| بازخوانی ادوار مجلس شورای ملی |
از مهر 1285 تا شهریور 1354 جمعاً مجلس شورای ملی شاهد تشکیل 24 دوره قانونگذاری بود. مجلس اول توسط روسها به توپ بسته شد، مجلس دوم به دنبال اولتیماتوم روسها منحل شد، مجلس سوم به دلیل مواجهه با جنگ جهانی اول بیش از یک سال دوام نیافت، مجلس هفدهم به دستور شاه منحل شد، مجلس بیستم توسط دکتر امینی نخست وزیر منحل شد، مجلس بیست و چهارم به دلیل مواجهه با امواج انقلاب اسلامی دوره خود را کامل نکرد.
مطلب زیر فهرست ادوار مجلس شورای ملی از صدر مشروطیت تا انقلاب اسلامی ایران است:
دوره یکم: نخستین جلسه مجلس شورای ملی در 13 مهر 1285 با نطق افتتاحیه مظفرالدین‌شاه قاجار گشایش یافت. نمایندگان این دوره مجلس به موجب ماده 6 نظامنامه انتخابات از بین طبقات اشراف، شاهزادگان، تجار، مالکان، روحانیون و اصناف انتخاب شدند. این مجلس قانون اساسی ایران را که مشتمل بر 51 اصل بود در 8 دی 1285 به توشیح مظفرالدین‌شاه و پس از فوت وی متمم قانون اساسی را در 15 مهر 1286 به امضای محمدعلی‌شاه رساند. مجلس اول در دوم تیر 1287 توسط روسها به توپ بسته شد.
دوره دوم: دومین دوره مجلس شورای ملی پس از یک سال و 4 ماه و 21 روز فترت در تاریخ 24 فروردین 1288 افتتاح شد و به دنبال اولتیماتوم دولت روسیه در 3 دی 1289 منحل شد.
دوره سوم: این دوره پس از سه سال فترت در تاریخ 14 آذر 1293 توسط احمد شاه قاجار افتتاح گردید. سومین دوره مجلس شورای ملی به دلیل مواجهه با جنگ جهانی اول بیش از یک سال دوام نیافت.
دوره چهارم: این دوره پس از پنج سال و هفت ماه و هشت روز فترت در تاریخ اول تیر 1300 توسط احمد شاه قاجار افتتاح گردید و در 30 خرداد 1302 به کار خود پایان داد.
دوره پنجم: پنجمین دوره قانونگذاری در تاریخ 22 بهمن 1302 افتتاح شد. در این دوره بود که سلطنت قاجاریه منحل شد و مجلس موسسان در 21 آذر همان سال سلطنت را به پهلوی داد. مجلس پنجم در تاریخ 22 بهمن 1304 به کار خود پایان داد.
دوره ششم: ششمین دوره قانونگذاری در تاریخ 19 تیر 1305 توسط رضاشاه افتتاح شد و در تاریخ 22 مرداد 1307 به کار خود پایان داد. در این دوره مجموعاً 276 جلسه تشکیل شد.
دوره هفتم: هفتمین دوره قانونگذاری در تاریخ 14 مهر 1307 افتتاح شد و در تاریخ اول آبان 1309 به کار خود پایان داد.
دوره هشتم: هشتمین دوره قانونگذاری در تاریخ 24 آذر 1309 افتتاح شد و در تاریخ 24 دی 1311 به کار خود پایان داد.
دوره نهم: نهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 24 اسفند 1311 افتتاح شد. طرح تاسیس دانشگاه تهران در این دوره به تصویب رسید. دوره نهم مجلس در تاریخ 21 فروردین 1314 به کار خود پایان داد.
دوره دهم: دهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 15 خرداد 1314 افتتاح شد و در تاریخ 22 خرداد 1316 به کار خود پایان داد.
دوره یازدهم: یازدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 20 شهریور 1316 افتتاح شد و در تاریخ 27 شهریور 1318 به کار خود پایان داد.
دوره دوازدهم: دوازدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 3 آبان 1318 افتتاح شد و در تاریخ نهم آبان 1320 به کار خود پایان داد. در شهریور همین سال بود که ایران به اشغال نظامی متفقین درآمد و رضاشاه از سوی انگلیسی‌ها وادار به استعفا گردید و سلطنت به پسرش محمدرضا واگذار شد.
دوره سیزدهم: سیزدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 22 آبان 1320 توسط محمدرضاشاه افتتاح شد و در تاریخ اول آذر 1322 به کار خود پایان داد.
دوره چهاردهم: چهاردهمین دوره قانونگذاری در تاریخ ششم اسفند 1322 افتتاح شد. در این مجلس برای نخستین بار تعداد 800 کاندیدا بر سر 136 کرسی مجلس باهم رقابت کردند. این دوره در تاریخ 21 اسفند 1324 به کار خود پایان داد.
دوره پانزدهم: پانزدهمین دوره قانونگذاری پس از یک فترت طولانی (2 سال و 4 ماه و 2 روز) در تاریخ 25 تیر1326 افتتاح شد و در تاریخ ششم مرداد 1328 به کار خود پایان داد.
دوره شانزدهم: شانزدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 20 بهمن 1328 همراه با نخستین دوره مجلس سنا و پس از 6 ماه و 13 روز فترت توسط محمدرضاشاه افتتاح شد. تعدادی از کرسی‌های این مجلس در اختیار جبهه ملی قرار گرفت و مصدق و دوستانش مباحث مربوط به نفت را که در دوره پانزدهم مطرح شده بود، در این دوره ادامه دادند. در 20 مهر 1329 مصدق رهبر اقلیت ملی مجلس، دولت را در مورد مساله نفت استیضاح کرد. در سوم اسفند 1329 پیشنهاد ملی شدن صنعت نفت ایران به مجلس داده شد و پس از تصویب مجلس در 24 اسفند 1329 ، در 29 اسفند به تصویب سنا نیز رسید. در همین دوره با تمایل نمایندگان مجلس مصدق در اردیبهشت 1330 به نخست‌وزیری انتخاب شد. مجلس شانزدهم در تاریخ 29 بهمن 1330 به کار خود پایان داد.
دوره هفدهم: هفدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 17 اردیبهشت1331 افتتاح شد، در حالی که از 136 کرسی نمایندگان فقط 72 کرسی آن دارای نماینده بود. به دنبال درگیری مصدق با مخالفان، وی در 12 مرداد 1332 طی رفراندومی دوره هفدهم مجلس شورای ملی را منحل و انتخابات دوره هجدهم را موکول به اصلاح قانون انتخابات کرد. شاه از فرصت نبودن مجلس استفاده کرده ، مصدق را عزل و فضل‌الله زاهدی را به نخست‌وزیری گماشت. شاه طی فرمانی در 28 آبان 1332 دستور انحلال مجلسین را صادر کرد.
دوره هجدهم: هجدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 27 اسفند 1332 افتتاح شد و در تاریخ 26 فروردین 1335 به کار خود پایان داد.
دوره نوزدهم: نوزدهمین دوره قانونگذاری در تاریخ 10 خرداد 1335 افتتاح شد. در این دوره بود که دوره اجلاسیه مجلس از دو سال به چهار سال تغییر یافت و تعداد نمایندگان از 136 نفر به 200 نفر افزایش پیدا کرد. دوره مزبور پس از چهار سال در تاریخ 19 خرداد 1339 به کار خود پایان داد.
دوره بیستم: بیستمین دوره قانونگذاری در تاریخ 2 اسفند 1339 افتتاح شد و در تاریخ 19 اردیبهشت 1340 توسط دکتر امینی نخست وزیر منحل شد و به کار خود پایان داد.
دوره بیست و یکم: انتخابات بیست و یکمین دوره قانونگذاری در شهریور 1342 برگزار شد و مجلس بیست و یکم پس از 2 سال و 3 ماه و 25 روز فترت در تاریخ 14 مهر 1342 افتتاح شد. در این دوره برای اولین بار 6 زن نیز جزو منتخبین بودند. از جمله وقایع این دوره، تشکیل مجلس موسسان سوم در 28 مرداد 1346 بود. دوره بیست و یکم قانونگذاری در 13 مهر 1346 به کار خود پایان داد.
دوره بیست و دوم: بیست و دومین دوره قانونگذاری در روز جمعه 14 مهر1346 افتتاح شد. در این دوره قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل در باره بحرین و جدایی آن از ایران روز پنجشنبه 24 اردیبهشت 1349 در جلسه فوق العاده‌ای که بنا به تقاضای حکومت شاه تشکیل شده بود تصویب و مورد پذیرش شاه قرار گرفت و جهت اجرا به دولت ابلاغ شد. این دوره قانونگذاری در 9 شهریور 1350 به مناسبت برگزاری جشنهای 2500 ساله، با فرمان شاه منحل و در همان روز دوره بیست و سوم مجلس شورای ملی توسط شاه گشایش یافت.
دوره بیست و سوم: دوره بیست و سوم مجلس شورای ملی در تاریخ 9 شهریور 1350 افتتاح شد و در تاریخ 16 شهریور 1354 به کار خود پایان داد.
دوره بیست و چهارم: انتخابات دوره بیست و چهارم مجلس شورای ملی یا انتخابات رستاخیزی، آخرین انتخابات دوران حکومت پهلوی بود که در 17 شهریور 1354 برگزار شد و مجلس بیست و چهارم نیز متعاقب آن شکل گرفت. در این دوره از مجلس به خاطر فضای انقلابی کشور 5 نخست وزیر طی 4 سال روی کار آمدند که هیچیک از آنها موفق به ادامه کار نشدند. سرانجام به دنبال مبارزات ملت ایران و استعفای بسیاری از نمایندگان و سقوط رژیم سلطنتی، عمر مجلس بیست و چهارم نیز با پیروزی انقلاب اسلامی به پایان رسید. منبع:دکتر حسن باستانی راد، بهارستان در تاریخ، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، 1390، ص 384 تا 388 | این مطلب تاکنون 2395 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|