| ميرزا كوچك خان به روايت خارجي‌ها | ميرزا كوچك خان جنگلي نزد چهره‌هاي خارجي عصر خود نيز ارج و منزلت خاصي داشت.
كشيش چارلز ماري، مبلغ مسيحي مقيم رشت، كوچك خان را يك قهرمان واقعي مي‌دانست. وي مي‌گويد: «مي‌خواهم كلامي دربارة ميرزا كوچك‌خان بگويم. صرف‌نظر از درست يا نادرست بودن آرمان‌هاي اين مرد، به اعتقاد من او انساني باوجدان، وطن‌پرستي صادق، و مردي با صفات پسنديدة بسيار است. او سعي داشت رشوه، غارت، شورش، و بسياري از چيزهاي ديگر را كه از صفات قواي مسلح در ايران بود ريشه‌كن كند. او قواي خود را منظم و تابع قانون نگاه داشت. همچنين جان و مال اشخاصي كه نمي‌جنگيدند از دست او در امان بود. بعد از نبرد منجيل شايعات فراواني بر سر زبان‌ها افتاد كه كوچك‌خان به عبث بودنِ جنگ پي برده و تلاش مي‌كند تا همقطارانش را از جنگيدن باز دارد، ولي كسي به حرفش گوش نمي‌كند. طرفدارانش او را بيشتر نه به خاطر تهور و توانايي‌اش در جنگ، بلكه به خاطر مهربانيش، عشقش، صداقت بي‌شائبه‌اش، دغدغه‌اش براي رفاه و سعادت كشور، عدالتش و حقيقت‌جويي‌اش تحسين مي‌كنند. چندين افسر انگليسي را ديده‌ام كه اين مرد را تحسين مي‌كنند و برايش احترام قايلند. فرنسيس وايت، دبير سفارت آمريكا، نيز يكي ديگر از آمريكايي‌هايي بود كه كوچك‌خان را تحسين مي‌كرد. وايت دربارة كوچك‌خان نوشته است: «كوچك‌خان، بنا به عقيدة عموم، مردي فرهيخته است، و شديداً با چيزي كه بدرستي اقدامات تحكم‌آميز انگليس در ايران مي‌داند مخالفت مي‌كند. او عضو حزبي موسوم به دموكرات، و مردي صادق و وطن‌پرست به نظر مي‌رسد كه شخصيت باصلابتي دارد» حتي در ميان انگليسي‌ها هم كساني بودند كه كوچك‌خان را تحسين مي‌كردند، از جمله ماژور ام. اچ. دانوهو: «كوچك‌خان يك ايراني فرهيخته و آداب‌دان، با شجاعت، پرجذبه و با صلابت است. علاوه بر اين، او بخوبي با نهادهاي سياسي اروپا و علم مملكت‌داري غرب آشناست. او كه تجسم «ايران جوان» مبارز است، خود را پيام‌آور اصلاحات مي‌داند. او كه دكترينِ ملي‌گرايي ايراني در عام‌ترين معنايش را تبليغ مي‌كند، اعلام كرده است كه دشمن سرسخت و آشتي‌ناپذير حكومت ظالمانه در داخل و مداخلة قدرت‌ها از خارج كشور است. ... قواي تحت فرمانش، كه اونيفورم خاص خود را دارند، خيلي سريع افزايش يافت و طولي نكشيد كه كوچك‌خان بقدري قدرت يافت كه توانست از فرامين تهران و دولت ضعيفش سرپيچي كند. ... جنگلي‌ها، يعني پيروان كوچك‌خان، خيلي زود در نبرد سنگرها زبده شدند. آنها با انتخاب يك موضع دفاعي خوب، سنگرهايي در طول جادة منجيل به رشت آماده كردند، و پيش‌قراولان جنگلي سرپلِ منجيل را در كنترل خود گرفتند. ... كوچك‌خان، آنطور كه ايراني‌ها مي‌گويند، مردِ صادقي بود، كه شور وطن‌پرستي هم در وجودش داشت.
منبع: دكتر محمدقلي مجد، انگليس و اشغال ايران در جنگ جهاني اول، مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي، ص 433 ـ 431. | این مطلب تاکنون 3617 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|