| «حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه» |  روز 15 خرداد 1354 صدها تن از طلاب قم، مدرسه فیضیه را به مکانی برای بزرگداشت خاطره شهدای قیام خونین 15 خرداد 1342 تبدیل کردند. این مراسم در اوج اختناق سیاسی حکومت پهلوی به یک تظاهرات بزرگ سیاسی علیه رژیم شاهنشاهی تبدیل گردید. به طوری که شعار «خمینی خمینی خدا نگهدار تو، بمیرد، بمیرد، دشمن خونخوار تو»، مردم را از هر سو به سوی فیضیه کشاند. موضع‌گیری‌های نظامی نیروهای دولتی و کماندوهای اعزامی از تهران، طلاب را به این نتیجه رساند که نیروهای رژیم قصد حمله و خونریزی دارند و این جریان به‌طور مسالمت‌آمیز حل نخواهد شد. بعداز ظهر همان روز «گارد جاویدان» نیز به کمک نیروهای ساواک و شهربانی قم دژ محکمی را در اطراف مدرسه فیضیه و دارالشفا به وجود آوردند و آماده یورش به داخل مدرسه شدند. عصر آن روز ماموران از هر سو وارد حیاط مدرسه شدند و طلاب موجود در آنجا را مورد ضرب و شتم و جرح قرار دادند. درگیری به سرعت به خارج مدرسه نیز سرایت کرد و علاوه بر مدرسه فیضیه، کوچه‌ها و خیابان‌های اطراف آن نیز به عرصه درگیری تبدیل شد. تصمیم رژیم شاه بر آن بود که قیام 17 خرداد 1354 با خشونت تمام سرکوب شود.
درگیری، هجوم، حمله و گریز نیروهای دولتی علیه طلاب مدرسه تا پاسی از نیمه شب ادامه پیدا کرد. صدها تن از طلاب دستگیر شدند. عده‌ای روانه زندان و عده‌ای نیز به سربازی برده شدند و جمعی نیز پس از شکنجه و ضرب و جرح فراوان آزاد گشتند. با این حال در روزنامه‌های تحت سانسور رژیم همچون گذشته از این حادثه به عنوان بلوای اغتشاشگران و آشوب عوامل ارتجاع سياه و سرخ یاد شد و حرکت آنان به کمونیستها نسبت داده شد.
حادثه خونین 17 خرداد 1354 در تاریخ‌نگاری دوران معاصر به «قیامی فراموش شده» می‌ماند که گویی از ذهن مورخان پاک شده است. در حالیکه معنای این قیام آن بوده که حتی اختناق شدید سالهای دهه 1350خورشیدی و فضای رعب و وحشت ایجاد شده توسط ساواک نیز نتوانسته بود از برگزاری سالگرد قیام خونین 15 خرداد ، آنهم در دوازدهمین سال وقوع آن جلوگیری نماید.
یکی از معدود آثاری که با استناد به خاطرات شاهدان عینی، روایات بزرگان، اعلامیه‌های منتشره، عکس‌ها، اسناد و مدارک به تشریح ابعاد حماسه 17 خرداد 1354 پرداخته کتابی است با عنوان « حماسه 17 خرداد 1354 مدرسه فیضیه». این کتاب توسط آقای علی شیرخانی گردآوری و تنظیم شده و مرکز اسناد انقلاب اسلامی آن را چاپ و منتشر ساخته است.
حجج اسلام جلال اشجع، جعفر انواری، محمد بدیعی، علیرضا حسینی صدر، مرتضی صالحی، باقر صدر، سید حسن طاهری خرم‌آبادی، عبدالکریم عابدینی، حسین غفاری، مجتبی قائد امینی، علیرضا قمی، محمد کیائی نژاد، براتعلی مرادی، نورالله مرتضایی، احمد مروی، محسن مقدسی، سید حسن موسوی تبریزی، سیدحسین موسوی تبریزی و علی اکبر میرزایی از جمله کسانی هستند که در این کتاب خاطرات و مشاهدات خود را درباره حماسه ۱۷ خرداد 1354 بازگو کرده‌اند.
راویان در این کتاب به چگونگی شکل‌گیری قیام ۱۷ خرداد ۱۳۵۴، اهمیت زنده بودن یاد و خاطره قیام خونین 15 خرداد 1342 در شرایط خفقان حکومت پهلوی، نحوه بازداشت طلاب و انتقال آنها به تهران، نقش شهربانی و ساواک قم، محکومیت طلاب به زندان و شکنجه، اعزام بسیاری از طلاب به سربازی، فضای اختناق ستمشاهی در کشور، واکنش حضرت امام خمینی و دیگر مراجع نسبت به این حماسه، بازتاب این حادثه نزد افکار عمومی و ... پرداخته‌اند.
در مقدمه کتاب «حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه» شرح جامعی از این حادثه ارائه شده است. در بخشی از مقدمه راجع به چگونگی بازداشت طلاب آمده است:
«....ساعت ۵ بعد از ظهر ۱۷ خرداد ۵۴ کماندوها از طریق مسافرخانه‌های اطراف حرم و مدرسه فیضیه به بام فیضیه رفتند و چون ورزیده بودند و چکمه‌های فنری به پا داشتند از بام فیضیه براحتی به وسط حیاط پریدند و طلاب را مورد ضرب و جرح شدید قرار دادند. ضربه‌های آنان به حد کاری بود که اکنون پس از گذشت سال‌ها از آن حادثه آثار سوء آن هنوز بر تن مصدومین باقی مانده است. طلاب نیز با سنگ و چوب به سوی آنان حمله‌ور شدند. اما چوب و سنگ در برابر کماندوهای قوی‌الجثه و مجهز به وسایل پیشرفته (باتوم چوبی و الکتریکی) توان مقابله را نداشت. در نهایت پس از ۳۰ دقیقه درگیری و ضرب و جرح و شتم طلاب، کماندوها بسیاری از آنان را دستگیر و تحویل نیروهای شهربانی قم دادند. مأمورین در فاصله بین دارالشفا و ماشین‌های شهربانی، مقابل هم به صف ایستاده و یک دالان مرگ گوشتی درست کرده بودند و طلبه‌های دستگیر شده را از این دالان عبور می‌دادند و غیر از کتک‌هایی که گاردی‌ها زده بودند، مامورین عصبی نیز کتک مفصلی به طلاب زدند و آنها را مثل یک توپ به یکدیگر پاس می‌دادند تا نهایتا سوار بر ماشین نموده و به شهربانی انتقال دادند. بعد از ظهر روز ۱۸ خرداد ۱۳۵۴ طلاب دستگیر شده را تحت تدابیر شدید امنیتی به تهران انتقال دادند. در بین راه هیچ کس اجازه نداشت سر خود را بالا ببرد و به اطراف نگاه کند. گرمای جانکاه خرداد ماه قم افراد را تشنه کرده و وادار به درخواست آب از مامورین رژیم نمود. اما مامورین نه تنها به درخواست آنان پاسخ ندادند، بلکه آنان را مورد شکنجه روحی نیز قرار داده و از آنها خواستند تا نسبت به امام و مقدسات اسلامی توهین کنند. در مسیر جاده قم به تهران زمانی که اتوبوس‌ها به دریاچه حوض سلطان نزدیک شدند در آنجا متوقف شدند و نیروهای رژیم از شگرد بلوف و ترساندن استفاده نموده و به دستگیرشدگان گفتند کار شما دیگر تمام است و می‌خواهیم همه شما را در این دریاچه قعرکنیم. طلاب آماده شهادت شدند، شهادتین را بر زبان خود جاری کردند و ... »
کتاب «حماسه ۱۷ خرداد ۱۳۵۴ مدرسه فیضیه» که در قطع وزیری و در 279 صفحه تهیه و تنظیم شده منبع موثقی برای تاریخ‌نگاران انقلاب اسلامی به شمار می‌رود.
| این مطلب تاکنون 1357 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|