ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 60   آبان ماه 1389
 

 
 

 
 
   شماره 60   آبان ماه 1389


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 4684 بارمعرفي سايت‌هاي تاريخ شفاهي در جهان
پيشينه تاريخ شفاهي به علت قرابت با افسانه‌ها و روايات شفاهي كه نسل به نسل ميان اقوام و ملل مختلف منتقل مي‌شده به چندين هزار سال قبل بازمي‌گردد. ولي اولين فعاليت آكادميك در اين عرصه با ثبت خاطرات سياسي بر روي دستگاه ضبط صوت صورت گرفت.


تعداد نمايش: 3595 باراز لابلاي نامه‌هاي فروغي
فروغي: دولت عراق امتياز كاپيتولاسيون را براي چند دولت اروپايي قائل شده و براي اتباع آنها محاكمي تحت‌نظر قضات انگليسي تشكيل داده است. وقتي براي اتباع ايراني مزاياي مشابهي را درخواست كرديم در توجيه مخالفت خود به ما گفتند: توسعه شبكه كاپيتولاسيون، ما را در چنگال انگليسي‌ها اسير مي‌كند در حالي كه حق اين است كه شما ما را از چنگ انگليسي‌ها نجات دهيد...!


تعداد نمايش: 4392 بارحجاب و بيگانگي پهلوي از تاريخ، فرهنگ و تمدن ايران و اسلام
رژيم پهلوي تلاش داشت تا حجاب و چادر را يك پديده وارداتي از سوي اعراب قلمداد كند در حالي كه به تصريح مورخان ، حتي قبل از اسلام پوشش كامل زنان ايراني ، بخشي از فرهنگ آنان بوده است .


تعداد نمايش: 6438 باررژيم شاه بزرگترين تأمين‌كننده نفت اسرائيل
در 1336 فروش نفت ايران به اسرائيل به بهاي بشكه‌اي 30/1 دلار آغاز شد. در 1344 ايران و اسرائيل يك شركت نفت مشترك تأسيس كردند، در 1354 شاه متعهد شد كليه نيازهاي نفتي اسرائيل را تأمين كند و در آستانه پيروزي انقلاب اسلامي، اسرائيل 75 درصد نفت مصرفي داخلي خود را كه 150 هزار بشكه در روز مي‌شد، از ايران تأمين مي‌كرد.


تعداد نمايش: 3917 بارروايت «ميلسپو» از حكومت رضاشاه و حمايت‌هاي انگليس از او
انگليسي‌ها اصرار داشتند مرگ قربانيان دوران حكومت رضاشاه را نتيجه عوامل طبيعي قلمداد كنند. در ماجراي كشتار مردم در مسجد گوهرشاد در حاليكه منابع رسمي از 500 كشته و مجروح سخن به ميان مي‌آوردند، انگليسي‌ها اصرار داشتند تعداد تلفات را 60 نفر ذكر كنند.


تعداد نمايش: 5308 بار«MI6» و ساواك
ارتشبد حسين فردوست با صراحت مي‌گفت «دفتر ويژه اطلاعات» كه فعاليت دستگاه‌هاي اطلاعاتي كشور در دوران محمدرضا پهلوي را زيرنظر داشت و آنها را هماهنگ مي‌كرد، با راهنمايي سازمان جاسوسي انگليس موسوم به «MI6» شكل گرفت و رئيس آن نيز با شاه و رجال درجه اول كشور مرتبط بود.


تعداد نمايش: 3653 بارسفارتخانه‌هاي رضاخاني
كنسولگري‌هاي ايران در لهستان براي هر يهودي كه مايل به عزيمت به فلسطين بود گذرنامه صادر مي‌كرد و بابت صدور هر گذرنامه مبالغ قابل‌توجهي از متقاضي دريافت مي‌كرد. پرسنل سفارت ايران در برلن به كار خريد و فروش ارز قاچاق، احتكار ارزاق و يا صدور گذرنامه‌هاي سياسي جعلي براي يهوديان در ازاي دريافت پول‌هاي كلان اشتغال داشتند.


تعداد نمايش: 4646 بارزمين خواران در عصر پهلوي
رضاخان پس از كنار زدن سلسله قاجار ادارة امور ايران را به دست گرفت. او كه در طول بيش از شانزده سال زمامداري خود، علاقه بسياري به زمين و املاك داشت با توسل به شيوه‌هايي چون مصادره اموال و املاك افراد مغضوب، ضبط اموال مجهول‌المالك، خريد املاك از مالكان عمده با قيمت‌هاي بسيار نازل، قبول هدايا، خريد مستغلات و اراضي مزروعي به مبلغ پايين‌تر از قيمت بازار از مالكان مرعوب، و يا از طريق تحت فشار گذاشتن مالكان به شيوه‌هاي گوناگون مثل قطع آب تا قبول قيمت نازل، و يا به زور شلاق و شكنجه و... به بزرگترين فئودال و زمين‌دار ايران تبديل شد.


تعداد نمايش: 3951 بارگزارشي از دومين نشست تخصصي تاريخ شفاهي
دكتر مرتضي نورائي عضو هيأت علمي گروه تاريخ دانشگاه اصفهان: در تاريخ شفاهي غالب مصاحبه‌ها به سوي تطهير فرد و يا نظام موردنظر هدايت مي‌شود. از اين رو بايد به كساني فرصت مصاحبه داد كه تريبون رسمي نداشته و ندارند.


تعداد نمايش: 6096 بارنقد و بررسي كتاب«شاهد زمان»
خاطرات دو جلدي و بسيار حجيم آقاي كاظم وديعي معاون دبيركل حزب رستاخيز مملو از تناقض است. مهمترين تناقضي كه در اين اثر جلب توجه مي‌كند طرح همزمان «پيشرفت‌هاي فوق‌العاده در دوران حاكميت پهلوي‌ها» و «عقب‌افتادگي‌هاي فاجعه‌آميز» در همين ايام است...



جايگاه درس تاريخ
در شناخت افق‌هاي آينده

در آغاز قرن بيست و يكم اين پرسش مدام وجود داشت كه جهان در هزاره سوم ميلادي چگونه خواهد بود؟ چنين پرسشي با تأمل در دو هزاره و نيز هزاره‌هاي پيش از آن صورت مي‌گرفت. براي كساني كه جنبه‌هاي عملي و علمي اين پرسش بيشتر مطرح است، به جاي هزار سال آينده، پرسش از صد سال آينده مدنظر قرار گرفته، بدين معني كه در قرن بيست و يكم جهان در چه شرايطي واقع خواهد شد.
طرح چنين پرسشي نشانه انديشه‌ورزي انسان معاصر و تلاش او براي بهروزي مداوم است. در حقيقت با مطالعه دقيق تاريخ گذشته و امعان‌نظر در آينده‌اي كه در پيش روست از اكنون به استقبال فردا مي‌رود و با قرار دادن برنامه‌اي حساب شده و مبتني بر مطالعه فراروي خويش به حل و فصل مشكلات آينده و هموار ساختن راه پيشرفت مي‌پردازد.
بدون شك وضع كنوني هر جامعه‌اي داراي نسبتي با گذشته آن جامعه است. خواه اين وضع ادامه روند تاريخ گذشته باشد يا اعراض از آن. در قدم اول در اين رابطه انتخاب آگاهانه و مبتني بر مطالعه و شناخت، شرط تعيين اين نسبت است و در قدم دوم بهره‌گيري خردمندانه از ميراثي كه از گذشتگان به ما رسيده است. هيچ انسان و جامعه‌اي نمي‌تواند گذشته خود را ناديده بگيرد. زيرا وضع كنوني او حاصل فرايندي است كه از گذشته به طرف حال طي شده. اما مغرور و مفتخر به گذشتگان شدن و يا مدام در حسرت روياگونه گذشته گذراندن نيز صحيح نيست. تاريخ آنگاه كه با مطالعه و تحقيق و تفكر همراه نباشد بسان سايه سنگيني خواهد بود كه بر انديشه و عمل مردمان سنگيني خواهد كرد. در چنين شرايطي تاريخ آفت خواهدبود و بسانِ بندي بر پاي ملت‌ها در جهت ممانعت از گام برداشتن آنها به سوي آينده جلوه‌گر خواهد شد. حق آن است كه تاريخ گذشته را بايد به درستي شناخت. از آن پند و عبرت گرفت و توشه لازم را براي پيمودن راه آينده از آن كسب كرد. در اين صورت است كه يك ملت اززبان اهل تاريخ خود خواهد شنيد كه چه بوده است و اكنون چيست و كيست؟ پس از آن است كه مي‌تواند در عطف توجه به آينده بپرسد كه چه مي‌خواهد؟ مي‌خواهد به كجا برود؟ در آينده چه و كه خواهد بود؟ هر ملتي كه علاقه‌مند به حيات توأم با آزادي و عزت و استقلال خويش است بدون شك انديشه فرداي خود را خواهد داشت و انديشيدن درباره آينده از صفات خردمندان است. بدون شك انديشه در باب دنياي آينده مستلزم مطالعه وسيع در باب خويشتن و ديگران و شرايط مادي و معنوي جهاني است كه در آن بسر مي‌بريم.
بحث درباره آينده و برنامه‌هاي لازم براي ورود به آن در كشور ما مدتي تحت عنوان «ترقي» و اكنون بيشتر در مفهوم «توسعه» مطرح مي‌گردد. اما به ندرت با عطف توجه به شناختي عميق و سرگذشت تاريخي اين كشور و ملت و طراحي افق‌هاي دوردست آينده همراه بوده است. معمولاً محاسبات آماري با برآوردهاي زماني حدود 20 ساله مبناي چنين فعاليت‌هايي است. حال آنكه در قدم اول لازم است مبادي نظري و طراحي كلي دنياي آينده صورت گرفته باشد تا همان طراحي‌هاي 5 تا 20 ساله به درستي شكل گيرد و پايدار بماند. در اين خصوص لازم است متذكر شويم كه قبل از آن كه از قرن هجدهم بحث پروگريسيسم (ترقي) در اروپا مطرح شود در قرن شانزدهم بحث اتوپيا (جامعه آرماني) مطرح شده بود. اين به خوبي نشان مي‌دهد كه در يك نگرش بلند و كلي و به نحوي نظري لازم است ميان برنامه توسعه اجتماعي و آرمان‌هاي يك جامعه رابطه‌اي شناسايي شود و اين بر عهده مورخان است. در تمامي جهان نيز چنين مباحثي را فيلسوفان تاريخ يا مورخان بزرگ انجام مي‌دهند. زيرا طرح آن و اثبات آن اساساً با رجوع به سير تاريخي يك ملت و چگونگي تكوين موقعيت فعلي آن امكان‌پذير است. ديگر كساني كه به مهندسي اجتماعي مي‌پردازند مانند جامعه‌شناسان، برنامه‌ريزان و امثال آنها برنامه‌هاي كوتاه و حداكثر ميان‌مدت را مي‌توانند محاسبه و طراحي كنند و دست‌اندركاران مجريان چنين برنامه‌هايي خواهند بود. صرفاً اهل تاريخ هستند كه با بررسي ادوار طولاني و بلندمدت گذشته يك ملت مي‌توانند به مدد خرد الهام گرفته از تاريخ، آينده را در افق‌هاي نه چندان روشن آن مطرح سازند. اما آيا وضعيت كنوني درس تاريخ از دبيرستان تا دانشگاه چنين امكاني را فراهم مي‌آورد، بدون شك خير. اين نشان مي‌دهد كه لازم است در نگرش به درس تاريخ، محتوا، فنون، روش‌ها، ابزارها، اهداف و موقعيت آن تجديدنظري اساسي صورت گيرد. درس تاريخ در جامعه ما فاقد خلاقيت لازم است و از تحرك و پويايي كافي برخوردار نيست. لازم است از سطح دبيرستان و حتي پيش از آن نسبت به تجديدنظر در اين خصوص به عنوان يك معضل فرهنگي انديشه كرد.

منبع:
رشد آموزش تاريخ
سال سوم، شماره 7

 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir