ساجدی
سال 1357 سال سقوط سلسله 50 ساله پهلوی‌ها است. به مناسبت چهلمین سال سقوط این دودمان، سیر سرنگونی رژیم پهلوی را به صورت روزشمار ارائه خواهیم کرد. در شماره‌های گذشته مجله الکترونیکی «دوران» رویدادهای مهر و آبان 1357 به صورت روزشمار ارائه شد و در این شماره، همزمان با ماه آذر، به رویدادهای آذر 1357 می‌پردازیم .
1 آذر 1357
- امام خميني در مصاحبه‌اي با روزنامه السفير لبنان تصريح كردند طرح آمريكا براي مدرنيزه كردن ايران به انقلاب آمريكايي شاه انجاميد كه تماماً به نفع آمريكا و به ضرر ايران بود. كشاورزي مملكت نابود شد، ايران بازار مصرف مواد غذايي آمريكا شد. مخازن زيرزميني كشور به نفع آمريكا تاراج شد و در عوض چهل هزار مستشار نظامي آمريكا به كشور ما تحميل شد كه ارتش ما را از حيثيت انداخت، مقدرات كشور را به آنها سپرد و ايران را به پايگاه نظامي آمريكا تبديل كرد.(1)
- در آستانه فرارسيدن ماه محرم، امام خميني در پيامي اين ماه را ماه پيروزي خون بر شمشير و حكومت پهلوي را نظام سياسي اشغالگر دانستند كه بايد توسط مردم به زير كشيده شود. امام از مردم خواستند براي برپايي مراسم ماه محرم از مقامات سياسي اجازه نگيرند و از همه وعاظ و سخنرانان خواستند از ظرفيت اين ماه براي آگاه كردن مردم استفاده كنند.(2)
- در اعتراض به تشكيل دولت نظامي، امروز جمعي از اعضاي اتحاديه مسلمانان فرانسه، اعتصاب غذاي 5 روزه‌اي را از امروز آغاز كردند.(3)
- امروز جمعي از فضلا و اساتيد حوزه علميه قم با انتشار پيامي كه 48 امضا در ذيل آن ديده مي‌شد، حمايت خود را از كاركنان اعتصابي شركت نفت اعلام داشتند.(4)
- به دستور برژينسكي مشاور امنيت ملي جيمي كارتر، نشستي با حضور كارشناسان دانشگاهي و صاحبنظران غيردولتي درباره موقعيت بحراني ايران تشكيل شد. گري سيك رئيس اين جلسه مي‌نويسد در پايان نشست وقتي گزارش آن را به برژينسكي دادم، او نااميدتر از قبل شد. در اين نشست همه شركت‌كنندگان اتفاق‌نظر داشتند كه محرم براي حكومت شاه ماهي بحراني بوده و در روشن ساختن وضع وي از لحاظ ماندن يا نماندن مؤثر خواهد بود.(5)
2 آذر 1357
- جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا در نامه‌هايي به سايروس ونس وزير خارجه و برژينسكي عضو شوراي امنيت ملي كاخ سفيد، با اشاره به انقلاب اسلامي، از نقص اطلاعات آمريكا كه سبب غافلگير شدن واشنگتن در منطقه خليج فارس گرديده، انتقاد كرد.(6)
- دهها دانشجوي ايراني با تظاهرات در مقابل ساختمان سفارت نروژ در استكهلم، خواستار آزادي ايرانياني شدند كه روز 29 آبان به خاطر تصرف نيم ساعته سفارت رژيم شاه در اسلو بازداشت شدند.(7)
- روزنامه «آفتاب شرق» كه از نشريات مخالف انقلاب اسلامی بود پس از 11832 شماره، خبر تعطيلي خود را در صفحه اول چاپ كرد و براي هميشه بسته شد.(8)
- مامورین حکومت نظامی به سوی تظاهرکنندگانی که در حرم مطهر حضرت ثامن‌الائمه پناه گرفته بودند شلیک کردند و عده‌ای را شهید و مجروح کردند.(9)
3 آذر 1357
- بر اساس يك سند ساواك، زادگاه محمدرضا پهلوي در تهران توسط مردم معترض به آتش كشيده شد.(10)
- روزنامه نيويورك تايمز نوشت: جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا، سازمان «سيا» را به علت عدم توانايي‌اش در پيش‌بيني حوادث ايران مورد انتقاد قرار داد.(11)
- به مناسبت حمله مسلحانه عوامل رژيم شاه به بارگاه قدس رضوي، امام خميني روز يكشنبه 25 ذيحجه برابر با 5 آذر 1357 را روز عزاي عمومي اعلام كردند.(12)
- امروز بازار اصفهان و اكثر اماكن كسب و كار در سطح شهر در اعتراض به رژيم شاه تعطيل بود.(13)
4 آذر 1357
- محل استقرار گارد شهرباني شهر زنجان مورد حمله مسلحانه قرار گرفت. سازمان چريكهاي فدايي خلق مسئوليت اين حمله را بر عهده گرفتند.(14)
- انجمن بين‌المللي حقوقدانان دمكراتيك كه مقر آن در بروكسل پايتخت بلژيك است امروز اعلام كرد: «جاي شگفتي است كه جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا كه خود را مدافع حقوق بشر مي‌داند از شاه ايران كه هرگونه حقوق و آزادي را براي بشر پايمال مي‌كند، حمايت مي‌نمايد.(15)
- در جريان درگيري ميان نيروهاي پليس شهر فرانكفورت آلمان با 10 هزار ايراني معترض كه عليه رژيم شاه در خيابانهاي اين شهر دست به راهپيمايي و تظاهرات زده بودند، دست كم 200 نفر مجروح شدند.(16)
5 آذر 1357
- آيت‌الله محمد غروي كاشاني از علماي برجسته تهران در 83 سالگي دارفاني را وداع گفت. مراسم تشييع پيكر ايشان به يك راهپيمايي بزرگ عليه رژيم شاه تبديل شد كه در آن 3 نفر به شهادت رسيده و تعداد ديگري مجروح شدند.(17)
- در پی حادثه تیراندازی نظامیان به سوی زائران حرم رضوی در دوم آذر گذشته، امروز یکشنبه پنجم آذر 1357 به دعوت امام خمینی در سراسر کشور عزای عمومی بر پا بود. امروز همچنین حدود دويست هزار نفر از مردم مشهد به تظاهرات و راهپيمايى عليه رژيم پهلوى پرداختند و در اصفهان، مردم مجسمه شاه را پايين كشيدند.(18)
6 آذر 1357
- امام خميني در مصاحبه با خبرنگار تلويزيون تايمز انگلستان گفتند: «من از مردم مي‌خواهم به غرب و غربزدگان كه باعث نابودي فرهنگشان شده‌اند، پشت پا بزنند و خود را از وابستگي نظامي، سياسي، اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي به هر شكلي كه شده، برهانند.»(19)
- كاركنان اداره برق تهران در اعتراض به حكومت نظامي مبادرت به قطع جريان برق در ساعت 20:30 تا 22 كردند تا مردم اخبار دولتي را گوش ندهند.(20)
- مجله نيوزويك چاپ آمريكا امروز به نقل از رئيس اداره مطبوعات دربار شاه كه در لندن به سر مي‌برد، فهرستي از روزنامه‌نگاران غربي را كه در ازاء دريافت پول و طلا از حكومت شاه، مقالاتي به نفع رژيم پهلوي مي‌نوشتند، انتشار داد.(21)
- امروز شهرهاي تهران، سنندج، همدان، تبريز، بابل، دزفول، ايلام، يزد، گرمسار، گرگان، اصفهان، زنجان و فيروزآباد شاهد تظاهرات گسترده مردم عليه رژيم شاه بود.(22)
- شاهپور غلامرضا پهلوي در پاريس توسط دانشجويان ايراني مورد ضرب و شتم قرار گرفت.(23)
7 آذر 1357
- سرگرد حيدري معاون رئيس شهرباني رفسنجان امروز به ضرب گلوله 3 نفر ناشناس كشته شد.(24)
- آسوشيتدپرس گزارش داد دادستان تهران تحقيقاتي را پيرامون انتقال مقادیر هنگفتی ارز از سوي 144 نفر از چهره‌هاي شاخص خاندان پهلوي به خارج از كشور كه اخير از سوي انجمن كاركنان بانك مركزي انتشار يافته است آغاز كرده است.(25)
- سناتور جمهوريخواه «ريچارد لوگارد» كه هفته پيش به همراه «مايكل بلومنتال» وزير خزانه‌داري آمريكا از تهران ديدن كرده بود گفت اگر شاه سقوط كند در ايران هرج و مرج سياسي و اقتصادي به وجود خواهد آمد. توليد نفت لطمه خواهد ديد و اين امر منجر به بحران انرژي در اسرائيل، آفريقاي جنوبي و ژاپن خواهد شد و سطح زندگي مردم آمريكا را تنزل خواهد داد.(26)
- روزنامه واشنگتن پست نوشت: برژينسكي مشاور امنيت ملي آمريكا و سايروس ونس وزير خارجه آن كشور در حال تهيه گزارشي راجع به علت شكست برنامه‌هاي سازمانهاي اطلاعاتي آمريكا در مورد ايران هستند.(27)
8 آذر 1357
- پالايشگاه تهران به اشغال مأموران حكومت نظامي درآمد.(28)
- دكتر محمدجواد باهنر امروز پس از سخنراني در دانشكده كشاورزي شيراز، هنگام خروج از شهر در فرودگاه توسط مأموران ساواك دستگير شد.(29)
- سپهبد ناصر مقدم رئيس ساواك در نامه‌اي براي ارتشبد ازهاري نخست‌وزير نسبت به گسترش قيام مردم در ايام محرم به ويژه روزهاي تاسوعا و عاشورا هشدار دادو وی رهنمودي در 20 ماده براي جلوگيري از تظاهرات، سركوب مردم و مراقبت از مراكز حساس كشور از جمله راديو تلويزيون، صنعت نفت و... ارائه كرد.(30)
- روزنامه اردو زبان «تأثير» چاپ راولپندي از دعوت دولت هند از امام خميني براي سفر به آن كشور و روزنامه «امروز» چاپ لاهور از دعوت از امام براي سفر به پاكستان خبر دادند.(31)
9 آذر 1357
- راديو لندن امروز اعلام كرد مقامات سفارتخانه‌هاي خارجي در تهران به اتباع خود در تهران هشدار داده‌اند در ايام محرم عملي كه مغاير با رسوم مذهبي مردم باشد انجام ندهند و به زنان توصيه شده لباس ساده بپوشند و به مساجد و بازارها نروند.(32)
- ده‌ها تن از روحانيون و علماي حوزه علميه قم با انتشار بيانيه‌اي ضمن اعلام حمايت از اعتصابيون شركت نفت، شماره حساب 800 مؤسسه تعاون اسلامي قم را براي دريافت كمكهاي مالي مردم جهت حمايت از كاركنان اعتصابي شركت نفت، افتتاح كردند.(33)
- جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا امروز بار ديگر حمايت خود را از شاه اعلام كرد و از وي در مبارزه با مخالفان پشتيباني نمود.(34)
- اولين روز محرم امسال با بانگ شبانه «الله اكبر» بر فراز خانه‌هاي مردم آغاز شد. امروز تعداد زيادي از مردم تهران در تظاهراتي كه در نقاط مختلف شهر برگزار شد به شهادت رسيده و حداقل يكصد نفر دستگير شدند. بيشترين ميزان تلفات در ميدان سرچشمه و بزرگترين تظاهرات، حركت 10 هزار نفری مردم به صورت كفن‌پوش از ميدان سرچشمه به سوي ميدان ژاله (شهدا) بود.(35)
10 آذر 1357
- امام خميني امروز در پاسخ خبرنگار تلويزيون «پي. بي. اس» آمريكا در مورد كشف اسلحه در برخي از شهرهاي ايران گفتند «طرفداران ما براي مقابله با ظلم مشغول مهيا شدن هستند... من اجازه مهيا شدن را داده‌ام.» امام در پاسخ به اين سئوال كه آيا «مهيا شدن» به معني جمع‌آوري اسلحه است؟» فرمودند «بله».(36)
- در حالي كه مردم تهران در شب و روز اول محرم، ساعات خونيني را پشت سر گذاشتند و در حالي كه «آنتوني پارسونز» سفير انگليس درباره حوادث شب اول محرم نوشت «ارتش در برابر تظاهرات مردم با خشونت واكنش نشان داد و تا نيمه شب خروش رگبار مسلسل گلوله‌هاي تفنگ و حتي توپ با فرياد الله اكبر مردم تهران در فضا طنين‌انداز شد» سپهبد مقدم رئيس ساواك در نامه‌اي به تيمسار اويسي فرماندار نظامي تهران نوشت «مسامحه امروز و امشب شما موجب تجري مردم شده است.»(37)
11 آذر 1357
- امام خميني در پيامي از سربازان خواست تا از پادگانها فرار كنند و از كاركنان صنعت نفت خواست تا به اعتصابات ادامه دهند.(38)
- كارمندان ايراني شركت نفت «پان آمريكن اويل» در جزيره خارك دست به اعتصاب زدند و با اين اعتصاب دولت را از فروش 400 هزار بشكه نفت در روز محروم كردند.(39)
- شهرهاي قم، اصفهان، مشهد، چالوس، شيراز، بجنور، مهاباد، تبريز، بوشهر، اهواز، كرمان، برازجان، زنجان، سبزوار، كازرون و همدان شاهد تظاهرات و درگيري خونين مردم با مأموران رژيم پهلوي بود.(40)
- روزنامه السياسه تلفات مردم در روز اول ماه محرم را سه هزار كشته و زخمي اعلام كرد. يونايتدپرس حوادث شب اول محرم را رعب‌انگيز خواند و بي‌بي‌سي تلفات مردم را به مراتب بيش از آمارهاي دولتي دانست.(41)
12 آذر 1357
- دولت ازهاري در جلسه امروز مجلس شوراي ملي به علت حوادث اخير تهران و كشتار مردم در شب اول محرم، استيضاح شد.(42)
- تظاهرات كاركنان اعتصابي بانك مركزي در محوطه اين بانك با تيراندازي مستقيم سربازان به سوي آنان به خاك و خون كشيده شد.(43)
- مردم شيراز در حالي كه پيكرهاي شهداي خود را حمل مي‌كردند در تظاهرات بزرگي با حضور آيت‌الله دستغيب خواستار برقراري حكومت اسلامي شدند.(44)
- به دستور حكومت نظامي مدارس كشور به مدت 10 روز تعطيل شدند. همچنين تعداد قابل توجهي از مساجد تهران از جمله مسجد قبا به بهانه نداشتن اجازه دولتي براي برپايي مجالس عزاداري تعطيل شدند.(45)
13 آذر 1357
- امروز تهران، مشهد، زنجان، كرمان، جهرم، ملاير، بوشهر و آباده شاهد تظاهرات گسترده مردم عليه رژيم شاه بود.(46)
- جمعي از سربازان شهر قزوين به فرمان امام خميني از پادگان اين شهر فرار كردند.(47)
14 آذر 1357
- ارتشبد ازهاري نخست‌وزير در يك مصاحبه مطبوعاتي گفت «آيت‌الله خميني مانند هر ايراني اگر رفتاري عادي داشته باشد، مي‌تواند به ايران بيايد!(48)
- امام خميني در مصاحبه با تلويزيون لوكزامبورگ گفتند «شاه تمامي پايگاه‌هاي اجتماعي خود را از دست داده است.»(49)
- مردم تهران با برگزاري تظاهراتي در مقابل كاخ نياوران صداي انقلاب را از نزديك به گوش شاه رساندند.(50)
- 50 نفر از دانشمندان ايراني مقيم آلمان با ارسال نامه‌اي به رئيس‌جمهور آلمان از وي خواستند تا از حقوق بشر در ايران دفاع كند.(51)
- هنري كيسينجر وزير امور خارجه اسبق آمريكا در مصاحبه با مجله نيوزويك گفت «بحران كنوني ايران براي غرب يك تراژدي است.»(52)
- روزنامه «زود دويچه سايتونگ» چاپ آلمان نوشت: «شاه بايد برود» شعاري است كه در ايران هر روز قدرت بيشتري به خود مي‌گيرد و اخيراً اين شعار به درون ارتش نيز كه اكثر افسران و سربازانش به مذهب شيعه جعفري ايمان دارند، سرايت كرده است.(53)
15 آذر 1357
- ازهاري نخست‌وزير طي نطقي در مجلس سنا گفت شعارهاي پشت بام مردم، صداي نوار ضبط صوت است!(54)
- دكتر عيسي صديق مؤسسه دانشگاه تهران در 84 سالگي در تهران درگذشت. وي شش بار به وزارت فرهنگ انتخاب شده بود.(55)
- سخنگوي وزارت خارجه آمريكا اعلام كرد جيمي كارتر رئيسجمهور از جورج بال ديپلمات قديمي و ريچارد هلمز سفير سابق آمريكا درخواست كرده كه شاه را با رهنمودهاي خود در فائق آمدن بر بحران ايران ياري دهند.(56)
- شهرهاي قم، اصفهان، مشهد، شيراز، اهواز، آبادان، قصرشيرين، تبريز، رفسنجان، قزوين، كرمان، گلپايگان و آشتيان امروز شاهد تظاهرات گسترده مردم عليه رژيم شاه بود.(57)
- روزنامه انگليسي «فايننشال تايمز» نوشت: آمريكا و انگلستان مي‌كوشند شاه را در قدرت نگاه دارند در حالي كه براي غرب بايد ثبات ايران مهم باشد نه نجات پادشاه.(58)
- جمعي از پرسنل مركز توپخانه و موشكهاي اصفهان با انتشار اعلاميه‌اي از همقطاران خود خواستند تا به مردم ملحق شوند.(59)
16 آذر 1357
- جمعي از روحانيون سرشناس تهران با انتشار اعلاميه‌اي از مردم خواستند خود را براي شركت گسترده در راهپيماييهاي تاسوعا و عاشوراي حسيني، آماده كنند. امروز همچنين مسيرهاي اين راهپيمايي اعلام شد.(60)
- جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا در يك مصاحبه مطبوعاتي اظهار داشت ثبات ايران براي خليج فارس واسرائيل اهميت قابل ملاحظه‌اي دارد ليكن آمريکا اين بار مانند سال 1953 (كودتاي 28 مرداد 1332) كه سازمان سيا در بازگرداندن مجدد شاه به قدرت عمل كرد، دخالت نخواهد كرد.(61)
- مراسم بزرگداشت دانشجويان كشته شده در 16 آذر 1332، به يك اجتماع بزرگ سياسي در دانشگاه تهران تبديل شد.(62)
- تظاهرات اعتراض‌آميز مردم اهواز 50 شهيد و مجروح بر جاي گذاشت.(63)
17 آذر 1357
- گزارشهاي رسيده از فرودگاه مهرآباد حاكي است خارجي‌ها دسته دسته در حال خروج از كشور هستند. يونايتدپرس نوشت هواپيماهاي آمريكايي در حال سوار كردن صدها نفر از اتباع خود هستند. بي‌بي‌سي گفت: خروج اتباع خارجي به ويژه سرمايه‌داران آمريكايي همه روزه ادامه دارد، شركت هواپيمايي العال اسرائيل نیز اعلام كرد روزانه بيش از 400 نفر را به تل‌آويو انتقال مي‌دهد و راديو كلن اعلام كرد 3 هزار آلماني را از ايران خارج كرده است.(64)
- معاون وزارت امور خارجه آمريكا اعلام كرد اوضاع ايران موجبات نگراني جهان غرب را فراهم ساخته و در گردهمايي وزيران خارجه ناتو، مسئله ايران بسيار پراهميت تلقي شد.(65)
- در تظاهرات امروز مردم تبريز، 20 نفر به شهادت رسيدند.(66)
- دفتر شركت آمريكايي «گروفن» و دفتر مؤسسه هليكوپترسازي «بل» متعلق به آمريكا امروز مورد حمله مردم اصفهان قرار گرفت.(67)
- جرالد فورد رئيس‌جمهور اسبق آمريكا گفت اين به صلاح آمريكا است كه فقط شاه بر ايران حكومت كند.(68)
- جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا گفت من به هيچ اقدامي دست نخواهم زد كه سبب ريختن خون گروگانهاي آمريكايي در تهران و يا برانگيختن دانشجويان گروگانگير براي مجازات گروگانها شود. من بسيار ميانه‌رو و محتاط خواهم بود.(69)
18 آذر 1357
- امروز كشورهاي آلمان غربي، هلند، بلژيك، دانمارك، ايتاليا، سوئد و انگلستان شاهد حمله ايرانيان مخالف رژيم شاه به سفارتخانه‌ها و كنسولگري‌هاي ايران بود.(70)
- امروز اعلام شد بر اثر اعتصاب در صنعت نفت بيش از 70 كشتي نفتكش در جزيره خارك متوقف مانده‌اند.(71)
- سخنگوي شركت هواپيمايي العال متعلق به اسرائيل اعلام كرد تعداد هواپيماي روزمره خود براي خارج كردن اتباع اسرائيل ازايران را به روزي 3 فروند افزايش داده است.(72)
- روزنامه آمريكايي «اينترنشنال هرالد تريبيون» در گزارشي مستند به موضوعِ پرداخت رشوه از سوي رژيم ايران به مطبوعات عرب براي نوشتن مطلب و گزارش در تأييد حكومت شاه اشاره كرد.(73)
- پرتاب بمب‌هاي دست‌ساز به سوي نيروهاي شهرباني در قم، سه نفر از آنها را به كام مرگ فرستاد.(74)
- دولت اعلام كرد فرودگاه مهرآباد تهران از فردا به مدت 48 ساعت تعطيل است.(75)
- رژيم بحرين حمايت خود را از شاه در سركوب مردم اعلام كرد.(76)
- به موجب يك سند ساواك، ويلاي ارتشبد نعمت‌الله نصيري رئيس ساواك در كلاردشت، توسط مردم به آتش كشيده شد و به كلي سوخت.(77)
- اداره دوم ساواك در نامه‌اي به نعمت‌الله نصيري رئيس اين سازمان پيشنهاد كرد براي جلوگيري از تظاهرات مردمي در ساعات شب، تلويزيون مبادرت به پخش فيلمهاي سرگرم‌كننده از جمله «راز بقا» نمايد!(78)
19 آذر 1357
- تظاهرات عظيم تاسوعاي حسيني با حضور ميليوني مردم در سراسر كشور برگزار شد.(79)
- فريدون هويدا سفير شاه در سازمان ملل در خاطرات خود راجع به امروز نوشت نظم و ترتيب و آرامش امواج عظيم انساني در راهپيمايي روز تاسوعا مسئله‌اي بود كه هر ناظري را به حيرت وا مي‌داشت.(80)
- مجله خواندنيها در شماره امروز خود نوشت مردم ايران شايد از جهات عقيده با يكديگر توافق نداشته باشند ولي در مخالفت با حكومت شاه، همه يكدل و يك زبان هستند.(81)
- در جريان راهپيمايي هشتصدهزار نفري مردم مشهد، همه مجسمه‌هاي شاه در سطح معابر شهر به زير كشيده شد.(82)
20 آذر 1357
- راهپيمايي عظيم و ميليوني عاشوراي حسيني، در سراسر كشور با حضور چشمگير مردم برگزار شد.(83)
- عده زيادي از سربازان در روزهاي تاسوعا و عاشورا از سربازخانه‌ها گريختند.(84)
- بر اثر حمله مسلحانه چند نظامي به سوي فرماندهانشان در پادگان لويزان دهها افسر و درجه‌دار در ناهارخوري پادگان به هلاكت رسيدند.(85)
- شهرهاي لندن، هامبورگ، مونترآل و كلن شاهد تظاهرات گسترده مخالفين رژيم شاه بود.(86)
- نمايندگان رسمي دولت فرانسه در پي صدور بيانيه امام خميني در آستانه محرم در نوفل لوشاتو با ايشان ملاقات كردند و ايشان را از دعوت مردم و قواي مسلح ايران به شورش برحذر داشتند. امام نيز شاه را ياغي و غاصب خواند و تصريح كرد «اگر دولت فرانسه مايل نيست ما حرف حقمان را بزنيم به جاي ديگري مي‌رويم.»(87)
- روزنامه صهيونيستي «معاريو» با اشاره به راهپيمايي بزرگ تاسوعا در ايران نوشت «يقيناً در نظر شاه و حاميان او اين واقعيت مكتوم نيست كه كسي كه ديروز دستور حفظ نظم را داد، مي‌تواند فردا دستورات مغايري بدهد.»(88)
- سازمان عفو بين‌الملل اعلام كرد به رغم ادعاهاي مكرر شاه زندانيان سياسي در ايران هنوز به دست پليس و مأموران ساواك شكنجه مي‌شوند.(89)
21 آذر 1357
- امام خميني به مناسبت برگزاري راهپيماييهاي باشكوه تاسوعا و عاشوراي حسيني در پيام مهمي اعلام كردند: راهپيمايي اين دو روز رفراندومي بود كه ملت شاه را نمي‌خواهد و عدم رسميت او را با اكثريت قاطع قريب به اتفاق اعلام كرد.(90)
- تعدادي از تظاهركنندگان اصفهان با شليك گلوله نظامياني كه از داخل بالگرد نظامی به سويشان تيراندازي مي‌كردند، به شهادت رسيدند.(91)
- «وارن كريستوفر» معاون وزارت امور خارجه آمريكا در تلگرافي براي سوليوان سفير آمريكا در تهران از وي خواست تا شاه را به ماندن در كشور ترغيب كند زيرا به اعتقاد وي بودن شاه در تهران «اعتدال بيشتري به هرگونه راه حل بعدي خواهد بخشيد.»(92)
- در تظاهرات مردم نجف‌آباد 50 نفر شهيد و 200 نفر مجروح شدند. 22 مغازه توسط مأموران رژيم غارت شد. 24 مغازه به آتش كشيده شد و به 400 مغازه ديگر خسارات فراواني وارد آمد. بسياري از شهدا كساني بودند كه حين اطفاء حريق مورد هدف گلوله‌هاي مأموران قرار گرفتند.(93)
22 آذر 1357
- در جريان حمله چماق به دستان طرفدار رژيم شاه به مردم سبزوار 15 نفر به شهادت رسيده و 40 نفر به سختي مجروح شدند.(94)
- امروز در دهلي‌نو ساختمان نمايندگي فرهنگي ايران به اشغال دانشجويان درآمد و در استكهلم تظاهراتي از سوي دانشجويان ايراني عليه رژيم شاه برگزار شد.(95)
- يونايتدپرس گزارش داد دولت ايران در زير فشار فلج‌كنندة اعتصابات به ويژه در بخش صنعت نفت، تعادل خود را از دست داده است. (96)
- ريچارد نيكسون رئيس‌جمهور اسبق آمريكا گفت آمريكا بايد فعالانه از شاه حمايت كند زيرا اگر دولت كنوني سقوط كند، يك رژيم متمايل به شوروي جايگزين آن خواهد شد.(97)
- 23 نفر از مردم شيراز امروز توسط مأموران رژيم شاه به شهادت رسيدند. فرمانده نظامياني كه دستور تيراندازي داده بود نيز توسط يك سرباز به هلاكت رسيد.(98)
23 آذر 1357
- روزنامه «ديلي ميل» چاپ لندن در گزارشي مدعي شد مخالفين رژيم شاه تحت تعليمات نظامي گروه فلسطيني «جورج حبش» هستند.(99)
- جمع بزرگي از روحانيون تهران با انتشار اعلاميه مشتركي، روز دوشنبه 27 آذر را به منظور بزرگداشت شهداي روزهاي اخير در تهران و شهرستانها، عزاي عمومي اعلام كردند.(100)
- اميرخسرو افشار وزير امور خارجه ايران به همتاي انگليسي خود در لندن التماس كرد كه به نجات رژيم شاه بشتابد. «ديويد اوئن» وزير خارجه انگليس به وي گفت «ما را فراموش كنيد اگر ما بتوانيم به شما كمك كنيم دريغ نخواهيم كرد ولي به هيچوجه صلاح نميدانيم راه‌حلي ارائه كنيم.»(101)
- عوامل ساواك با حمايت نيروهاي نظامي وارد بيمارستان امام رضا(ع) در شهر مشهد شده، ابتدا با سرنيزه و چماق به اتومبيلهاي كادر پزشكي بيمارستان خسارت وارد كردند سپس با تيراندازي وارد بخش اصلي بيمارستان شدند. آنان بدون توجه به بيماران بستري هر چه را در سر راه خود ديدند شكستند. در اين يورش تعدادي از بيماران دچار حمله قلبي شدند، دو كودك جان سپردند و 18 نوزاد زخمي شدند.(102)
- به نوشته روزنامه «نيويورك تايمز» دولت آمريكا تعداد زيادي كارشناسان نظامي ضدشورش به ايران فرستاده و آنها را در سفارت خود در تهران مستقر كرده است. طبق همين گزارش تعدادي نيز كارشناسان امنيتي براي خارج كردن اسناد و مدارك محرمانه موجود در سفارت آمريكا، راهي تهران شده‌اند.(103)
- چاپخانه و محل حروفچيني دو روزنامه پرتيراژ پايتخت كيهان و اطلاعات توسط ارتش مهروموم شد. گفتني است كاركنان اين دو روزنامه در حال اعتصاب هستند.(104)
24 آذر 1357
- امروز 9 نفر از مردم يزد در جريان حمله مأموران نظامي به روي تظاهركنندگان به شهادت رسيدند.(105)
- سرگرد كازروني رئيس كميته مشترك ضدخرابكاري همدان توسط «گروه توحيدي حديد» ترور شد و به هلاكت رسيد.(106)
- به دليل اعتصابات در شركت نفت امروز دولت ايران درخواست خريد فرآورده‌هاي نفتي از شركت «بريتيش پتروليوم» كرد. اما اين درخواست با پاسخ منفي شركت روبرو شد.(107)
25 آذر 1357
- از سوي مراجع تقليد قم و مشهد، و فضلاي حوزه علميه قم روز 27 آذر به عنوان روز سوگواري سراسري براي شهداي اخير شهرهاي كشور، عزاي عمومي اعلام شد.(108)
- جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا با ارسال پيام محرمانه‌اي براي سوليوان از وي خواست تا هر چه زودتر به ديدار شاه رفته و حمايت آمريكا را از كوشش‌هاي وي براي اعاده امنيت و ثبات در ايران به اطلاع وي برساند. سوليوان در 27 آذر اين پيام را به شاه داد.(109)
- تظاهرات عظيم و راهپيمايي‌هاي گسترده خياباني در اكثر شهرهاي ايران جريان دارد و مردم در شعارهاي خود ضرورت سقوط رژيم شاه و برقراري حكومت عدل اسلامي به رهبري امام خميني را مورد تأكيد قرار مي‌دهند.(110)
- علما و روحانيون شهر مشهد در اعتراض به كشتارها و جنايات رژيم شاه عليه مردم اين شهر دست به تحصن زدند.(111)
- صدها ايراني ناراضي امروز با تجمع در مقابل ساختمان سفارت ايران در لندن عليه رژيم شاه تظاهرات كردند.(112)
26 آذر 1357
- جمع بزرگي از روحانيون تهراني با انتشار اعلاميه مشتركي حمايت قاطع خود را از ادامه اعتصابات در صنعت نفت ايران اعلام كردند.(113)
- در جريان انفجار يك بمب نيرومند در ستاد نيروهاي ارتش در شهر دزفول 8 نظامي كشته و 11 نفر ديگر مجروح شدند.(114)
- صدها نفر در خيابان‌هاي نيويورك عليه حمايتهاي جيمي كارتر رئيس‌جمهور آمريكا از رژيم شاه تظاهرات كردند.(115)
27 آذر 1357
- امروز به مناسبت اعلام عزاي عمومي، سراسر ايران يكپارچه تعطيل بود و در شهر تبريز يك يگان ارتشي با فرمانده خود، خودروهاي زرهي را رها كرده و به صف مردم پيوستند.(116)
- «ريچارد هلمز» رئيس سابق سازمان سيا كه دوره‌اي نيز (1355-1352) در ايران سفير آمريكا بوده است در مصاحبه‌اي با «تايم» تصريح كرد آمريكا براي حفظ شاه بايد هر چه در توان دارد انجام دهد.(117)
- در پي اخراج چند خلبان و افراد فني شركت هواپيمايي ملي ايران كه همراه با مردم انقلابي اعتصاب كرده بودند، 50 خلبان و 30 مهندس پرواز به جمع اعتصاب‌كنندگان پيوستند.(118)
28 آذر 1357
- در پي اخراج چند كارمند اعتصابي در شركت هواپيمايي ملي ايران، امروز 50 نفر از خلبانان و 30 نفر از مهندسين پرواز اين شركت استعفا كردند.(119)
- جامعه پزشكان اهواز در اعتراض به حمله چماقداران رژيم شاه به بيمارستان امام رضاي مشهد، در محل بيمارستان جندي‌شاپور تحصن كردند.(120)
- صدها دانشجوي ايراني با تجمع در مقابل ساختمان كتابخانه آمريكايي دهلي‌نو، آدمك شاه را به آتش كشيدند.(121)
- «هنري پرشت» مسئول اداره امور خاور نزديك در وزارت خارجه آمريكا امروز در نامه‌اي براي سوليوان نوشت: «شاه حداقل شانس را براي بقا در مقام سلطان دارد و هيچكس معتقد نيست كه وي دوباره بتواند به قدرت كامل خود دست يابد، حتي خود شاه نيز اين نكته را به طور خصوصي اذعان كرده است.(122)
29 آذر 1357
- ريچارد هلمز سفير سابق آمريكا در ايران گفت: «هيچ جايگزيني براي شاه وجود ندارد و وي بايد به طور همه‌جانبه مورد حمايت قرار گيرد.(123)
- سيدحسين موسوي دادستان تهران تأييد كرد مقامات بلندپايه كشور در دو ماه اخير 17 ميليارد تومان ارز از كشور خارج كرده‌اند.(124)
- امروز صدها دانشجو و استاد در دانشگاه تهران دست به اعتصاب نشسته زدند. در يزد نيز اعتصاب نشسته صدها روحاني در اعتراض به جنايت چماقداران رژيم شاه در حمله به بيمارستان امام رضاي مشهد وارد ششمين روز خود شده است.(125)
- تحصن 25 روز 70 تن از اساتيد دانشگاه تهران در اعتراض به بسته بودن دانشگاهها آغاز شد.(126)
30 آذر 1357
- بسياري از ادارات دولتي خمين توسط مردم خشمگين به آتش كشيده شدند.(127)
- دو مأمور برجسته «سيا» به نام‌هاي «روبرت بوم» رئيس شعبه تحليل و بررسي ارزيابي هاي سيا و سرلشكر «تيكه» رئيس اداره جاسوسي وزارت دفاع آمريكا وارد تهران شدند.(128)
- بسياري از نظاميان در شهرهاي مختلف سلاحهاي خود را به زمين گذارده، اونيفورمهاي خود را درآورده و به صف مردم پيوستند. اخبار حاصله از پادگانها حاكي از اوجگيري نافرماني است و بازداشتگاه پادگانها مملو از نظاميان عصيانگر است.(129)
- «الكساندر دومرانش» رئيس سازمان جاسوسي فرانسه با شاه در تهران ملاقات كرد. موضوع ملاقات، هماهنگي با وي در چگونگي ميزباني امام خميني بود. «دومرانش» پس از بازگشت به پاريس در ملاقات با رئيس‌جمهور فرانسه وضع شاه را به «لوئي شانزدهم» تشبيه كرد و رئيس‌جمهور در جواب گفت «پس كارش تمام است.»(130)
- يكي از فرستادگان ويژه آمريكا به تهران پس از ملاقات با شاه وضع او را اينگونه توصيف كرد: «با مردي گيج و مريض روبرو بودم كه در برابر مشكلات جاري كشورش دائماً مي‌گفت نمي‌دام چه كنم؟» وي پس از بازگشت به آمريكا در ديدار با برژينسكي مشاور امنيت ملي كارتر گفت: شما يك مرده متحرك در آنجا داريد. ما در ايران چه مي‌كنيم!؟ بايد بداني كه ديگر نميتوانيم روي شاه حساب كنيم.»(131)
- آنتوني پارسونز سفير انگليس در تهران اعلام كرد ارتشبد ازهاري نخست‌وزير دچار حمله قلبي شده است. پارسونز در خاطرات امروز خود نوشت: «ازهاري به من گفت شاه، قدرت و اراده خود را از دست داده و اين مملكت دارد از دست مي‌رود.(132)
 پرويز راجي سفير ايران در لندن در خاطرات امروز خود نوشت، شاه از مشاهده جمعيت بي‌شمار راه‌پيمايان تاسوعا و عاشورا به سختي تكان خورده و خاطرش آشفته شده است.(133)
پی نوشت:
1 - صحيفه امام، ج 5، ص 79.
2 - همان، ص 75.
3 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، مركز بررسي اسناد تاريخي، كتاب 17، ص 52.
4 - همان، ص 57.
5 - همان، ص 59.
6 - استمپل، جان دي، درون انقلاب ايران، ترجمه دكتر منوچهر شجاعي، تهران، مؤسسه خدمات فرهنگي رسا، 1377، ص 202.
7 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، همان، كتاب 17، ص 98.
8 – دايره‌المعارف انقلاب اسلامي، سوره مهر، وابسته به حوزه هنري دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 1، ص 17.
9 – روزشمار انقلاب اسلامی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، ج 8، مدخل 2 آذر 1357
10 - آرشيو اسناد در سايت مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي.
11 - بهروز طيراني، روزشمار روابط ايران و آمريكا، مركز اسناد و تاريخ ديپلماسي، 1379، ص 266.
12 - صحيفه امام، ج 5، ص 93.
13 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، همان، كتاب 17، ص 126.
14 - همان، ص 150.
15- همان، ص 188.
16- همان، ص 193.
17 - روزشمار تاريخ، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما.
18 - روزشمار انقلاب اسلامی، دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، ج 8، مدخل 2 و 5 آذر 1357
19 - صحيفه امام خميني، ج 5، ص 133.
20 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1013.
21 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، مركز بررسي اسناد تاريخي، كتاب 17، ص 351.
22 - روزشمار انقلاب اسلامي، دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 8، ص 83.
23 - همان.
24- انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، مركز بررسي اسناد تاريخي، كتاب 17، ص 364.
25- همان، ص 376.
26- همان، ص 392.
27- همان، ص 415.
28- روزشمار تاریخ ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، باقرعاقلی، ج 2 ، ص 378.
29- انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، مركز بررسي اسناد تاريخي، كتاب 17، ص 451.
30- همان، ص 471.
31- روزشمار انقلاب اسلامي، دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 8، ص 108.
32 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، همان، كتاب 17، ص 509.
33 - همان، ص 518.
34 - همان، ص 533.
35 - همان، صص 544 تا 547.
36 - صحيفه امام، ج 5، ص 147.
37 - انقلاب اسلامي به روايت اسناد ساواك، همان، كتاب 17، ص 577.
38 - هفت هزار روز، همان، ص 1016.
39 - همان، ص 1017.
40 - روزشمار انقلاب اسلامي، دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 8، ص 150.
41 - همان، همان صفحه
42 - همان، همان صفحه
43 - همان.
44 - باقر عاقلي، همان، ج 2، ص 379.
45 - همان.
46 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ص 182.
47 - همان.
48 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1018.
49 - صحيفه امام، ج 5، ص 177.
50 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ص 202.
51 - همان، همان صفحه.
52 - همان، ص 213.
53 - همان، ص 214.
54 - هفت هزار روز ، همان، ج 2، ص 1019.
55 - روزشمار تاريخ، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما.
56 - بهروز طيراني، روزشمار روابط ايران و آمريكا، مركز اسناد و تاريخ ديپلماسي، 1379، ص 266.
57 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 219.
58 - همان، ص 225.
59 - همان، ص 221.
60 - همان، صص 243 و 244.
61 - همان، ص 249. (توضيح: جان.دي استمپل از كارشناسان آمريكايي اين اظهارنظر جيمي كارتر را به منزله تسهيل كردن روند فروريزي مشروعيت سلطنت در ايران خواند. منبع: همان، ص 250).
62 - عاقلي، همان، ج 2، ص 380.
63 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1021.
64 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، صص 259، 266، 267 و 277.
65 - همان، ص 265.
66 - همان، ص 259.
67 - همان.
68 - عاقلي، همان، ج 2، ص 380.
69 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1022.
70 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان ، ج 8، ص 286.
71 - همان.
72 - همان.
73 - همان، ص 304.
74 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1023.
75 - همان، 1022.
76 - همان، 1023.
77 - آرشيو اسناد در سايت مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي.
78 - همان.
79 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 309.
80 - همان.
81 - همان، ص 322.
82 - همان، ص 309.
83 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 327.
84 - عاقلي، همان، ج 2، ص 381.
85 - همان
86 - روزشمار انقلاب، همان.
87 - غلامرضا نجاتي، تاريخ بيستوپنج ساله ايران، انتشارات رسا، 1371، ج 2، ص 166.
88 - دكتر علي‌اكبر ولايتي، ايران و تحولات فلسطين، مركز اسناد و خدمات پژوهشي وزارت امور خارجه، ص 268.
89 - سيدجلال‌الدين مدني، تاريخ سياسي معاصر ايران، ج 2، ص 221.
90 - صحيفه امام، ج 5، ص 220.
91 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 358.
92 - همان، ص 362.
93 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1025.
94 - روزشمار انقلاب اسلامي، دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 8، ص 374.
95 - همان.
96 - همان.
97 - بهروز طيراني، روزشمار روابط ايران و آمريكا، مركز اسناد و تاريخ ديپلماسي، 1379، ص 268.
98 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1026.
99 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 768.
100 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 397.
101 - همان، ص 405.
102 - روزشمار تاريخ، مركز پژوهشهاي اسلامي صدا و سيما.
103 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1027.
104 - همان.
105 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 411.
106 - همان.
107 - همان، ص 420.
108 - همان، ص 421.
109 - همان، ص 435.
110 - عاقلي، همان، ج 2، ص 381.
111 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ص 435.
112 - همان.
113 – همان، ص 437.
114 - همان، ص 439.
115 - همان، ص 442.
116 – همان، صص 445 و 446.
117 - همان، ص 454.
118 - عاقلي، همان، ج 2، ص 382.
119 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 462.
120 - همان.
121 - همان.
122 - همان، ص 467.
123- هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1033.
124 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 470.
125- همان، ص 474.
126 – دايره‌المعارف انقلاب اسلامي، سوره مهر، دفتر ادبيات انقلاب اسلامي، ج 1، ص 234.
127 - عاقلي، همان، ج 2، ص 382.
128 - هفت هزار روز، همان، ج 2، ص 1033.
129 - همان، صص 1034 و 1035.
130 - همان، ص 1036.
131 - همان، ص 1037.
132 - روزشمار انقلاب اسلامي، همان، ج 8، ص 483.
133 - همان، ص 484.

شمارش معکوس
(روزشمار آذر 1357)

تشیع شاهانه!

بازخوانی ادوار مجلس شورای ملی

حجاب در ایران باستان

احتکار و سودجویی سرمایه‌داران زمینه‌ساز مرگ و قحطی در ایران

چند آمار از حکومت پهلوی

میزان شناخت رئیس دفتر شاه از انقلاب!

یهودیان ایران از نگاه لرد کرزن

چوب زدن یک جسد!

نقد كتاب
«خاطرات سری آیرونساید»