30 سال پس از آن فاجعه

تیرماه 1397، سی سال از جنایت وحشیانه نظامیان آمریکایی در حمله به هواپیمای مسافری ایران در آبهای خلیج فارس می‌گذرد. 30 سال از آن فاجعه می‌گذرد اما لکه ننگی که از آن حادثه بر پیشانی تاریخ و بر پرونده قطور روابط خصمانه آمریکا با مردم ایران نقش بسته، طی این مدت ذره‌ای کمرنگ نشده است.
در 12 تيرماه 1367 هواپيماي مسافربري ايرباس ايران به شماره 655 كه از بندرعباس عازم دبي بود، برفراز آب‌هاي خليج فارس و در نزديكي جزيره هنگام مورد حمله آمريكا قرار گرفت و سقوط كرد. اين هواپيما حامل 290 مسافر و خدمه بود كه تمامي آنها اعم از مرد و زن و كودك و نوجوان و كهنسال به شهادت رسيدند. در ميان سرنشينان هواپيما 66 كودك زير 13 سال ، 53 زن و 46 تن تبعه كشورهاي خارجي نيز بودن كه كشته شدند. ساقط كردن هواپيماي مسافربري ايران يكي ديگر از مراحل رويارويي آمریکا با جمهوري اسلامي ايران به منظور كمك به پيروزي عراق در جنگ و تحميل قطعنامه 598 سازمان ملل بود.
در آن زمان حکومت صدام به قصد بين‌المللي كردن جنگ، صحنه جنگ را به سراسر خليج فارس گسترش داده بود و با حمله به نفت‌كش‌ها و كشتي‌هاي غير نظامي،‌ آنچه را كه به «جنگ نفت كش‌ها» معروف شد، به وجود آورد. صدام با گسترش جنگ به محدوده آبهای خلیج فارس و تهدید امنیت مسیر ترانزیت انرژی، بهانه لازم را به آمریکا داد تا با حضور نظامی در آبهای خلیج فارس کفه ترازو را به نفع عراق سنگین نماید. آمریکائیها هم در لوای اسکورت نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری، بهانه لازم برای حمله به کشتی‌های ایرانی و ناامن ساختن آبهای منطقه را به دست آورده بودند. آنان به سرعت نيروهاي واكنش سريع خود را در خليج فارس تقويت كردند و آماده درگيري مستقيم نظامي با ايران شدند. در همين حال در قالب شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز در تلاش بودند تا ايران را به پاي ميز مذاكره بكشانند و بي‌آنكه خسارت جنگي طرف قربانی را تأمين كنند، ما را به پذيرش آتش‌بس و خاتمه جنگ وادار نمايند.
در بهمن ماه 1365 ايالات متحده همراه با ديگر اعضاي دايم به صورت يك گروه، «كار مشترك سازماندهي شده‌اي» را جهت پايان دادن به جنگ عراق با ايران سازمان دادند. مذاكرات گروه به صورت محرمانه و بر اساس متن پيشنهادي ايالات متحده آغاز شد و نتيجه آن پنج ماه بعد در 29 تير ماه 1366 به صورت قطعنامه 598 به تصويب شوراي امنيت رسيد. اما از آنجا كه هنوز بخش‌هايي از خاك ايران در اشغال نيروهاي عراقي بود و دولت ايران هم مطمئن نبود كه در قالب اين قطعنامه بتواند به خواسته‌هاي خود دست يابد، موضع « نه رد و نه قبول» را اتخاذ كرد تا از تحريم تسليحاتي يا حمله نظامي بين‌المللي ضد خود جلوگيري نمايد.
در نهايت خاوير پرزدكوئيار دبيركل سازمان ملل اولين مرحله از طرح اجرايي خود را در 23 مهر 1366 به هر دو طرف درگير در جنگ ارائه كرد. بر اساس اين طرح اجرايي، قطعنامه 598 بايد كلا پذيرفته شود، هيچ بندي از بندهاي قطعنامه بر ديگري ارجحيت و تقدم نداشته باشد، در روز آتش‌بس، كار هيأت بي طرف بررسي مسؤوليت جنگ نيز شروع گردد و از تاريخ معيني بعد از روز آتش‌بس، عقب‌نشيني نيروها آغاز شود.
هم زمان با اين تلاشها دولت آمريكا براي افزايش فشار خود بر جمهوري اسلامي ايران در 27 مهرماه 1366 به پايانه نفتي رشادت و ميدان نفتي رسالت حمله برده و آن را منهدم نمود. در 30 شهريور ماه 1366 هم یک بالگرد آمريكايي به كشتي بازرگاني ايراني به نام «ايران اجر» به بهانه مين‌گذاري در خليج‌فارس حمله كرده و چهار نفر از كاركنان آن را به شهادت و 25 نفر ديگر را به اسارت گرفت.