| معرفی کتاب «روزشمار زندگی امام خمینی» | «روزشمار زندگی امام خمینی» عنوان یکی از آثار ارزشمند مرحوم علی اکبر رنجبر کرمانی است؛ محقق برجسته‌ای که روز هشتم شهریور ۱۴۰۰ چشم از جهان فرو بست و به دیار معبود خود شتافت. این کتاب ماندگار در سال ۱۳۸۹ در ۸۰۰ صفحه به رشته تحریر درآمده و توسط «موسسه چاپ و نشر عروج» (وابسته به موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی) چاپ و منتشر شده و روانه بازار کتاب گردیده است.
کتاب، شرحی از زندگی نامه امام خمینی از تولد در اول مهر ۱۲۸۱ تا وفات ایشان در ۱۴ خرداد ۱۳۶۸ است که به صورت خلاصه و به شکل روزشمار در هفت بخش متمایز ارائه شده است. عناوین این هفت بخش عبارتند از:
بخش اول - روز شمار زندگی امام خمینی از تولد تا سال ۱۳۴۰
بخش دوم - حوادث مهم ایران از سال ۱۲۸۱ تا ۱۳۴۰
بخش سوم - روز شمار زندگی امام خمینی از تبعید تا هجرت
بخش چهارم - گزیده حوادث مهم ایران از سال ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۷
بخش پنجم - روزشمار زندگی امام خمینی از اقامت در پاریس تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
بخش ششم - حوادث مهم ایران از اقامت در پاریس تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
بخش هفتم - روز شمار زندگی امام خمینی از پیروزی انقلاب اسلامی تا رحلت
مرحوم علی اکبر رنجبر کرمانی در مقدمه این اثر می‌نویسد:
پرداختن به تاریخ زندگانی مردی بزرگ و تاریخ ساز چون امام خمینی(س) هم آسان است و هم مشکل. آسان است از آن جهت که این مرد بزرگ در دهه اخیر عمر خود نه فقط انقلابی عظیم را تا پیروزی رهبری کرد، بلکه در سطح منطقه و جهان شخصیتی موثر و سرنوشت ساز بود. از همین رهگذر از لحظه‌ای که زمام رهبری انقلاب شکوهمند اسلامی را در دست گرفت تا روزی که به دیدار خدای خویش شتافت، همواره نام و مواضع و تصمیماتش در صدر اخبار و مقالات رسانه‌های گروهی جهان قرار داشت. این حضور حتی پس از بیش از سی سال از درگذشت وی همچنان ادامه دارد. به گونه‌ای که در بیشتر دائره‌المعارف‌های معتبر سیاسی جهان بخش مفصلی به این مرد بزرگ و تاریخ زندگی و افکار و اندیشه‌های او اختصاص داده شده است. از این رو پژوهشگری که بخواهد درباره زندگی امام خمینی(س) به تحقیق بپردازد با مراجعه به آرشیو روزنامه‌ها و کتابخانه‌ها با انبوهی از خبر و مطلب رو به رو می شود. اما این کار در عین حالی که از نظر وفور خبر و مطلب و منبع و مأخذ کاری آسان می‌نماید کاری صعب و مشکل است. زیرا هر کسی از ظن خود یار این چهره نادر تاریخی شده است. به ویژه که حاصل کار و نتیجه مبارزات و مواضع سرسختانه او در ارکان حاکمیت مستکبران و زورمندان و زورمداران جهان تزلزل افکنده است.
اما دشواری اصلی در مورد نگارش تاریخ زندگی امام خمینی(س) به شکل روزشمار در این است که دوره زندگی امام خمینی برخلاف آنچه در بادی امر به نظر می‌رسد زندگی‌ای «پر حادثه» نیست اما «حادثه آفرین» بوده است. برای توضیح این مطلب باید گفت که امام خمینی یک رهبر سیاسی متعارف از آن نوع که قبل از آن در تاریخ بسیار دیده‌ایم نبود. رهبران و مردان بزرگ سیاسی که تاکنون در تاریخ با آنها برخورد کرده‌ایم هر روز در جایی و درکاری بودند. روزی در فلان میدان جنگ، و روزی در بازدید از فلان طرح و روزی در مسافرت و .... از این رو نوشتن روزشمار زندگی آنان کاریست آسان. امام خمینی با آنکه این همه حادثه‌ها در سطح ایران و منطقه و جهان آفرید، خود شخصاً حضور عملی در آن حادثه‌ها نداشت. او رهبر بود به معنی و مفهوم واقعی کلمه. این همه ماجرا به اعجاز قلم و بیان مسیحایی خویش آفرید. از این رو باید گفت حوادث زندگی او به ویژه زندگی سیاسی او همان بیانیه‌ها اعلامیه‌ها و سخنرانی‌های حادثه‌آفرین او بوده است؛ و همین جاست که کار را بر کسی که می‌خواهد روزشمار زندگی او را بنویسد مشکل می‌کند.
در این کتاب زندگی پیشوای بزرگ اسلام در قرن بیستم، به چهار دوره تقسیم شده است:
1 - از تولد تا سال ۱۳۴۰ هجری شمسی
2 - از سال ۱۳۴۰ تا مهاجرت به پاریس
3 - از مهاجرت به پاریس تا ۲۲ بهمن ۱۳۵۷
4 - از ۲۲ بهمن ۱۳۵۷ تا رحلت
تقسیم زندگی حضرت امام خمینی(س) به چهار دوره با توجه به ویژگی‌های دوره‌های مختلف زندگی ایشان انجام شده است. در دوره اول، امام فردی است عادی و حوادث زندگی او نیز حوادث عادی است شبیه به زندگی میلیون‌ها انسان دیگر. اما در همین دوره امام کودکی و نوجوانی ویژه‌ای را تجربه می‌کند. اگر چه در خاندانی با اصل و نسب و اهل علم و دارای ریاست و نفوذ مذهبی به دنیا می‌آید، از نعمت وجود پدر و به فاصله اندکی مادر محروم می‌گردد؛ وارد حوزه علمیه می‌شود و به سرعت مدارج علمی و اخلاقی و اخلاق عملی را طی می‌کند تا جایی که در زمان مرجعیت عامه مرحوم آیت‌الله بروجردی از بزرگان درجه اول حوزه علمیه قم و یکی از چهره‌های شاخص آن می‌گردد. دخالت امام در سیاست در این دوره در چارچوب مصالح حوزه و حفظ جایگاه رهبری آیت‌الله بروجردی قرار دارد.
در دوره دوم امام خمینی یکی از مراجع تقلید شیعه می شود و به ابتکار حوزه‌های علمیه در برابر رژیم شاه و سیاست‌های استعماری قدرت نمایی می‌کند. رژیم شاه پس از یک عقب‌نشینی موقتی دست به حمله گسترده و هراس‌افکن می‌زند. بسیاری صحنه را خالی می‌کنند. اما این امام خمینی است که می‌ماند و تقیه را حرام می‌داند و یک تنه تصمیم به مبارزه با شاه و آمریکا می‌گیرد و توده‌ها نیز رو به سوی او می‌آورند و رهبر خود را تشخیص می‌دهند. در این دوره امام خمینی شخص اول مقاومت اسلامی در برابر رژیم شاه است. او روز به روز در میان مردم نفوذ بیشتری پیدا می‌کند و رهبری به تدریج آنقدر محرز می‌گردد که رژیم شاه با انتشار مقاله‌ای در ۱۹ دی ۱۳۵۶ در روزنامه اطلاعات و توهین به شخص امام، در واقع آتش در هستی خود می‌اندازد. از این زمان به بعد پدیده «انقلاب اسلامی ایران» روز به روز با قدرت و قوت رخ می‌نماید و روزهای رژیم شاه به شماره می‌افتد. در یک حرکت انفعالی و بر اساس توطئه مشترک شاه و صدام، امام خمینی مجبور به مهاجرت به پاریس می‌گردد.
دوره سوم زندگی امام خمینی اقامت تقریباً پنج ماهه ایشان در پاریس است. در این دوره امام خمینی رهبری بلامنازع انقلاب را در دست دارد و این مواضع، سخنرانی ها مصاحبه‌ها و اعلامیه‌های اوست که سرنوشت ایران و بلکه جهان را رقم می‌زند.
دوره چهارم دوره ده ساله رهبری جمهوری اسلامی است. در کوران حادثه‌ها و توطئه‌های داخلی و خارجی. نابسامانی‌های برجای مانده از دوران گذشته، نابسامانی و درهم‌ریختگی ناشی از یکسال شعله ور بودن آتش انقلاب در کشور، توطئه‌های گروه‌های مخالف نظام اسلامی، کم تجربگی یاران در اداره امور، جنگ مسلحانه و تجزیه طلبی در گوشه و کنار کشور و سرانجام تحمیل جنگی طاقت‌فرسا و طولانی همراه با ترورهای ناجوانمردانه منافقان و مزدوران و از دست دادن یارانی چون مطهری، بهشتی، باهنر و رجایی تا شهدای محراب و .... گوشه‌ای از انبوه مشکلاتی بوده است که امام خمینی در دهه هشتم عمر خود با آن روبه‌رو بوده است.
در تنظیم این زندگی‌نامه روزشمار چهار دوره‌ای که برشمرده شد مورد نظر بوده است. در دو دوره اول با مراجعه به کتاب‌های تاریخی، خاطرات چاپ شده شخصیت‌های روحانی و سیاسی، مراجعه به کتاب‌ها و منابعی که در آنها ذکر از امام خمینی شده است، روزشمار زندگی ایشان تنظیم گردیده است. اما برای آنکه خواننده بتواند درکی از شرایط اجتماعی و سیاسی ایران در این ادوار داشته باشد و به علل و انگیزه‌های مواضع امام خمینی در شرایط خاص خود پی ببرد در کنار آن از مهمترین حوادث و رویدادهای سیاسی ایران نیز یادی شده است. در دوره دوم نظر به اینکه جهت گیری سیاسی امام خمینی، براندازی نظام سلطنتی بوده است مهمترین اخبار و رویدادهای سیاسی مبارزاتی ضمیمه شده است تا خواننده آهنگ رو به شتاب مبارزات مردم ایران را برای ساقط کردن رژیم شاهنشاهی به خوبی درک کند و راز این نکته را دریابد که چگونه آیت‌الله العظمی خمینی، «امام خمینی» و رهبر بلامنازع انقلاب شد.
در دوره‌های سوم و چهارم، سرنوشت سیاسی و اجتماعی ایران را اعلامیه‌ها، مصاحبه‌ها و سخنرانی‌های امام خمینی رقم می‌زد. از این رو در این ادوار نیازی به آوردن اخبار توضیحی نبود. با این حال با مراجعه به آرشیو روزنامه‌ها و سایر اسناد و مدارک به ویژه خاطرات منتشر شده رجال سیاسی در داخل و خارج ایران و مقایسه آنها با مواضع امام خمینی(س) سعی شده است بخشی از سخنان امام که در ارتباط مستقیم با مسائل روز بوده است به صورت خلاصه و اغلب عیناً از متن آورده شود. این گرایش در دوره پس از پیروزی انقلاب پررنگ‌تر است. اما اگر می‌خواستیم همه اخبار سیاسی کشور را یاد کنیم در آن صورت باید به جای روز شمار زندگی امام خمینی، روزشمار تاریخ ایران را تنظیم می‌کردیم و از مقصد دور می‌شدیم. علاوه بر این در زمینه تاریخ ایران به صورت روزشمار، مورخان و نهادهای تحقیقی گوناگون دست به تالیفاتی زده‌اند از این رو صرفاً به ذکر دیدارها، سخنرانی‌ها فرمان‌ها، اجازه‌نامه‌ها و اعلامیه‌های امام راحل بسنده شد. اما در هر مورد با در نظر گرفتن «شرایط و اوضاع روز» بخشی از سخنان و بیانات امام آورده شده است. صعوبت و اشکال کار نیز در این بخش بیشتر از سایر بخش‌ها بود. گاه برای انتخاب یک جمله یا پاراگراف از متن سخنان امام بارها و بارها صفحات روزنامه‌ها ورق خورده است. در این زندگی‌نامه روزشمار، خواننده درمی‌یابد که رهبر بزرگ انقلاب اسلامی ایران در دو دهه اخیر زندگی خود چگونه در عین حالی که از دقایق و جزئیات زندگی دینی و روحانی خویش غافل نبوده و وظایف و مسئولیت‌های سنتی یک مرجع تقلید را از درس و بحث و پرداخت شهریه و وجوهات شرعیه و تصدی امور حسبیه تا اجازه تصدی این امور به افراد واجد شرایط به شکل دقیق و با رعایت همه جوانب آن ایفا و اجرا می‌کند، در همان حال از وضعیت زندانیان سیاسی، اوضاع فلسطین و لبنان، انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا و آمریکا، توطئه‌های رژیم شاه و انتخاب بهترین شیوه مبارزه آن هم با احتیاط‍‌ها و هوشمندی‌های مردی در جایگاه رهبری نیز غافل نبوده است. به ویژه در دهه آخر عمر امام، خواننده متوجه مسئولیت‌های طاقت فرسایی می‌شود که بر دوش آن مرد بزرگ در سال‌های پیری و کهولت سن سنگینی می‌کرده است. در این ده سال اخیر اوست که هم مرجع تقلید است، هم رهبر سیاسی و هم فرمانده کل قوای یک کشور در حال جنگ، و هم آنچنان محبوب مردم کشور خویش است که تقاضای ملاقات انبوه طرفدارانش را نمی‌تواند نادیده بگیرد و در یک روز با چند گروه دیدار می‌کند و از همین دیدارها فرصتی برای رهبری می‌سازد، و در همان حال به نامه یک اسیر یا یک دانش آموز یا زنی روستایی جواب می‌دهد. اختلافات مسئولان مملکت را در امور مختلف برطرف می‌کند و در امور اجرایی ریز و درشتی که نظرش خواسته می‌شود راهنمایی می‌کند. با همه اینها واقعیت این است که ترسیم همه ابعاد و جوانب زندگی امام راحل آنطور که باید و شاید نه با این زندگی‌نامه روزشمار امکان‌پذیر است و نه با نگاشتن کتابی تفصیلی و چند جلدی. این کتاب می‌تواند منبع و مدخلی برای ورود به تاریخ زندگی امام خمینی و منبعی برای اطلاع از فعالیتهای روزمره امام باشد. با این حال این کتاب ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارد. در درجه اول همانطور که ذکر شد بیانگر مواضع و آرا و افکار امام خمینی در مراحل مختلف تاریخ ایران و در برابر حوادث روز است، از این رهگذر و در مرتبه دوم به نوعی بیانگر سیر تحولات فکری و مواضع سیاسی فقه اجتماعی و اقتصادی امام خمینی نیز می‌باشد و دست آخر اینکه این کتاب خلاصه‌ای است از تمام بیانات، نظرات، اعلامیه‌ها و مصاحبه‌های امام خمینی و خواننده با خواندن و مراجعه به این کتاب در حقیقت خلاصه‌ای از دوره 21 جلدی صحیفه امام شامل مصاحبه‌ها و سخنرانی‌ها و فرمان‌ها و اجازه‌ها و اعلامیه‌های امام خمینی را خوانده است.
| این مطلب تاکنون 1401 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|