| بازنگری پرونده رضاشاه | طاهره رشیدی مهرآبادی
رضا شاه پهلوی بنیان گذار سلسله پهلوی در 24 اسفند ماه 1256 در آلاشت مازندران چشم به جهان گشود و در 22 سالگی به خدمت نظام درآمد. تا سال 1302 خورشیدی به سمت وزارت جنگ و فرماندهی کل قوا مشغول بود و دگرگونی هایی در ساز و برگ آشفته کشور باقی مانده از دوره قاجار صورت داد .
در چهارم آبان ماه 1302 به نخست وزیری برگزیده شد. در همان روز احمد شاه قاجار به اروپا رفت و در نهم آبان 1304 مجلس شورای ملی ایران پایان حکومت قاجار را اعلام نمود و احمد شاه قاجار را از پادشاهی ایران خلع کرد و حکومت موقت را به سردار سپه واگذار نمود . در 21 آذر ماه 1304 مجلس موسسان برپا شد و پادشاهی ایران به رضا شاه واگذار شد . در 28 آذرماه 1304 نخستین کابینه زمان رضا شاه برپا شد . در 6 دیماه فرمان انتخابات دوره ششم مجلس صادر گردید. در چهارم اردیبهشت 1305 آیین تاجگذاری وی صورت گرفت .
رضا شاه برای تقویت پایه های سلطنت دودمان پهلوی و افزایش ثروت و اقتدار خود، بسیاری از آزادی خواهان را که برای حاکمیت قانون مبارزه می کردند به شیوه های ناجوانمردانه ای می کشت. در دوره ی سلطنت رضاشاه به جای «قهوه ی قجری» که پادشاهان سلسله ی قاجاریه با آن مخالفان سیاسی خود را سر به نیست می کردند از آمپول هوا استفاده می شد. دژخیم رضا شاه در این روش، فرد بی سوادی که «پزشک احمدی» نامیده می شد با سرنگ خود وارد زندان می شد و مخالفان سیاسی دیکتاتور را با وارد کردن مقداری هوا به رگهایشان نابود می کرد و دیگر دژخیمان شایع می کردند؛ زندانی به مرگ طبیعی و یا بر اثر بیماری های شایع در آن زمان مرده است! و خدا می داند که چند نفر توسط «پزشک احمدی» کشته شده اند؟!
رضاخان در دوران سلطنت خود بر اساس ماموریتی که داشت تلاش فراوانی کرد تا در راستای تامین منافع و مطامع اربابان قدرت خود حرکت کند. عشایر ایران دارای چنان قدرتی بودند كه انگلیسی ها از آنان به شدت بیم و وحشت داشت. ایلات در طول تاریخ اثبات کردند که پاسداران واقعی مرزوبوم ایران هستند. بارها در جنوب کشور با انگلیسی ها جنگیدند. اگرچه برخی از سران عشایر گاهی به انگلیسی ها نزدیک می شدند و در راستای اهداف آنان گام بر می داشتند اما بدنه اصلی عشایر بیگانه ستیز بود.
عشایر با روحانیون ارتباط نزدیکی داشتند و در موارد بسیاری با فتوای و نظر علمای دینی به جنگ با بیگانگان و مستبدان اقدام کردند. انگلیسی ها از این مساله به خوبی مطلع بودند.
از طرفی زندگی كوچندكی ویژگیهایی داشت كه مانع از گسترش نفوذ و سلطه ی انگلیس و رضا خان می شد. بر این اساس سیاست رضا شاه در قبال عشایر به ویژه بختیاریها، بر سه پایه استوار بود:قلع و قمع و تضعیف خوانین، تخته قاپو و خلع سلاح.
این اقدامات که بدون ایجاد تغییرات ساختاری که لازمه هر نوع تغییر بود ، کاملاً قهرآمیز بوده و جنبه های مدنی ، فرهنگی و اقتصادی آن مورد توجه قرار نگرفت. در نتیجه معیشت کوچندگان هدف قرار گرفت ، با نابودی احشام و دامهای آنان ، فقر و فلاکت بر مناطق عشایری سایه انداخت و جمعیت عشایری کاهش زیادی پیدا کرد. مجریان اقدامات و ترفندهای رضا شاه نظامیانی بسیار خشن ، بی رحم ، متعدی و متجاوز بودند که در خودسری ، استبداد و آزار و اذیت عشایر بسیار سنگدل بودند. داستان رفتارهای غیرانسانی و كشتارهای وحشیانه ارتش رضاخانی در برخورد با عشایر، بسیار تلخ و دردآور است. بعضاً مرتكب شنیعترین و فجیع ترین خشونتها می شدند. وقتی وارد دهكده یا اتراقگاه عشایر می شدند آنان را به دار می آویختند ، اموالشان را به غارت می بردند ، به زنان هتك حرمت می شد و جواهراتشان را به سرقت می بردند.
در دوران 16 ساله حكومت او رعب و وحشتی مثال زدنی و كمنظیر در عرصه سیاسی ـ اجتماعی كشور سایه افكند و دستاوردهای چندین ده ساله مردم ایران كه در مشروطیتی هر چند كم فروغ ولی امیدبخش متبلور شده بود مورد تعدی و تجاوزی نابكارانه قرار گرفت و در این میان به ویژه آزادیخواهان و رجال و شخصیتهای نیكاندیش كشور سخت تحت تعقیب قرار گرفته به سرعت از عرصه سیاسی ـ اجتماعی كشور به كناری نهاده حذف شدند و حتی بسیاری از كسانی كه در روند صعود نهایی رضاخان به سریر قدرت و سلطنت سهمی درخور برعهده داشتند از گزند و تعقیب و آزار دیكتاتور رهایی نیافتند. در آن روزگار بالاخص شاخه سیاسی شهربانی مخوف رضاشاه در تعقیب و از میان برداشتن مخالفان سیاسی و نیز تمام كسانی كه احتمال نارضایتی از روش استبدادی و خلاف رویه حكومت از سوی آنان میرفت، نقش درجه اولی برعهده گرفت.
وضع مالیاتهای سنگین و قوانین دشوار
رضاه شاه برای تضعیف عشایر بختیاری مالیاتهای سنگینی وضع كرد ماموران دولتی مردم را در وصول مالیات سخت در تنگنا قرار می دادند. اجناسی كه از مردم می خریدند بخشی از بهای آن را پرداخت نمی كردند.
مامورین دولت در چهارمحال و بختیاری برای امر مالیات و تخت قاپو و خلع سلاح و نظام وظیفه سختگیریهای بی مورد و اذیت می نمودند و فقر عمومی اهالی نیز مزید بر علت شده و آنان را به تجری واداشته است.
فرماندار نظامی شهركرد به مردم ظلم و اجحاف فراوانی می نمود. از سوی دیگر قانون متحد الشكل كردن لباس در سال 1307 شمسی تصویب و همه ی احاد و اقشار موظف و مجبور بودند تا الگوی لباس سنتی خود را كنار گذاشته و از فرم لباس و كلاه جدیدی استفاده نمایند.این موضوع نیز نارضایتی شدید مردم به ویژه در مناطق عشایری و روستایی را بر انگیخت. كه حاضر نبودند از لباس و كلاه اجنبی استفاده كنند. وضع و اجرای قانون نظام وظیفه ی عمومی در 1306 نیز مورد قبول عشایر نبود زیرا شیوه ی تولید و معیشت سنتی و متكی به نیروی انسانی به نیروی كار زیادی نیاز داشت وضع این قانون، به نیروی كار عشایر زیان وارد می ساخت و از توان كار، تولید و ضریب امنیت عشایر می كاست.
توطئه کشف حجاب
در سال 1313 رضا خان عازم ترکیه شد و با مشاهده تغییراتی که رژیم لائیک ترکیه به رهبری مصطفی کمال آتاتورک در جهت غربی کردن جامعه مسلمان ترکیه اجرا کرده بود، تحت تاثیر قرار گرفته و شدیدتر از گذشته در راستای اسلام زدایی و بویژه حجاب زدایی گام برداشت.
در بهمن 1313، در افتتاح دانشگاه تهران، به دختران دستور دادند که بدون حجاب به تحصیل مشغول شوند. اقدامات رضاخان در این جهت، واکنش و مخالفت های زیادی از سوی مردم به رهبری روحانیت را باعث شد که از جمله مهمترین آنها می توان به سرکوب قیام مسجد گوهرشاد و کشتار مردم مظلوم اشاره کرد. حدود شش ماه پس از فاجعه مسجد گوهرشاد، رضا خان با بی اعتنایی به علما و مردم، در روز 17 دی 1314 در جشن فارغ التحصیلی دانشسرای مقدماتی دختران در تهران، قانون کشف حجاب زنان را به طور آشکار و رسمی اعلام کرد و خود به اتفاق همسر و دخترانش که بدون حجاب بودند، در این جشن که به ابتکار علی اصغر حکمت، وزیر معارف و فراموسونر معروف تشکیل گردید، شرکت و سخنرانی کرد و دوره ای سیاه برای زنان ایران در تاریخ شروع شد.
ماموران رضاخان در اجرای این قانون، شب و روز در کوچه ها و خیابان ها گشت می زدند و هر جا زن باحجابی را می یافتند، با خشونت چادر و روسریش را برمی داشتند و مردها را مجبور می کردند تا زن هایشان را سر برهنه به خیابان ها و مجالس ببرند.
در دوران سلطنت رضاشاه بیش از 24000 تن به انحاء گوناگون به دست مأموران امنیتی شهربانی جان خود را از دست داده سر به نیست شدند و اكثرِ به قتل رسیدگان هیچ گاه هویتشان آشكار نشد
سرانجام بیماری و نفرت عمومی مردم از رضاخان وی را از پای درآورد. بدین ترتیب رضاخان پهلوی، ساعت 5 بامداد روزچهارم مرداد1323، بر اثر یك حمله قلبی درگذشت . منبع:تبیان | این مطلب تاکنون 2435 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|