ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 198   خرداد ماه 1401
 

 
 

 
 
   شماره 198   خرداد ماه 1401


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 1463 بارمعرفی کتاب «خاطرات سیاسی آیت‌الله ری‌شهری»
کتاب «خاطرات سیاسی آیت‌الله ری‌شهری» که برای نخستین‌بار سی وچندسال قبل منتشر شده بود، به همت موسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی مجددا تجدید چاپ شد. این کتاب که خاطرات آیت‌الله ری‌شهری از ماجرای پرونده سیدمهدی هاشمی است، نخستین بار در سال 1369 منتشر شده بود. مرحوم ری‌شهری که در بازه سالهای 1363 تا 1368 عهده‌دار مسئولیت وزارت اطلاعات بود، پس از رحلت امام، خاطرات خود از فراز و فرود برخورد با سیدمهدی هاشمی و حواشی آن از جمله مواضع آیت‌الله منتظری را در قالب این کتاب منتشر کرده بود.


تعداد نمايش: 1443 بارگزارش هیئت دولت در روز 15 خرداد 1342
نکته‌ای که در جلسه هیئت دولت روز ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ به‌روشنی مشهود بوده، وحشت وزیران از قیام عمومی مردم بوده است. اسدالله علم نخست‌وزیر با نگرانی به لزوم استقرار حکومت نظامی تاکید کرد و یکایک وزیران نیز در سخنان خود خواستار برقراری حکومت نظامی شدند. آنها در سخنان خود به قدرت مخالفین اذعان کرده و برای توجیه ضعف دولت، مخالفین را «مجری دستورات بیگانگان» خواندند و به آنان فحاشی کردند و ...


تعداد نمايش: 1413 بارفیضیه در 17 خرداد 54
طلاب دستگیر شده در 17 خرداد 1354 که تعدادشان به صدها نفر می‌رسید، به طرز اهانت‌آمیزی به شهربانی قم منتقل شدند. در مکانی که گنجایش 100 زندانی را داشت،270 نفر را در جای دادند. روز 18 خرداد طلاب دستگیر شده را بعد از شکنجه‌های روحی و جسمی زیاد به زندان اوین انتقال دادند و پس از چند هفته بازجویی و شکنجه، آنان را به سه دسته تقسیم کردند. 200 نفر را به سربازي فرستادند، يكصد نفر را به زندانهاي 3 تا 15 سال محكوم ساختند و تعدادی را نیز با توجه به سن آنان، آزاد ساختند.


تعداد نمايش: 1308 بارتحلیل غلامرضا نجاتی از قیام اسلامی 15 خرداد
غلامرضا نجاتی: قیام 15 خرداد، نمایشی از شکست رژیم شاه در انجام اهداف درازمدت استعمارگران آمریکایی و انگلیسی بود که سالیان دراز برای اجرای آن سرمایه‌گذاری کرده بودند. نقطه عطفی بود در تاریخ معاصر ایران که توانست جنبش سیاسی و انقلابی را به قیامی اعتقادی، سیاسی و مذهبی مبدل سازد. همچنین بیانگر این حقیقت بود که از آن پس مبارزه با رژیم کودتا با مسالمت و در چارچوب قانون امکان نخواهد داشت.


تعداد نمايش: 1485 بارروایت فردوست از قیام ۱۵ خرداد
فردوست: شاه با القائات آمریکایی‌ها، همواره مخالفین حکومت را «فئودال» یا «مخالف اصلاحات ارضی» معرفی می‌کرد. ساواک هم به ناچار همین قالب را دنبال می‌کرد. در نتیجه همه در برابر حرکت مردمی ۱۵ خرداد 1342 غافلگیر شده بودند. شاه وحشت کرده بود. اویسی که مسئولیت سرکوب مردم را برعهده داشت می‌گفت «بیچاره شدم! حتی یک گروهان در اختیار ندارم و اگر یک دسته تظاهر‌کننده به من و ستادم حمله کنند همه را از بین خواهند برد!» به او گفتم حتی آشپزها و نظافتکارها و هرکس را که داری، مسلح کن...


تعداد نمايش: 1412 باراعتراض اویسی به كم بودن تعداد كشته‌هاي قیام 15 خرداد!
به موجب يكي از اسناد ساواك كه تاريخ 6 تیر 1342 را دارد تيمسار اويسي فرمانده لشكر گارد، در جمع گروهي از نظاميان، از كم بودن تعداد كشته‌هاي حادثه 15 خرداد 1342 گله‌مند بوده و بابت اين موضوع به نظاميان اعتراض كرده بود. او اعتقاد داشت که باید به تعداد گلوله‌های واگذارشده به سربازان، مخالفین کشته شوند.


تعداد نمايش: 1243 باراقرار به ذلت
تقی‌زاده: من شخصا هيچ وقت راضى به تمديد قرارداد نبودم. اگر قصورى در اين كار يا اشتباهى بود، تقصير آلت فعل نبود. بلكه تقصير فاعل بود كه بدبختانه اشتباهى كرد و نتوانست بر گردد. او خودهم راضى به تمديد مدت نبود و در بدو امر با وحشت گفت: «عجب! مى‌‏خواهيد كه ما كه سى سال بر گذشتگان ـ براى اين كار ـ لعنت كرده‌‏ايم، پنجاه سال ديگر مورد لعن مردم و آيندگان بشويم.» ولى عاقبت در مقابل اصرار آنان (انگلیسی‌ها) تسليم شد.


تعداد نمايش: 1291 بارکیهان، 80 ساله شد
عصر روز چهارشنبه ۶ خرداد 1321 هجری خورشیدی، 9 ماه پس از سقوط رضاشاه، روزنامه‌ای در تهران انتشار خود را آغاز کرد که بالای صفحه اول آن در وسط، نام «کیهان» به چشم می‌خورد. این اولین شماره از روزنامه‌ای بود که عمر آن در 6 خرداد سال 1401 هجری خورشیدی به 80 سال می‌رسد.


تعداد نمايش: 1285 بارمجوز قاجارها و پهلوی‌ها به انگلیس برای غارت نفت ایران
روز هفتم خرداد 1280 برای نخستین بار امتیاز استخراج، بهره‌برداری و لوله‌کشی نفت و قیر در سراسر ایران (به جز پنج استان آذربایجان‌، گیلان‌، مازندران‌، گرگان و خراسان‌) در دوره مظفرالدین شاه قاجار به مدت 60 سال به «ویلیام نکس دارسی‌» انگلیسی واگذار شد و روز هفتم خرداد 1312 یک قرارداد استعماری دیگر توسط دولت رضاخان و کمپانی‌های نفتی انگلیسی به امضا رسید. به موجب این قرارداد که «متمم قرارداد ویلیام دارسی‌» لقب گرفته بود، انگلستان اجازه ‌یافت تا سال 1372 ش، به غارت منابع نفتی ایران بپردازد.


تعداد نمايش: 1318 بار«حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه»
حادثه خونین 17 خرداد 1354 در تاریخ‌نگاری دوران معاصر به «قیامی فراموش شده» می‌ماند و در ذهن مورخان کمرنگ شده است. کتاب حاضر از معدود آثاری است که با استناد به خاطرات شاهدان عینی، روایات بزرگان، اعلامیه‌های منتشره، عکس‌ها، اسناد و مدارک به تشریح ابعاد حماسه 17 خرداد 1354 پرداخته است.


بازخوانی تروریسم لجام‌گسیخته
در دهه شصت

سرزمین مظلوم ما ایران، طی یک قرن اخیر، تنی رنجور از تروریسم داشته است. پدیده منحوس تروریسم در ایران اگرچه ریشه در حوادث عصر قاجار دارد، ولی در دوره رضاخان پهلوی، این پدیده، جدی‌تر، گسترده‌تر و سازمان‌یافته‌تر از گذشته شد و در دوره حاکمیت پسرش به عنوان یک «راهکار» برای منفعل ساختن مخالفین ادامه یافت. در دوران پس از پیروزی انقلاب نیز بسیاری از سازمانها و گروه‌های پرادعایی که با سوء استفاده از فضای آزاد پس از فروپاشی اختناق شاهنشاهی همچون قارچ در جامعه روییده بودند، از ابتدا راه تروریسم علیه انقلاب و نظام جمهوری اسلامی را در پیش گرفتند. محصول این عملکرد، هزاران قربانی از تمامی اقشار جامعه بود.
در دوره رضاخان ترورهای سیاسی منحصر به «تروریسم دولتی» بود. دربار با روش‌های مشهوری که بعدها فیلم‌ها و رمان‌های بسیاری از دل آن بیرون آمد، رهبران مخالف یا حتی متحدان ناراضی را با روش‌هایی استالینی حذف می‌کرد. تیمورتاش، شیخ خزعل، فیروز میرزا نصرت‌الدوله، جعفرقلي‌خان اسعد بختياري، عبدالحسین دیبا، محمد فرخی یزدی، تقی ارانی و بسیاری دیگر از مخالفان سرشناس رژیم پهلوی، ازجمله قربانیان تروریسم دولتی پهلوی اول بودند. یکی از مشهورترین این ترورها در دوره رضاشاه، ترور 7 آبان 1305 شهید مدرس بود که البته نافرجام ماند، اما پازل ترور او در زمان تبعیدش در کاشمر به شیوه‌ای عریان‌تر، کامل شد و این بار ماموریت موفقیت‌آمیز بود. البته پیش از آغاز این سلسله ترورها، ترور میرزاده عشقی، منتقد سرسخت رضاخان در خانه‌اش به ضرب گلوله، که در دوره نخست وزیری رضاخان رخ داد، نمایشی از خوی تروریستی اولین شاه پهلوی به شمار می‌آمد.
دوره سلطنت محمدرضا پهلوی را باید دوره تشدید مبارزه رژیم با مخالفان دانست. این مبارزه که قالب تروریستی نیز داشت به ویژه پس از کودتای 28 مرداد 1332 و تاسیس ساواک ابعاد گسترده‌ای به خود گرفت.
در دو دهة 1340 و 1350 تعداد قابل‌‌توجهي از مخالفان سياسي حكومت پهلوی دوم توسط ساواك ترور شدند که در میان آنان از همه طبقات وجود داشتند. آمار ترور شدگان به ویژه پس از شکل‌گیری «کمیته مشترک ضد خرابکاری» سازمان‌یافته‌تر از گذشته شد. در طول سالهاي دهة 1350 دهها نفر از اعضاي گروههاي چريكي و مسلح به انحاء گوناگون در داخل یا خارج از زندان به قتل رسیدند و از سرنوشت بسیاری از آنان هيچ‌گاه نشاني به دست نيامد.
طی این دو دهة، بسیاری از فعالان سياسي مخالف حكومت پهلوي، در فهرست ترورشدگان بودند. از جمله آنها به گلوله بستن 9 نفر از زندانيان سياسي زندان اوين در تپه‌هاي مشرف به اين زندان بود.(1354) پس از پيروزي انقلاب و به دنبال افشاگريها و اعترافات برخي عوامل ساواك كه خود در اين جنايت از پيش تعيين شده دست داشتند، (از جمله بهمن نادري‌پور معروف به تهراني) آشكار شد كه بسیاری از ترورهای قبل از انقلاب با تأييد و اصرار شخص شاه و هدايت نصيري رئيس وقت ساواك و كارگرداني پرويز ثابتي مدير اداره كل سوم ساواك صورت گرفته است.
از جمله اقدامات ساواك، دست‌داشتن در دهها مورد «ترورهای مشكوك» است. ساواک در قتل‌های مشكوك مخالفان سياسي و به‌ويژه چهره‌هاي شناخته شده و مشهور سياسي، فرهنگي، روشنفكري و نظاير آن دست داشت. از جمله كساني كه مرگ مشكوك او به ساواك نسبت داده شد غلامرضا تختي قهرمان كشتي بود كه جسد او در روز 17 دي 1346 در هتل آتلانتيك تهران پيدا شد. مخالفان سياسي و مردم در همان دوره، ساواك را عامل قتل وي دانستند؛ به‌ويژه اين‌كه غلامرضا تختي با برخي گروههاي سياسي مخالف نظير جبهه ملي نيز سابقه همكاري داشت. پس از مرگ مشكوك جلال آل‌احمد در 18 شهريور 1348 نیز، شايعاتي درباره نقش ساواك در قتل او در افكار عمومي انتشار يافت. دكتر علي شريعتي در 29 خرداد 1356 در لندن درگذشت. بلافاصله و با قرائنی شايع شد كه ساواك در ترور (و یا مرگ مشكوك) دكتر شريعتي نقش داشته است. از ديگر كساني كه مرگ مشكوك او به ساواك نسبت داده شد، حجت‌الاسلام سيدمصطفي خميني فرزند امام خميني بود كه در اول آبان 1356 در نجف اتفاق افتاد. شايعه دست داشتن ساواك در مرگ او، به نقطه عطفي در گسترش تحركات دوران انقلاب اسلامي تبديل شد.
پس از پیروزی انقلاب، پدیده تروریسم از جانب گروه‌هایی دنبال شد که منافع از دست‌رفته خود را در مرگ مردم و مسئولان نظام دنبال می‌کردند. حاصل فعالیتهای تروریستی این گروهها و تشکل‌های سیاسی، به شهادت رسیدن 17 هزار نفر از مردم عادی از پیر و جوان و دانش‌آموز و کودک و روحانی و


 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir