ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 43   خردادماه 1388
 

 
 

 
 
   شماره 43   خردادماه 1388


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 3789 بارتاريخ‌نگاري درباري
تلاش براي تثبيت پايه‌هاي فكري و فرهنگي قدرت حاكم و مشروع نشان دادن آن از طريق جعل تاريخ و بازگويي دلبخواه حوادث گذشته، مظهري از «تاريخ‌نگاري درباري» است.


تعداد نمايش: 6378 بارشركت نفت انگليس و ايران چگونه تأسيس شد؟
شركت نفت انگليس و ايران مركزي براي تأمين سوخت مورد نياز نيروي دريايي بريتانيا در جنگ جهاني اول بود. اين شركت 84 درصد عايدات نفت استخراج شده ايران را به جيب انگليس سرازير مي‌ساخت و سهم ايران كه صاحب اصلي نفت بود، تنها 16 درصد بود.


تعداد نمايش: 4503 بارايران عصر پهلوي
ارض موعود بهائيان

فردوست: بهائيت جهاني اين تصور را داشت كه ايران همان ارض موعودي است كه بايد نصيب بهائيان شود و لذا براي اشغال مناصب مهم و كليدي كشور تلاش مي‌كردند. آنها احساس ايرانيت نداشتند و جاسوس‌هاي بالفطره‌ بودند.


تعداد نمايش: 4748 باربه خاطر چاپ تصوير چند زن چادري
به خاطر حضور چند زن چادري در جلسه پيشاهنگي شهرستان شهرضا و چاپ تصوير آنان در روزنامه اطلاعات، سه مقام دولتي اين شهر از جمله فرماندار، رئيس اداره آموزش و پرورش و مسئول امور پيشاهنگي به دستور شاه از كار بركنار شدند و عكاس و خبرنگار روزنامه نيز مورد بازخواست قرار گرفتند و...


تعداد نمايش: 3888 بارخاطرات مطبوعاتي
پس از آنكه گزارشي از همجنس‌بازان آمريكا را همراه با تصويري از آنان به نقل از مجله «لايف» چاپ كرديم، مأموران ساواك به داخل مجله و چاپخانه ما ريختند و مدير و كاركنان را بازداشت كردند. اعتراضشان اين بود كه چرا عكسي كه محمدرضا پهلوي هم در ميان آنان است چاپ كرده‌ايم. خوب كه دقت كرديم ديديم خودش است و...


تعداد نمايش: 5539 باركمك‌هاي فرهنگي دكتر منوچهر اقبال!
منوچهر اقبال از محل بودجه 60 ميليون توماني مصوب مجلس كه به صورت سالانه براي «كمك‌هاي فرهنگي» در اختيار داشت، چند صد هزار تومان به صاحب يك عشرتكده بزرگ پرداخت كرده بود.


تعداد نمايش: 4423 بارشكوائيه جنوبي‌ها از مداخلات انگليس
در گزارش مستندي كه كارگزاران دولتي ايران در سال 1301 خورشيدي از مشكلات اهالي سواحل و بنادر مسكوني خليج فارس تهيه كردند، اكثريت قريب به اتفاق آنان از مداخلات نظاميان انگليسي در اين مناطق شكايت داشتند.


تعداد نمايش: 3669 بارشغل‌هاي علم
اميراسدالله علم وزير دربار شاه در كتاب خاطرات خود به 23 مورد از شغل‌هاي كليدي و حساس خود اشاره كرده و گفته: اين شغل‌ها آنهايي است كه حافظه‌ام براي اشاره به آنها ياري مي‌دهد!


تعداد نمايش: 9185 بارثروت‌اندوزي سرمايه‌داران يهودي ايران در اسرائيل
حبيب القانيان سرمايه‌دار يهودي ايراني يك آسمانخراش بزرگ در تل آويو ساخته بود كه ارتفاع آن طبق سند ساواك، سه برابر ارتفاع ساختمان آلومينيوم يا پلاسكو در تهران مي‌باشد. وي همچنين صاحب زمينهاي متعددي در اسرائيل بود.


تعداد نمايش: 5310 بارنقد كتاب
ميلاد زخم
نويسنده با تشريح چگونگي تولد نخستين حزب كمونيستي در ايران به خوبي از عهده رونمايي از كارنامه سياه و خيانت‌بار اين حزب وابسته به بيگانه و ضربه‌اي كه به نهضت حق طلبانه ميرزا كوچك‌خان جنگلي وارد آورد، برآمده است.



برگي از تاريخ
روز هفتم خرداد 1312 پانزدهمين دوره مجلس شوراي ملي تحت فشار رضاشاه پهلوي لايحه‌اي را به تصويب رساند كه از آن به عنوان «مكمل قرارداد نفتي دارسي» ياد مي‌شود. اين قرارداد 32 سال پس از امضاي پيمان دارسي به تصويب مجلس رسيد؛ پيماني كه امتياز استخراج و بهر‌ه‌برداري از نفت و گاز سراسر كشور به جز 5 استان شمالي را تا مدت 60 سال به يك سوداگر انگليسي به نام «ويليام. نكس. دارسي» واگذار مي‌كرد. اما سه دهه پس از اين پيمان رضاشاه در ژستي ضدانگليسي، متن پيمان دارسي را لوله كرد و به داخل بخاري انداخت. سپس مجلس را واداشت تا لغو امتياز دارسي را رسماً اعلام كند. اين دستور در دهم آذر 1311 در مجلس عملي شد. در مرحله بعد شهر را چراغاني كردند، جشن گرفتند و بعضي نشريات از جمله روزنامه اطلاعات حتي شماره فوق‌العاده منتشر كردند و رضاشاه به عنوان يك «قهرمان ملي» مورد تمجيد قرار گرفت.
اين اقدام رضاخان سرآغاز مشاجره‌اي 6 ماهه ميان دولت ايران و شركت نفت انگليس شد؛ مشاجره‌اي كه مي‌رفت تا «جامعه ملل» را به پشتيباني از انگليس عليه ايران و دولت رضاشاه وادار به تصميم‌گيري كند. علاوه بر اين مجموعه عظيمي از تخلفات كمپاني نفتي انگليس در داخل پرونده‌اي قرار داشت كه به دست رضاشاه سوزانده شد. شاه با افكندن پرونده دارسي به درون بخاري، به طور ناخواسته همه آثار جرم طرف انگليسي را از بين برد و خود را در برابر پيگيريهاي حقوقي شوراي جامعه ملل به هنگام حل و فصل اختلافات، خلع سلاح نمود. از اين رو انگليسي‌ها با آگاهي از معدوم شدن پرونده مصمم‌تر از قبل بر فشار و تهديدات خود عليه رضاشاه افزودند تا زمينه احياء وضعيت گذشته را فراهم سازند. شاه كه از ادامه اين مناقشه و تيره شدن مناسباتش با لندن مي‌هراسيد، مرحله به مرحله از موضع خود عقب‌نشيني كرد و با رها كردن حركتي كه شروع كرده‌ بود، به تدريج شرايطي را فراهم ساخت كه اوضاع براي انگليسي‌‌ها از شرايط موجود در پيمان دارسي بهتر و مطلوب‌تر گردد. پيمان مصوب خرداد 1312 محصول همين شرايط بود.
قرارداد جديد سلطه شركت نفت جنوب و دولت انگليس را نه تا پايان سالهاي باقي‌مانده از اعتبار پيمان دارسي (28 سال) بلكه تا مدت 60 سال ديگر يعني تا 1993 بر منابع نفت و گاز ايران مسلط مي‌ساخت. اين قرارداد ظالمانه كه در 27 ماده به تصويب 105 نفر از مجموعه 113 نماينده مجلس رسيد، بسياري از پيامدها و آثار شوم قرارداد دارسي را به زبان ديگري تجديد كرده بود و ضربه بزرگي بر منافع ايران محسوب مي‌شد. با انعقاد پيمان جديد روزنامه‌ها حتي اجازه انتشار متن قرارداد را نيافتند، از چراغاني‌ها هم خبري نبود و مهم‌تر آنكه سيدحسن تقي‌زاده وزير دارايي وقت رضاخان كه مهم‌ترين نقش را در انعقاد پيمان داشت، پس از مرگ رضاشاه، فرصتي براي دفاع از خود يافت و در پاسخ به نمايندگاني كه وي را خائن به ملت معرفي كرده بودند، خود را «آلت فعل» شاه در اين ماجرا خواند.(1)
قرارداد نفتي رضاشاه كه از جمله خيانتهاي دودمان پهلوي به ملت ايران بود تا 17 سال پس از انعقاد دوام داشت و سپس در كشاكش رويدادهاي ملي شدن نفت از اعتبار ساقط شد. هر چند كه غارتگري انگليس و شركاي اروپائي‌اش توسط فرزند رضاخان در قالب كنسرسيوم تداوم يافت.
پي‌نويس:
1. سيدحسن تقي‌زاده به روايت اسناد ساواك، مركز بررسي اسناد تاريخي، صفحه نوزده.

سردبير

 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir