| امور خیریه در عصر قاجار | كتاب شامل شش فصل است. مؤلف در فصل اول با عنوان «امور خيريه در بستر تاريخ » نگاهي گذرا به مباني ديني و ريشه‌ها و دلايل شكل‌گيري وقف و امور مربوط به آن در سرزمين ايران داشته و سير آن را در دوره‌هاي مختلف تاريخي، مورد بررسي و كاوش قرار داده است. او در فصل دوم با عنوان «اوضاع اجتماعي و فرهنگي عصر قاجار و تاثير غرب بر آن» به منظور بيان تاثير روش‌هاي غربي در تحول امور خيريه و وقفي دورة قاجار و واكنش‌ها و بازتاب‌ها، به بررسي اوضاع سياسي اجتماعي ايران دورة قاجار و ارتباط ايران با قدرت‌هاي استعمارگر مي‌پردازد. برخوردي كه به سادگي مورد قبول واقع نشد و پيامد‌‌هاي منفي و چالش‌هاي مختلف و مهمي در عرصة فكري و اجتماعي ايران ايجاد كرد.
فصل سوم «كرمان و امور خيريه آن در دورة قاجار» نام دارد. مؤلف در اين فصل ابتدا به تاريخچة شهر به خصوص در عصر قاجار و اقدامات آقا محمدخان در تخريب و ويراني اين شهر مي‌پردازد. سپس به بيان اقدامات و تلاش‌هاي زرتشتيان، ثروتمندان و برخي حاكمان قاجاري كرمان، در بازسازي و آبادي و بهبود امور خيريه و اجتماعي براي بازگشت رونق آباداني و پيشرفت به اين منطقه پرداخته است. در ادامه برخي امور وقفي كرمان، چون مدرسة دخترانة زرتشتيان، مدرسه و دارالايتام صنعتي‌زاده، دبستان خيرية نصرت ملي، مدرسه تربيت، دبستان دخترانة شهرياري و بيمارستان خيرية نوريه كه به همت خيرين ساخته و وقف شده معرفي گرديده است.
در فصل چهارم با عنوان «تهران، پايتخت قاجار است» در ابتدا تاريخچه‌اي مختصر از شهر بيان شده سپس امور خيرية تهران در عصر قاجار در دو مقطع زماني قبل و بعد از مشروطيت مورد بررسي قرار گرفته است.
الف: امور خيريه قبل از مشروطيت. مؤلف در اين قسمت به برخي زمينه‌هاي اجتماعي و مركز رشد انديشه و افكار عمومي مؤثر در ايجاد امور عام المنفعه چون دارالفنون اشاره دارد. موضوعاتي چون آمارگيري بينوايان در سال 1267ق.، تأسيس مريضخانة دولتي، مريضخانة فقرا، نخستين كنسرت خيريه و مدرسة مخصوص فقرا مباحث اين قسمت را تشكيل مي‌دهد.
ب: امور خيريه در دورة مشروطيت. اين مبحث شامل مباحثي چون ايجاد مجلس حفظ الصحه، تأسيس بلديه، فعاليت‌هاي خيرية زنان، مدرسة خيريه اتحاد وطن، دستگيري از غارت شدگان، اقدامات خيرية فخرالدوله و امور خيريه در آينة مرام‌نامه‌ها و نظام‌نامه‌هاي احزاب سياسي است.
فصل پنجم به امور خيريه قزوين اختصاص دارد. مؤلف در اين فصل پس از بيان تاريخچه‌اي مختصر از شهر قزوين، به معرفي برخي امور خيرية و وقفي و وقايع شهر پرداخته است.
فصل ششم به امور خيرية اردبيل اختصاص دارد. مؤلف ابتدا تاريخچه‌اي از شهر اردبيل را به ويژه در زمان قاجار بيان كرده سپس به قحطي 1335ق. و اقدامات خيريه حزب دمكرات پرداخته است.
در فصل هفتم با عنوان «امور خيرية رشت»، طبق روال فصول گذشته ابتدا مؤلف به تاريخچة شهر به ويژه در دورة قاجاريه پرداخته، سپس امور خيريه و وقايع شهر همچون مدرسة شرافت مظفري، مريضخانة آقا سيد علي‌آقا، بيمارستان خيرية (بيستون)، قحطي سال 1335ق. و كميسيون خيريه، بيمارستان پورسينا و انتشار قوانين صحي در ميان عامه معرفي شده است.
مؤلف در مبحث پاياني، نتايج به دست آمده از تحقيق را تشريح كرده و به سوالات پاسخ مي‌دهد. در بخش ضمايم نيز تصاوير و اسنادي از اماكن خيريه و خيرين شهرهاي مذكور آمده است.
كتاب «نگاهي به امور خيريه در دورة قاجار» نوشتة الهام ملك زاده را علي محمد نياكان ويراستاري كرده و انتشارات دانشگاه آزاد اسلامي( شهر ري) در 330 صفحه در سال 1385 به چاپ رسانده است. منبع:سایت سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران | این مطلب تاکنون 2898 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|