| ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ | عراق تهاجم سراسری علنی و رسمی خود به ایران را در ساعت ۱۳ و ۳۰ دقیقه روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ آغاز کرد و اولین فاز این تهاجم، حمله گسترده هوایی به ۱۰ فرودگاه و پایگاه هوایی از جمله فرودگاه مهرآباد تهران بود. ارتش صدام با الهام از شیوه رژیم صهیونیستی در جنگ شش روزه اعراب، که به هواپیماهای مصر و سوریه در پایگاه‌های آنها حمله کرد، همین تاکتیک جنگی را اتخاذ نمود. بمباران‌های هوایی فرودگاه‌ها و پایگاه‌های هوایی ایران پیش نیاز حرکت واحدهای زمینی عراق به ایران بود. پرواز هواپیماهای عراقی به منظور ایجاد پوشش هوایی برای درگیری‌های زمینی ضرورت داشت.
در آغاز جنگ، نیروی هوایی ارتش عراق حدود ۳۵۰ جنگنده میگ، سوخو و توپولوف داشت که با ۱۹۲ فروند از این هواپیماها و در سه موج حملات متوالی به پایگاه‌های هوایی و فرودگاه‌های ایران تهاجم شدیدی کرد. یمب‌های عراقی که با چتر فرود می‌آمدند به اکثر باندهای پروازی کشور اصابت کردند. در حمله به پایگاه یکم شکاری نیروی هوایی ایران در مهرآباد، تهران ۷ فروند هواپیما از جمله یک فروند بوئینگ سوخت‌رسان ۷۴۷، ۵ فروند بوئینگ ۷۰۷ و یک فروند هواپیمای هرکولس سی 130هدف قرار گرفتند.
در حملات هوایی ارتش عراق جز یک هواپیمای بمب افکن سنگین توپولوف ۱۶ که در منطقه سرپل ذهاب و شرق شهر قصرشیرین مورد اصابت پدافند ایران قرار گرفت و سرنگون شد، هواپیماهای دیگر عراق سالم به پایگاه هایشان بازگشتند. همچنین یک ستوان یار عراقی که در یک هواپیمای توپولوف خدمه تیربار بود، در آسمان ایلام از هواپیما بیرون پرید و اسیر شد.
پایگاه‌های موشکی هاوک نیروی هوایی ایران که ستون فقرات قدرت دفاع هوایی ایران را شکل می‌دادند و نیز سایر سامانه‌های پدافندی نیروی هوایی ازجمله موشک‌های راپیرو و توپ‌های ۲۳ میلیمتری در روز شروع حملات آماده به جنگ نبودند. اگر این پایگاه‌ها آماده بودند باید تعداد زیادی از جنگنده‌های عراقی را در همان تهاجم روز اول ساقط می‌کردند. دلیل این عدم آمادگی به وضعیت ارتش برمی‌گشت. ایران در آن زمان دارای ۲۰ ایستگاه رادار هوایی بود. اما به دلیل آشفتگی در ارتش نفرات لازم در این ایستگاه ها حضور نداشتند و حملات هوایی ارتش عراق را گزارش نکردند. بنابراین هیچ گونه درگیری بین سامانه‌های پدافند هوایی ایران با هواپیماهای عراقی اتفاق نیفتاد و هیچ یک از هواپیماهای اف ۱۴ ایران برای مقابله با جنگنده‌های عراقی به پرواز در نیامدند. هواپیماهای عراقی در همان روز اول جنگ ایستگاه راداری دهلران را منهدم کردند که تاثیر بسیاری در پروازهای امن روزهای بعد جنگنده‌های عراقی به آسمان ایران داشت. علاوه بر این تمام پایگاه‌های نیروی هوایی ایران را مورد حمله قرار دادند. البته به غیر از پایگاه‌های هوایی بندرعباس کنارک و فرودگاه مشهد که به دلیل ناتوانی نیروهای هوایی عراق در سوختگیری هوایی به آنها نمی رسیدند. در این حملات عراق هواپیماهای جنگی ایران آسیب چندانی ندیدند. اما اثر روانی این حملات بیشتر از تأثیر واقعی آن در غیر فعال کردن پایگاه‌های هوایی ایران بود. این حملات هوایی در روز دوم جنگ هم به برخی پایگاه‌های نیروی هوایی ایران از جمله پایگاه پنجم شکاری در تبریز ادامه یافت.
تهاجم زمینی ارتش عراق
پس از پایان موج اول حملات هوایی عراق به پایگاه‌های هوایی ایران، در روز آخر تابستان قوای زمینی عراق تهاجم به خاک ایران را آغاز کرد. ظاهراً همه چیز برای تحرک نیروها و تجهیزات موتوری زمینی به ویژه تانکها و زره‌پوش‌های عراقی‌ها مناسب بود و روحیه نیروهای رزمی آنان را افزایش می‌داد.
یکی از دلایل تهاجم عراق در آخرین روز تابستان را می‌توان فصل مناسب برای مانور قوای زرهی دانست. زیرا در این فصل از سال آبگرفتگی های دشت خوزستان خشک و امکان حرکت انواع خودروهای زرهی در صحرای خوزستان فراهم می‌شود.
ارتش بعثی عراق مهمترین تهاجم خود را با به کارگیری ۳۷ تیپ رزمی و با عبور از خط مرزی به منظور اشغال بخش‌هایی از خاک ایران در یک جنگ زمینی آغاز کرد. این حمله در حالی صورت گرفت که بخش عمده‌ای از قوای ایران در پایگاه‌های خود و دور از مرزها به سر می‌بردند. در این مرحله جنگ که از بعداز ظهر روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ تا ۲۶ آبان همان سال طول کشید، ارتش بعثی توانست شهرهای خرمشهر، بستان، سوسنگرد، دهلران، قصرشیرین و نفت‌شهر را تصرف کند. همچنین قوای بعثی عراق توانستند شمال و شرق هویزه را اشغال و عملاً آن را محاصره نمایند و تا دیوارهای جنوبی شهر اهواز جلو بیایند و آبادان را محاصره کنند و سپس خود را به دیوارهای شهر شوش برسانند و جاده اندیمشک اهواز را زیر آتش بگیرند. در این مدت بیش از ۱۵ هزار کیلومتر از خاک ایران به اشغال عراق درآمد.
ارتش بعثی قبل از حمله سراسری اطلاعات درست و قابل اعتماد از چگونگی گسترش نیروهای ایران و توانمندی رزمی آنها و نیز اطلاعاتی از وضعیت زمین و محورهای عملیاتی به دست آورده بود. همچنین با استفاده از هواپیماهای گشتی شناسایی میگ ۲۱ تصاویر مناطقی را که قرار بود شکار کنند دریافت کرده بودند. راهبرد نظامی عراق عبارت بود از اشغال بخش‌های مهمی از استان خوزستان به ویژه اشغال جزیره آبادان و نیز حاشیه نوار مرزی در غرب کشور. عراق سعی می‌کرد علاوه بر تسلط کامل بر اروند رود با تصرف ارتفاعات سرکوب در غرب کشور و نیز اشغال برخی شهرها و مناطق عرب نشین خوزستان به اهداف سیاسی خود که حداقل آن تجدید نظر در معاهده ۱۹۷۵ الجزیره بود برسد.
منبع: دکتر حسین علایی، تاریخ تحلیلی جنگ ایران و عراق، نشر مرز و بوم، ۱۳۹۵ ، ج اول، صفحه ۲۰۵ تا ۲۰۸
| این مطلب تاکنون 1779 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|