ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 101   فروردین ماه 1393
 

 
 

 
 
   شماره 101   فروردین ماه 1393


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
شب‌نشيني‌هاي اسرائيلي در تهران

دفتر نمايندگي اسرائيل در ايران در رژيم شاه در حكم يك سفارت‌خانه عمل مي‌كرد و مثل همه سفارت‌خانه‌ها اقدام به برگزاري مراسم جشن و بزرگداشت روزهاي خاصي كه در تقويم سياسي و تاريخي هر كشوري وجود دارد، مي‌نمود. اسرائيلي‌ها سعي مي‌كردند از اين فرصت‌ها نيز علاوه بر كسب اطلاعات و برقرار كردن روابط با افرادي كه به دردشان مي‌خوردند، براي عادي‌سازي خود و احياناً علني كردن روابط استفاده نمايند. جمع‌آوري كمك و اعانه براي اسرائيل نيز البته فراموش نمي‌شد؛ به طوري كه كارشناس ساواك چنين ابراز عقيده مي‌كند: «از طرف مؤسسات وابسته به كليميان در هر فرصتي براي جمع‌آوري اعانه كمك به اسرائيل استفاده مي‌گردد».
در گزارش سال 1351 ساواك، با اشاره حضور مقامات ايراني در جشن سالگرد تأسيس اسرائيل در نمايندگي رژيم صهيونيستي و تلاش عمدي اسرائيل براي آشكار شدن هر چه بيشتر اين مجلس، چنين آمده است:
در نمايندگي اسرائيل به مناسبت جشن ملي اين كشور ضيافتي ترتيب داده شده بود كه اكثر رجال ايراني و مقامات مختلف دولتي و نظامي شركت داشتند. «بن امي» از نمايندگي اسرائيل در اين جشن اظهار داشت «مدت مأموريت او در ايران به پايان رسيده و تا يك ماه و نيم ديگر به اسرائيل مراجعت مي‌كند.
نظريه منبع: آقاي نيكوخواه معاون وزارت اطلاعات قبل از تشكيل اين ضيافت تلويحاً اظهار داشته بود كه بر اساس سياست دولت بهتر است خبر مربوط به ميهماني و شركت‌كنندگان در آن اشاعه نيابد ولي رفتار پليس و ذكر اسامي مدعوين با بلندگو در خيابان كاخ، به نحوي بود كه علي‌رغم خواسته ايشان، عكس‌العمل خوبي نداشت و عابري كه از آنجا عبور مي‌كرد، اگر هم بي‌اطلاع بود متوجه اين مراسم مي‌شد.
در بيست‌وپنجمين سالگرد تأسيس دولت نامشروع اسرائيل، بسياري از مقامات بلندپايه كشوري و لشكري و نمايندگان مجلس به دعوت مئير عزري در مراسم ويژه نمايندگي رژيم صهيونيستي شركت داشتند. در گزارش سرّي ساواك با اشاره به «دعوت حدود يكهزار نفر از مقامات عالي مرتبه دربار شاهنشاهي، وزارتخانه‌ها و نمايندگان سياسي مقيم و افراد سرشناس يهودي از سوي مئير عزري، براي شركت در جشن سالگرد تأسيس اسرائيل، اضافه شده است:
مراتب به نخست‌وزيري، وزارت امور خارجه و شهرباني كل كشور منعكس گرديد. بهتر است روز مذكور از محل نمايندگي اسرائيل به وسيله مقامات انتظامي مراقبت بيشتري به عمل آيد.
سياست رسمي دستگاه سلطنت اين بود كه مقامات رسمي كشور بر اساس مصالح سلطنتي در اين مجالس شركت نكنند. آنچنان كه در حاشيه سند از سوي مقام بلندپايه كشور خطاب به آقاي هدايتي تأكيد شده بود كه شركت مقامات ايراني صلاح نيست.
بر اساس تذكر ياد شده، هادي هدايتي طي نامه‌اي به نخست‌وزير اعلام كرد:
روز گذشته با جناب آقاي وزير امور خارجه ، مذاكره شد. مراتب را تلفني به شرفعرض مبارك ملوكانه رساندند. امر مطاع مبارك شرف صدور يافت كه مانند پارسال در نتيجه چون جنابان وزيران سال گذشته شركت نكرده‌اند امسال هم شركت نخواهند كرد. در مورد ساير مقامات هم به آقاي رئيس تشريفات وزارت امور خارجه ابلاغ شد، به وزارت‌خانه‌ها هم تلفني ابلاغ شد.
علي‌رغم همه سفارش‌ها و مصلحت‌انديشي‌هاي دستگاه سلطنت، مقامات بلندپايه دولت شاهنشاهي در جشن مزبور شركت كردند و با بدمستي بيست‌وپنجمين سال تأسيس رژيم جعلي اسرائيل و اشغال سرزمين فلسطين را هم‌نوا و همراه با اشغالگران يهودي جشن گرفتند و پايكوبي كردند. گزارش ساواك در اين باره خواندني است:
از ساعت 17 روز 17/2/1352، به مناسبت بيست‌وپنجمين سالگرد استقلال اسرائيل، ضيافتي در محل نمايندگي اسرائيل در ايران، واقع در خيابان كاخ شمالي، پلاك 145، با حضور قريب 1000 نفر برگزار گرديد. در اين جشن آقاي دكتر اقبال و عده‌اي از نمايندگان مجلسين [سنا و شوراي ملي] و رئيس شهرباني كل كشور و تيمسار جعفري و سفراي مقيم دربار شاهنشاهي و يهوديان سرشناس و اسرائيلي‌هاي مقيم ايران حضور داشتند و مدعوين به وسيله مشروبات الكلي و ميوه و شيريني پذيرايي مي‌شدند و هيچ‌گونه سخنراني به عمل نيامد و ضيافت مزبور در ساعت 19:30 خاتمه پذيرفته است.
نظريه: با مراقبتي كه به وسيله مأمورين انتظامي به عمل آمد ضيافت مزبور با كمال آرامش به پايان رسيده است.
در ارديبهشت سال 1353 نيز به دعوت اوري لوبراني و همسرش، عده‌اي از مقامات كشور، از نمايندگان مجلس سنا و شوراي ملي و رهبران و سران و ثروتمندان قوم يهود در مراسم بيست‌وششمين سالگرد تأسيس رژيم صهيونيستي شركت كردند. به گزارش ساواك، قبل از برگزاري مراسم ياد شده «از سوي مقامات نمايندگي اسرائيل در ايران و نيروهاي انتظامي كشور اقدامات حفاظتي و امنيتي لازم براي برپايي اين جشن به عمل آمد. در اين مراسم كه روز 5/2/1353 در محل نمايندگي اسرائيل و با حضور قريب 500 نفر از نمايندگان سياسي خارجي مقيم ايران، يهوديان سرشناس، نمايندگان مجلس سنا و شوراي ملي و شماري ديگر از مقامات كشوري برگزار شد، اوري لوبراني و همسرش به همراه كارمندان نمايندگي از ميهمانان پذيرايي كردند. به گزارش ساواك «در اين مجلس بين تيمسار سرتيپ بازنشسته رشيد نادرخاني رئيس انجمن شهر تهران و عباس شاهنده مدير روزنامه فرمان مشاجره تندي به علت اختلافاتي كه قبلاً با يكديگر داشتند، روي داد.
همزمان با مراسم ياد شده در روز 5/2/1353، مراسم ديگري به همين مناسبت، در محل كنيسه ابريشمي در خيابان كاخ شمالي از سوي آژانس يهود و شركت سران و رهبران و اشخاص متنفذ يهودي برگزار شد. در اين مجلس مردخاي زر رئيس آژانس يهود طي سخناني، افزود: «هر ملتي براي استقلال خود بايد كوشش و فداكاري كند. همان‌طور كه كورش كبير پادشاه ايران به ملت يهود آزادي داد، ما نيز در لواي سلطنت اعليحضرت همايوني از همه‌گونه آزادي در ايران برخوردار بوده و از اين بابت شكرگزار هستيم».
مراسم جشن سالگرد تأسيس اسرائيل در سال 1354 نيز چون سال‌هاي قبل، البته اين بار در منزل اوري لوبراني برگزار شد. در سال 1355 نيز اين مراسم ابتدا در روز 15/2/1355، در منزل لوبراني در خيابان ونك برپا گرديد كه به علت حريق سينماي ونك در نزديكي منزل نامبرده، ساواك اين حادثه را عمدي و ناشي از خرابكاري مخالفان ارزيابي كرده بود. پس از اين، مراسم ديگري، اين بار در باغي خارج از شهر، در كيلومتر سيزده جاده چالوس و با حضور بيش از سيصد نفر از اسرائيلي‌هاي مقيم ايران، يهودي‌هاي سرشناس و متنفذ ايراني و بعضي مقامات دولت شاهنشاهي برگزار شد. در سال 1356، نيز اوري لوبراني جشن تأسيس اسرائيل را در خانة خود برگزار كرد. در اين ميهماني بعضي از سران و مقامات دولت شاهنشاهي، از جمله ارتشبد ازهاري رئيس ستاد بزرگ ارتشتاران شركت داشتند. در اين مراسم از ميهمانان با شيريني، ميوه و مشروبات الكلي پذيرايي شد.
برگزاري جلسات مختلف براي جمع‌آوري پول به منظور كمك به خزانه جنگي اسرائيل، از ديگر فعاليت‌هاي نمايندگي اسرائيل بود كه نه فقط در محل دفتر نمايندگي بلكه در اماكن گوناگون تحت اختيار اسرائيلي‌ها يا سازمان‌هاي يهوديان ايراني تشكيل مي‌شد. در يكي از اسناد به جا مانده از آن زمان چنين آمده است:
روز 15/9/1350 طبق دعوت مئير عزري نماينده سياسي اسرائيل در ايران در سالن انجمن كليميان تهران تعدادي از كارمندان كليمي بانك‌ها و شركت ملي نفت كه در حدود 157 نفر بودند تشكيل جلسه دادند. پس از سخنراني آقايان موره و اعتصامي و شايان كه درباره جمع‌آوري اعانه براي اسرائيل صحبت كرده بودند، آقاي ربي مئير عزري نماينده سياسي اسرائيل اظهار داشت كه موضوع بحث امروز مگبيت است. افراد يهودي تا اندازه‌اي كه برايشان امكان داشته باشد تعهداتي بنمايند. در اين نشست از حاضران در مجلس براي كمك به اسرائيل پول جمع‌آوري شد. در يك مجلس ديگر، به بهانه نمايش فيلم ساخته سازمان سينمايي اسرائيل، در محل نمايندگي اسرائيل در تهران، 600 نفر از يهوديان ايراني، هر يك مبلغي بين يك هزار تا ده هزار تومان به عنوان خريد بليط پرداخت كردند. به گزارش ساواك، در اين مجلس اعلام شد كه وجوه حاصله از فروش بليط جهت كمك به نهضت جهاني يهود به اسرائيل ارسال مي‌گردد.
معرفي افراد سرشناس اسرائيلي و سران يهود ايران، از ديگر فعاليت‌هاي نمايندگي اسرائيل در تهران بود:
برابر دعوت قبلي آقاي مئير عزري نماينده سياسي اسرائيل در ايران، مجلس كوكتلي از ساعت 45/18 روز 25/3/1351 در محل نمايندگي اسرائيل برگزار گرديد. اين جلسه براي معارفه و آشنايي با اسحق كنان معاون دفاع نظامي اسرائيل در امور مگبيت و سفير سيّار دولت اسرائيل و آقاي شاليت بازرس مگبيت بوده است. در محل درب ورودي نمايندگي، آقايان عزري، اسحق كنان و شاليت و موره به مدعوين خوش‌آمد مي‌گفتند و اسحق كنان را به مدعوين معرفي مي‌كردند. از مدعوين به وسيله مشروبات الكلي و غيرالكلي، پسته و ميوه پذيرايي به عمل آوردند.
در يك سند مشابه، به مناسبت حضور معاون وزير امور خارجه اسرائيل در تهران، به كمك نمايندگي اسرائيل و بعضي يهوديان ذي‌نفوذ، مجلس ويژه‌اي در منزل نماينده يهود ايران در مجلس شوراي ملي برپا شد. ساواك در بخشي از گزارش خود در اين باره نوشته است:
ساعت 19:30 روز 11/4/1353 مجلس كوكتل به افتخار آقاي ابراهام كيدرون معاون وزارت امور خارجه اسرائيل و همراهان با حضور قريب چهل نفر در منزل آقاي لطف‌الله حي نماينده اقليت يهود در مجلس شوراي ملي برگزار گرديد. در اين مجلس آقايان لوبراني و لوين نماينده سياسي اسرائيل و معاون وي و عده‌اي از كارمندان نمايندگي اسرائيل و كارمندان آژانس يهود و عده‌اي از اعضاي انجمن كليميان تهران و يهوديان سرشناس شركت داشتند. در اين مجلس ابتدا آقاي مردخاي زر رئيس آژانس يهود در ايران به طور خيلي مختصر به معاون وزير امور خارجه اسرائيل و همراهان خوش‌آمد گفت و بعد آقاي ابراهام كيدرون، ضمن اظهار تشكر، اظهار داشت: اجداد من اهل بابل بودند و من خيلي خوشحال مي‌شوم كه به زبان خارجي صحبت كنم.
در سند نمونه ديگر چنين گزارش شده است:
شلمو دايان ديپلمات اسرائيلي مجلس ضيافتي به افتخار لوين كه جهت بازديد از منطقه مورد مأموريت خود به ايران آمده است، برگزار نمود كه عده‌اي از اربابان جرايد از جمله شاپور نمازي از كيهان انگليسي، بهروز مدير اكواف ايران، غفاري از كنسرسيوم، مهندس بازرگان مدير مجله دهقان در آن شركت داشتند.
جنگ چهارم اعراب و اسرائيل و پيروزي‌هاي ارتش‌هاي مصر و سوريه در روزهاي آغازين جنگ، به ويژه عبور نيروهاي مصري از كانال سوئز و درهم شكستن خط دفاع اسرائيلي بارلو، مي‌توانست موجب تضعيف روحية پشتيبانان محلي اسرائيل شود. لذا نمايندگي اسرائيل در ايران بر خود لازم مي‌بيند كه جلسه‌اي تشكيل دهد؛ و با يك تير دو نشان بزند؛ هم براي اسرائيل كمك جمع كند و هم بر شكست‌ناپذير بودن ارتش اسرائيل تأكيد كند.
بر اساس گزارش ساواك در يكي از اين جلسات كه در خلال جنگ چهارم اعراب و اسرائيل، در 15/7/1352، با حضور موسي كرمانيان، ابراهيم موره، دكتر حشمت‌الله كرمانشاهچي، لطف‌الله حي، اوري لوبراني نماينده سياسي اسرائيل در ايران، اريه لوين معاون نمايندگي، زرانين [عزرا دانين] از آژانس يهود، شم‌طوب كارمند آژانس يهود و وابسته نظامي اسرائيل در ايران تشكيل شد، موضوعات زير مورد بحث قرار گرفت:
ابتدا وابسته نظامي اسرائيل از روي نقشه‌اي كه روي ديوار نصب شده بود موقعيت جنگي اسرائيل را در دو جبهه سوريه و مصر تشريح نمود و اظهار داشت: آن طوري كه از راديو انتشار داده‌اند كه اسرائيل تلفات سنگين داده و در جبهه‌ها شكست خورده، صحيح نبوده است. البته تلفاتي داشته‌ايم و تا دو سه روز ديگر تكليف جنگ روشن خواهد شد.
آقاي موسي كرمانيان اظهار داشت كه بايستي كميته‌هاي جمع‌آوري پول جهت كمك به اسرائيل تشكيل دهيم و ابراهيم موره سخنان نامبرده را تأييد و در اين زمينه سخناني ايراد نمود. سپس آقاي لطف‌الله حي نماينده اقليت يهود در مجلس شوراي ملي اظهار داشت: در موقعيت فعلي صلاح بر اين است كه ما سكوت نموده و چنين كميته‌هايي را تشكيل ندهيم، زيرا انعكاس آن در شهر به ضرر كليميان ايران و اسرائيل تمام مي‌شود و كليمياني كه به نمايندگي مراجعه و سئوالاتي درباره جنگ مي‌نمايند بهتر است به آنها گفته شود كه اخبار مربوط به جنگ را از راديوها و خبرگزاري‌ها كسب نمايند.
همچنين در مجلس ديگري به تاريخ 21/2/1353، در محل نمايندگي اسرائيل، كه سرهنگ بن‌داويد وابسته نظامي اسرائيل در ايران، براي شماري از اشخاص سرشناس يهود ايران، درباره جداسازي نيروها و مناطق استراتژيك اعراب و اسرائيل، خطوط تداركاتي و كنترل نيروهاي طرفين درگير در جنگ از روي نقشه سخن گفت. پس از بن داويد، اوري لوبراني درباره موقعيت منطقه جنگي و پيامدهاي جنگ و وضعيت اسرائيل و نقش آمريكا و شوروي در اين حوادث سخنراني كرد.
برگزاري مراسم به مناسبت بعضي اعياد قوم يهود در نمايندگي اسرائيل از ديگر فعاليت‌هاي مقامات نمايندگي رژيم صهيونيستي در ايران بود كه در اكثر آنها به غير از يهوديان متنفذ و سرمايه‌دار ايراني، مقامات بلندپايه دولت شاهنشاهي نيز شركت مي‌كردند.
بر اساس گزارش ديگر ساواك: «ساعت 20 روز 13/2/1352، به مناسبت عيد گلريزان (شابوعوت) [شاو وعوت] مجلس ضيافت شام از طرف انجمن فرهنگي و بهداشت يهود وابسته به انجمن كليميان تهران با حضور 500 نفر در هتل هيلتون برگزار گرديد. در اين ضيافت تيمسار سپهبد صدري، تيمسار جعفري، مئير عزري، و كارمندان نمايندگي اسرائيل در ايران و عده‌اي از سرشناسان يهودي شركت داشتند. مدعوين به وسيله مشروبات الكلي و شام پذيرايي شدند. عده‌اي از خوانندگان ايراني و خارجي مدعوين را سرگرم مي‌نمودند. ضيافت فوق بر حسب ظاهر از طرف انجمن فرهنگي و بهداشت يهود برگزار شد ولي در باطن عوايد حاصله از ضيافت به نفع مگبيت بود.
برگزاري مراسم ويژه به مناسبت تولد يا مرگ بعضي سران و دولتمداران اسرائيلي از ديگر فعاليت‌هاي دفتر نمايندگي اسرائيل در تهران بود كه برگزاري مراسم سالمرگ بن‌گوريون نخست‌وزير پيشين رژيم صهيونيستي يك نمونه آن است. ساواك در اين خصوص چنين گزارش كرده است:
به مناسبت سالگرد درگذشت بن‌گوريون نخست‌وزير اسبق اسرائيل، مجلس يادبودي از ساعت 18:30 روز پنج‌شنبه 30/8/1353، با حضور 120 نفر در محل نمايندگي اسرائيل در ايران، واقع در خيابان كاخ برگزار گرديده است. در اين مجلس يادبود اسرائيلي‌هاي مقيم تهران و مديران شركت‌هاي اسرائيلي و كارمندان نمايندگي اسرائيل در ايران و آژانس يهود حضور داشتند. آقاي لوبراني نماينده سياسي اسرائيل ضمن تجليل از خدمات بن‌گوريون، به احترام وي يك دقيقه سكوت اعلام نمود. ضمناً ادامه داد كه بايد در زمينه جمع‌آوري كمك [پول] به اسرائيل از خود تلاش بيشتري به عمل آورند.
برپايي نمايشگاه عكس و آثار هنري در مسير تبليغات صهيونيستي، يكي ديگر از فعاليت‌هاي دفتر نمايندگي اسرائيل در تهران بود. در يكي از گزارش‌هاي ساواك كه به عنوان نمونه در اين بحث يادآوري مي‌شود، چنين آمده است:
نمايندگي اسرائيل در ايران از ساعت 18:30 الي 20:30 روز 18/12/1353، نمايشگاه عكسي از خانم نيسان تبعه اسرائيل در محل آن نمايندگي ترتيب داده بود كه تعدادي از اتباع ايراني از جمله كيخسرو مقدم وكيل دادگستري، ابراهيم شل تاجر و خانم عميد كه خود را شاعر و نويسنده معرفي مي‌نمود در آن شركت داشتند. از شركت‌كنندگان با مشروب پذيرايي نمود.
در بخش «نظريه» ساواك اضافه كرده است: خانم نيسان مدت يك سال است كه در ايران به سر مي‌برد.
ساواك در گزارشي ديگر از شركت عده‌اي از چهره‌هاي مطبوعاتي و روشنفكري ايران در ميهمان‌خانة اريه لوين وزيرمختار نمايندگي اسرائيل نام مي‌برد. نام يكي از روشنفكران مشهور كه به گزارش ساواك «قبلاً با سرويس در تماس بوده» نيز در اين سند به چشم مي‌خورد:
1- خانم مهين پزشكپور، روزنامه اطلاعات بانوان؛ 2- آقاي وحيدنيا، مدير انتشارات وحيدنيا (خيابان شاه، خيابان جم)؛ 3- خانم ظهير، انجمن حمايت كودكان؛ 4- داريوش آشوري، سازمان برنامه (قبلاً با سرويس در تماس بوده)؛ 5- محمدعبدالله گرجي، نخست‌وزيري؛ 6- گيتي سيمانطوب، مجله زن روز؛ 7- هما سرشار، روزنامه كيهان؛ 8- فيروز مجللي (جنب هتل ميامي، كوي حبيب‌زاده، پلاك 13، طبقه آخر؛ 9- حسين شيدا (در تماس با سرويس انگليس)؛ 10- جهانگير بهروز، اكواف ايران؛ 11- بهروز شاهنده، انجمن توانبخشي (خ شاهرضا، خيابان سرشار، پلاك 42-32)؛ 12- محمود آزاد، كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان؛ 13- سيمين دانشور؛ 14- خانم سميعي، وزارت تعاون و امور روستاها (روبروي سينما آتلانتيك)؛ 15- دكتر معنوي؛ و... .
برگزاري اين قبيل مجالس و برنامه‌هاي سياسي، تبليغاتي، اقتصادي و حتي اطلاعاتي تا آخرين سال حضور اسرائيلي‌ها در ايران از سوي دفتر نمايندگي دولت اسرائيل در تهران استمرار داشت. در يكي از گزارش‌هاي سال 1357 ساواك درباره فروش بليط نمايش فيلم در محل دفتر نمايندگي رژيم صهيونيستي چنين آمده است:
نمايندگي اسرائيل طبق معمول گذشته به منظور جمع‌آوري كمك از يهوديان ايراني مبادرت به فروش بليط فيلم‌هاي تبليغاتي مي‌نمايد. محل نمايش فيلم، نمايندگي اسرائيل است و بليط‌ها بين صد تا هزار تومان به فروش مي‌رسد. واسطه فروش بليط‌هاي موصوف يكي از كليميان ايراني به نام ربيعي مي‌باشد كه در خيابان شاه جنب فروشگاه معرفي فروشگاه لوازم خانگي دارد.

منبع:محمد تقي تقي پور ، ايران و اسرائيل در دوران سلطنت پهلوي ، موسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي ، ج اول ، بهار 1390 ، ص 543 تا 554

این مطلب تاکنون 3650 بار نمایش داده شده است.
 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir