اولیای دانش آموزان را به همراه آورد. اقبال یغمایی درباره این حادثه می نویسد: «شورای عالی معارف، بنا به تمایل وزیر معارف، در اواسط شهریور 1306 تصویب کرد که کلیه شاگردان مدارس اعم از ابتدایی و متوسطه و عالی، جز آنان که بی بضاعت هستند، باید شهریه بپردازند و مبلغ شهریه بدین شرح تعیین شده بود:
* کلاس اول، مدارس ابتدایی ماهی یک تومان و هر کلاس بالاتر یک قران اضافه.
* کلاس اول، مدارس متوسطه ماهی شانزده قران و هر کلاس بالاتر دو قران اضافه.
* مدارس عالی در سال سی تومان و به سه قسط.
و مشمولان هر یک از شرایط زیر از پرداخت شهریه معاف شده بودند:
* اولاد معلمانی که ده سال سابقه معلمی دارند.
* شاگردانی که در امتحانات دوره ابتدایی در ردیف عشر اول قبول شدگانند.
* شاگردانی که در امتحانات دوره متوسطه در ردیف خمس اول قبول شدگانند.
* شاگردانی که پدرشان در راه وطن کشته یا ناقص العضو شده است.
تدین وزیر معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه، عیسی خان صدیق اعلم معاون اداره کل معارف، علی اصغر خان حکمت رئیس اداره تفتیش و میرزا اسماعیل خان مرآت رئیس تعلیمات ابتدایی را به تنظیم نظامنامه ای جهت اجرای این تصویب نامه مأمور کرد.
اما این نظامنامه ننوشته ماند؛ چه، شاگردان به نشان اعتراض از رفتن به کلاس خودداری کردند و همه مدارس عملاً تعطیل شد. در این میان، غوغا و آشوب شاگردان دارالفنون وسیع تر و شدیدتر بود. اینان به سردستگی میرزا ابوالفضل خان (ابوالفضل آل بویه) روز چهارشنبه دوازدهم مهر 1306 در محل وزارت معارف جمع آمدند و به تدین و مأموران شهربانی که برای متفرق ساختن آنان آمده بودند پرخاش کردند و به مقاومت و ستیزه گری پرداختند. سرانجام به توصیه و پایمردی مؤتمن الملک رئیس مجلس، اجرای تصویبنامه شورای عالی معارف متوقف ماند.»(1)
روزنامه اطلاعات در شماره 12 مهر 1306 خود در مورد این رویداد تاریخی، مقاله ای تحت عنوان «اجتماع محصلین در وزارت معارف» به چاپ رسانده است. در این مقاله با اشاره به اینکه بسیاری از اولیاء محصلین از نقطه نظر مجانی بودن تحصیل است که فرزندان خود را به مدرسه می فرستند در غیر این صورت درس و مشق و تحصیل در اکثر مقاطع، در کشور ادامه نمی یافت، آمده است: «وقتی دانش آموز را وادار میکنند که یا شهریه بده و یا ورقه بی بضاعتی و گدایی خود را در دست داشته باش، هیچ کس حتی آنهایی که در نهایت استیصال امرار معاش میکنند ممکن نیست در پای میز رئیس، اقرار به تنگدستی و بی بضاعتی کنند و ثابت کنند که آه در بساط ندارم و نمی توانم خرج تحصیل طفل خود را بدهم. زیرا این باعث میشود که صدها طفل به خاطر آبرو از اشتغال به تحصیل باز بمانند.»
این مقاله تصریح دارد که این گونه صرفه جوییها با آن اظهار علاقه شاه و مجلس و دولت که مدعی توسعه و ترقی معارف و تحصیل عمومی هستند، منافات دارد و شورای عالی معارف نباید اصلاحات را از شهریه گرفتن مدارس شروع کند. (2)
پی نوشت:
1. هزار و یک حکایت، محمود حکیمی، جلد 4، انتشارات قلم، به نقل از: اقبال یغمایی، «سی امین وزیر معارف»، ماهنامه آموزش و پرورش، بهمن ماه 1352، ص 302.
2. به نقل از مقاله صفحه اول روزنامه اطلاعات، مورخ 12 مهر1306 منبع:روزنامه قدس 17 بهمن ۱۳۸۸
| این مطلب تاکنون 2236 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|