| نقش آيت‌الله بروجردي در نهضت ملی شدن نفت | موضوعي كه در مقوله نهضت ملی شدن صنعت نفت مهم است نقش آيت‌الله بروجردي است. سؤال اين است كه چرا آيت‌الله بروجردي كه بزرگترين مرجع زمان بود، موضع فعالي نگرفت. برخي آيت‌الله بروجردي را ماهيتاً يك مرجع غيرسياسي مي‌دانند و معتقدند به همين دليل نيز ايشان در نهضت ملي شدن صنعت نفت موضع‌گيري نكرد. اما اين پاسخ قانع‌كننده نيست؛ اولاً آيت‌الله بروجردي ماهيتاً يك شخصيت سياسي بود. ثانياً وي از شاگردان برجستة آخوند خراساني و شيخ‌الشريعه اصفهاني به حساب مي‌آمد كه هر دو مراجع مبارز و سياسي بودند. نكته سوم اين كه آيت‌الله بروجردي از قيام حاج شيخ نورالله اصفهاني و مهاجرت علما به قم ـ 1306ـ حمايت كرد كه به دستگيري و بازداشت صد روزه وي انجاميد. نكته چهارم اين كه آيت‌الله بروجردي معتقد به ولايت فقيه بود و در درس فقه خود هميشه از ابعاد سياسي احكام اسلامي دفاع مي‌كرد. پنجم، در 1322ش است كه وي از خواسته‌هاي آيت‌الله قمي دفاع كرد و دولت را به كشاندن عشاير مسلح به تهران تهديد كرد. آخر كلام اين كه آيت‌الله بروجردي رسماً از مبارزات مردم فلسطين حمايت مي‌كرد و در مقابل بعضي از اقدامات رژيم پهلوي موضع‌گيري مي‌كرد. با اين حال آيت‌الله بروجردي معتقد بود كه يك نهضت اسلامي به دو نيروي اصلي نياز دارد: مردم و كادر رهبري. وي معتقد بود جامعه اسلامي در حال حاضر فاقد كادر رهبري است و به همين دليل نيز تمام همت خود را صرف بازسازي حوزه علميه قم كرد.
نكته ديگر اين كه آيت‌الله بروجردي شاهد تجربه مشروطيت بود. وي ديده بود كه چگونه اين نهضت با تلاش عالمان وقت و رهبري استادش ـ آخوند خراساني ـ به بار نشست، اما در اولين فرصت، متجددان غير مذهبي، روحانيت را كنار زده و مشروطه را به انحراف كشاندند. آيت‌الله بروجردي جبهه ملي و مصدق را باور نداشت و تا آخر نيز بر همين ناباوري ماند. به همين دليل به نهضتي كه در يك سوي آن جبهه ملي و مصدق ايستاده بودند، با احتياط مي‌نگريست.
موضع‌گيري‌هاي آيت‌الله بروجردي در قبال آيت‌الله كاشاني، قبل و بعد از اتحاد با مصدق، مي‌تواند شاهدي بر اين مدعا باشد. در خرداد 1327، آيت‌الله كاشاني تظاهراتي عليه نخست‌وزيري هژبر ساماندهي كرد كه به درگيري و كشته و زخمي‌شدن عده‌اي از مردم متدين انجاميد. آيت‌الله بروجردي در اعلاميه‌اي از آيت‌الله كاشاني حمايت كرده و وي را فردي كه «جز صلاح جامعه و ملت و دفع ظلم و ستم نهضت ديني نموده‌اند و جز در مقام مبارزه با استبداد و ديكتاتوري» نيست، معرفي كرد. پس از جدايي آيت‌الله كاشاني از جبهه ملي نيز، آيت‌الله بروجردي وي را مورد حمايت مالي قرار داده و از وي با احترام ياد مي‌كرد. با اين همه نبايد فراموش كنيم كه آيت‌الله بروجردي هيچگاه نهضت ملي شدن نفت را نفي نكرد، بلكه به روايت آيت‌الله سلطاني، ايشان مي‌فرمود:
«روحانيت به هيچ‌وجه نبايد با اين حركت مخالفت كند اگر با اين حركت مردمي مخالفت كند و اين حركت ناكام بماند در تاريخ ايران ضبط مي‌شود كه روحانيت سبب اين كار شد. لذا به آقاي بهبهاني و علماي تهران نوشتم كه مخالفت نكند.»منبع:نشست تخصصي روحانيت و نهضت ملي شدن صنعت نفت ، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی ، بهار 1385 | این مطلب تاکنون 3356 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|