ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 69   مرداد ماه 1390
 

 
 

 
 
   شماره 69   مرداد ماه 1390


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
تاراج كتب تاريخي در دوران مظفرالدين شاه

در دوران سلطنت مظفرالدين شاه به دليل ضعف آن پادشاه و نبودن نظم در دربار تعداد زيادي از كتابهاي مينياتور دربار شاهنشاهي محرمانه از كتابخانه خارج و به وسيله خريداران عتيقه به ويژه دلالان محلي به مشتريان خارجي از جمله به ديپلماتهاي بعضي از سفارتخانه هاي خارجي به فروش رسيد. شاهزاده منصور ميرزا شعاع‌السلطنه پسر مظفرالدين شاه، آرشاك خان ارمني تبعه عثماني ملقب به كريانس و لسان‌السلطنه كتابدار سلطنتي عامل اين سرقت‌ها بودند.
تعداد قابل توجهي از اين كتابها به تدريج در چمدان يا كيف يا بقچه از كتابخانه خارج شده به دست مشتريان مي‌رسيد و چند ديپلمات سفارتخانه‌هاي خارجي نيز از خريداران مهم اين كتابها و تابلوهاي تذهيب كاري شده و حتي تابلوهاي نقاشي بودند. برگدال و عبدالله بهرامي و كارآگاهي موسوم به ولي خان از اين سرقتها سر در آورده و در يورش ناگهاني به منزل يعقوب كليمي دلال معروف آثار عتيقه مقادير زيادي از كتابها را كه هنوز از كشور خارج نشده بود كشف كردند. لسان‌السلطنه كتابدار سلطنتي بازداشت شد و علي‌رغم سفارش‌ها و پيغام‌ها و تلفن‌هاي متنفذين درباري مانند مغرور ميرزا موثق‌السلطنه وزير دربار بازجويي انجام شد و كتابدار سلطنتي اعتراف كرد كه به علت مرگ فرزند جوانش و اعتياد به مشروب و ترياك و نياز مالي سال‌هاست به اين كار اشتغال دارد.
موثق‌السلطنه وزير دربار معاون تأمينات و رئيس شعبه كشف‌كننده را به دربار احضار و با تشدد و تهديد خواهان تحويل سارق و كتابها به وزارت دربار شد و گفت كتابخانه جزو وزارت دربار و مسئوليت آن با من است. معاون تأمينات در پاسخ موثق‌السلطنه گفت: كتابها در جاي امن است و از اداره نوشته‌اند كميسيوني تشكيل و كتابها را طبق صورت مجلس تحويل خواهند داد. در قبال اعتراض شديد وزير دربار كه تأمينات و نظميه چه حق مداخله در امور دربار دارند؛ معاون تأمينات اظهار داشت نصف كتابخانه سلطنتي به سرقت رفته و دوسيه (پرونده) به وزارت عدليه خواهد رفت ولي كتابها در حضور كميسيوني كه يك نفر نماينده عدليه هم حضور خواهد داشت به كتابخانه مسترد خواهد شد.
پافشاري معاون تأمينات سبب كوتاه آمدن وزير دربار شد. در تحقيقات مأمورين معلوم شد كتابدار سلطنتي كتابها و حتي قسمتهايي بريده شده‌اي از اشكال تذهيب كاري شده كتابها را كه با قيچي مي‌بريده به وسيله زني به عتيقه‌فروشها مي‌فروخته است. از خانه وي و نيز از خانه يك دلال عتيقه دو صندوق بزرگ پر از اشياي مسروقه كتابخانه سلطنتي كه كارآگاهان سوئدي ارزش آن را نيم ميليون كرون سوئد و ايرانيان يك ميليون كرون برآورد مي‌كردند به دست آمد. سمت اداري لسان‌السلطنه سارق كتابها ناظر رسمي دربار بود كه كتابخانه نيز جزو دواير تحت رياست وي بود. بخش كوچكي از اموال مسروقه به دست آمد و مابقي در اروپا و آمريكا فروخته شده بود. وي به چند سال زندان محكوم شد.

منبع:يكصد سال فراز و فرود نيروي انتظامي، خسرو معتضد، مركز تحقيقات و پژوهشهاي ناجا، ج 1 ص843 ـ 841.

این مطلب تاکنون 4044 بار نمایش داده شده است.
 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir