| بی خبری آمریکا از انقلاب اسلامی ایران | ارزیابی مقامات سیاسی و اطلاعاتی آمریکا در باره ابعاد بحران ایران، از آغاز نادرست بود. تا شهریور 1357 هیچکس در سفارت آمریکا در تهران متوجه این نکته نشده بود که شاه نمی‌تواند طوفان را از سر بگذراند. این بدان معنی نیست که سفارت و منابع اطلاعاتی آمریکا از فعالیت‌های اپوزیسیون و مخالفان شاه به کلی بی اطلاع مانده بودند.
در 25 جولای 1976 (مرداد 1355) سفیر آمریکا در تهران، گزارش هشداردهنده‌ای در باره فعالیت روشنفکران و روحانیون مخالف شاه به واشنگتن فرستاد. در فوریه 1977(بهمن 1355) نیز گزارش مشروحی در مورد نارضایتی مردم و اقدامات نیروهای اپوزیسیون به وزارت خارجه آمریکا ارسال شد.
در گزارش‌های سال 1356 و اوایل 1357 نه منابع اطلاعاتی سفارت آمریکا در تهران و نه دیگر سازمانهای اطلاعاتی آمریکا حتی احتمال سقوط شاه را نیز پیش بینی نکرده بودند. تحقیقاتی که بعدها از سوی کمیته دائمی اطلاعات کنگره آمریکا در زمینه رسیدگی به علل قصور و ناتوانی سازمانهای اطلاعاتی در ارزیابی اوضاع ایران به عمل آمد، حاکی است که مقامات سیاسی آمریکا تا اکتبر 1978(مهر 1357) از وخامت اوضاع ایران آگاه نشده بودند. در گزارش ستاد کمیته دائمی اطلاعات کنگره آمریکا در نوامبر 1978(آبان 1357) گفته شده بود:
«هیچگونه گزارش موثقی از سوی cia در باره فعالیت‌های اپوزیسیون مذهبی، طی دو سال قبل از نوامبر 1977 واصل نشده است. گزارش مقامات سیاسی سفارت در مورد تماس با اپوزیسیون تیز اندک و اغلب ادواری بوده است.»
در این گزارش تاکید شده بود: برآورد ciaاز اوضاع ایران در اوت 1978(مرداد 1357) با اعلام این نظر که «ایران نه در حال انقلاب است و نه در آستانه انقلاب» مبهم و بدون محتوی می‌باشد. در ارزیابی سازمان اطلاعات وزارت دفاع در 28 سپتامبر 1978(شهریور 1357) چنین آمده است: « انتظار می‌رود شاه تا 10 سال آینده در مسند قدرت باقی بماند» دفتر اطلاعات و تحقیقات وزارت امور خارجه آمریکا که باید در شرایط بحرانی ایران، اوضاع را به طور مستمر و با دقت زیر نظر می‌گرفت، حوادث ایران را در اواسط تابستان "بسیار بد" توصیف کرده است. بدین ترتیب مشاهده می‌کنیم که هیچیک از کارشناسان آمریکایی بحران ایران را حتی نگران کننده توصیف نکرده‌اند.
در اجلاس محرمانه 15 سپتامبر(شهریور 1357) کمیته خارجی سنای آمریکا، هنری پرشت متصدی امور ایران در وزارت امور خارجه و جک میکلوس عضو عالی‌رتبه دیگر آن وزارتخانه که در امور ایران تجربه داشت، به سئوالات اعضای کمیسیون پاسخ دادند. اینان در پاسخ به این پرسش که چرا دولت نتوانست بحران ایران را پیش بینی کند، اظهار داشتند: «ایالات متحده از جنبه کسب اطلاعات مربوط به ایران، به نحو فوق‌العاده‌ای به ساواک متکی بود.»
12 روز بعد دکتر رابرت بوی رئیس مرکز بررسی‌های امنیتی خارجی سیا برای ادای شهادت به کمیته خارجی سنای آمریکا احضار شد. وی اظهار داشت که پیش از به حکومت رسیدن کارتر ، سیا برای کسب اطلاعات، در میان گروه‌های مخالف کشورهایی مثل ایران نفوذ می‌کرد ولی از دوره زمامداری کارتر، این گونه عملیات قطع شد. زیرا شاه و وزارت خارجه آمریکا مخالف ادامه آن بودند. به عقیده وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا، تماس دولت آمریکا با اپوزیسیون در ایران، مخالفان شاه را تشویق به ادامه مبارزه می‌کرد و این امر به وجهه شاه لطمه وارد می‌ساخت.
دکتر رابرت بوی افزود:
«نه از سوی واشنگتن خواسته شد ارزیابی وسیعی در باره اوضاع ایران به عمل آید و نه در جریان وسعت یافتن دامنه تظاهرات ضد شاه، گمان می‌رفت که اوضاع از کنترل دولت خارج شود»
در نوامبر 1978 هنگامی که ناآرامی‌ها بالا گرفت، و کارتر احساس کرد مقامات اطلاعاتی آمریکا، در ارزیابی درست اوضاع ایران ناموفق بوده‌اند، مسئولان را مورد انتقاد و سرزنش قرار داد. وی کمیته مخصوصی را مامور بررسی علل شکست سازمانهای اطلاعاتی در ارزیابی اوضاع ایران کرد. منبع:تاریخ سیاسی 25 ساله ایران، سرهنگ غلامرضا نجاتی، 1371، ج2، ص 409 تا 411 | این مطلب تاکنون 2890 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|