ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 196   فروردين ماه 1401
 

 
 

 
 
   شماره 196   فروردين ماه 1401


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 1349 بارآیت‌الله حائری، نامی که با «حوزه علميه قم» گره خورده است
در سال‌های پیش از ورود آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی به قم، این شهر آن رونق درخشان اولیه را در مرکزیت علوم دینی از دست داده بود و آن که همت دوباره و مردانه‌ای در این راه گمارد و حوزه‌ای هم‌طراز و بلکه اجل از حوزه‌ی نجف اشرف و عتبات عالیات تاسیس نمود، شخص آیت‌الله موسس بود. در فروردین 1301 خورشیدی مدتی بعد از ورود آیت‌الله حائری به قم، حوزه علمیه‌ی این شهر به طور رسمی تاسیس شد.


تعداد نمايش: 1322 بارمجاهدت‌های فرهنگی حوزه علمیه قم در دوران زعامت آیت‌الله حائری
زمانی آیت‌الله حائری در اوج بازداشتهای دسته‌جمعی طلاب برای واداشتن آنان به تغییر لباس، خطاب به رئیس شهربانی قم گفته بود: «من نمی‌خواهم خونی ریخته شود و الّا به شما می‌فهماندم که قدرت دست کیست!» پس از این مکالمه، تعقیب دسته‌جمعی طلاب متوقف شد. از قول رضاشاه نیز نقل شده بود که: «تمام علما را از بین بردم جز این یک نفر (حائری)، این را هم اگر برمی‌داشتم، اسلام را برمی‌داشتم»


تعداد نمايش: 1540 بارفروردین خونین در قم و تبریز
اسدالله علم نخست‌وزیر وقت مدعی بود که حادثه فیضیه نتیجه اعتراض جمعی از روستائیان علیه طلابی بود که مخالف «اصلاحات ارضی» بودند. ولی سپهبد مبصر معاون وقت شهربانی تصریح داشت: «مهاجمین به فیضیه، سربازان آموزش‌دیده گارد شاهنشاهی بودند که با لباس غیرنظامی، به مردم حمله کردند.» به گفته سپهبد مبصر، «این حمله ناشیانه و بسیار نابخردانه بود.»


تعداد نمايش: 1365 بارچه گندی به بار آوردیم ....
«چارلی بکویت» فرمانده عملیات مداخله در طبس، در کتاب خود به نام «نیروی دلتا» نوشت: «یا عیسی مسیح، تو می‌دانی که چه گندی به بار آمد و....» واقعیت این بود که برای اجرای طرح حمله نظامی به ایران، 90 نفر از کماندوهای آمریکا به مدت 5 ماه تعلیمات پیچیده و فشرده‌ای را در صحرای آریزونای آمریکا پشت سر گذاشتند. اما این نیروی کارآزموده در مواجهه با طوفان شن در طبس ظرف چند ساعت شکست خورد و جان به‌دربردگان آن با به‌جا گذاردن بخش عمده‌ای از ادوات نظامی و جنازه‌های سربازان خود، در تاریکی شب از معرکه گریختند.


تعداد نمايش: 1337 بار«بنیاد» بدبنیاد
سهام عمده‌ 17 بانک و شرکت بیمه، 25 کارخانه‌، 8 شرکت استخراج معدن، 10 کارخانه‌ مصالح ساختمانى، 45 شرکت مقاطعه‌کارى راه و ساختمان و بسیارى مؤسسات دیگر در ایران به بنیاد پهلوى و اعضاى خانواده‌ شاه تعلق داشت. 20 تا 40 درصد از درآمدهاى بنیاد، مستقیماً به حساب اعضاى خاندان سلطنتی واریز می‌شد. به تعبیر آنتونی پارسونز، سفیر وقت انگلیس در ایران: «بنیاد پهلوی یک بودجه‌‌ ریخت‌و‌پاش و کارچاق‌‌کنی دمِ‌‌دست برای شاه و طفیلی‌‌‌های دور و برش بود.» و به گفته یک مامور سفارت آمریکا «بنیاد پهلوی سرچشمه بیشتر نارضایتی‌های ایرانیان از فعالیت‌های خانواده سلطنتی بود.»


تعداد نمايش: 1382 بارصنیعی، مفسد دانه درشت اقتصادی دوره پهلوی
بر اساس اسناد ساواک، سپهبد اسدالله صنیعی در مدت خدمت خود در حکومت پهلوی، کوشش فراوانی در تحکیم مواضع بهائیت به عمل آورد. حتی افراد را وادار به پذیرش بهائیت می‌کرد. صنیعی در اسناد ساواک متهم به سوء استفاده‌های کلان مالی است. وی مرغوب‌ترین اراضی کشاورزی شهرهای گرگان، گنبد و بجنورد را در اختیار دوستان و آشنایان خود گذاشت یا آنها را به تملک خود درآورد. صنیعی پس از انقلاب اسلامی دستگیر و محاکمه و زندانی شد، اما در یک فرصت مرخصی توانست از ایران بگریزد.


تعداد نمايش: 1362 باریک اعتراف تکان‌دهنده
«ریک فرانکونا» وابسته نظامی ارتش آمریکا در زمان جنگ ایران و عراق بود که در بغداد اقامت داشت. او که در آن زمان در «آژانس اطلاعات دفاعی» آمریکا نیز خدمت می‌کرد، در پاییز سال 1366 اطلاعات ماهواره‌ای دقیقی از مراکز تجمع نظامیان ایرانی در شرق شهر بصره را در اختیار صدام حسین قرار داد تا ارتش صدام آنها را با سلاح‌های شیمیایی مورد هدف قرار دهد. «فرانکونا» می‌گوید بسیاری از اطلاعات را به عنوان «بسته های هدف‌گیری» برای نابودی این اهداف در اختیار نیروی هوایی عراق قرار داد.


تعداد نمايش: 1369 بارسردار بد فرجام
«جعفرقلي‌خان اسعد بختياري» روز 13 فروردین 1313 در داخل سلول خود در زندان قصر در سن 55 سالگی توسط پزشک احمدی با آمپول هوا به قتل رسید. دوستان و هم‌پیمانان مورد اعتماد رضاشاه، تا زمانی وجودشان برای وی قابل تحمل بود که تاریخ مصرفشان از نظر او، به پایان نرسیده باشد. درست همان رفتار و همان نگاهی که انگلیسی‌ها نسبت به رضاخان داشتند.


تعداد نمايش: 1398 بارمعروف‌ترین ممیز تاریخ نشر ایران
معروف‌ترین ممیز تاریخ نشر ایران فردی است به نام «محرمعلی‌‌خان». او که در میان مطبوعاتی‌های آن زمان به «سانسورچی» ملقب شده بود، تحصیلاتی اندک در حد خواندن و نوشتن داشت. با این حال، او در عصر رضاشاه در مقام «معاون ممیزی مطبوعات»، مامور کنترل محتوای کتابها و نشریات و روزنامه‌ها شده بود!


تعداد نمايش: 1360 بار معرفی کتاب «رضانام تا رضاخان»
اغلب کتب منتشره راجع به رضاشاه تنها به دوره حکومت او پرداخته‌اند در حالی که کتاب «رضانام تا رضاخان»، از خاستگاه شروع کرده است. ویژگی دیگر کتاب، ارجاعات فراوان به اسناد و منابع معتبر است. نویسنده برای نگارش مستند کتاب تنها به اسناد وزارت خارجه انگلیس اکتفا نکرده بلکه اسناد وزارت مستعمرات بریتانیا، اسناد وزارت هندوستان، اسناد وزارت جنگ، و ... را نیز مورد استفاده قرار داده است. ادبیات جذاب کتاب نیز مخاطب را حین مطالعه از کسالت حاکم بر ادبیات اسناد دور می‌سازد.


درسی از فروپاشی «سنتو»
روز ۵ فروردین ۱۳۵۸ وزارت امور خارجه دولت موقت با انتشار اطلاعیه‌ای خروج رسمی جمهوری اسلامی ایران از پیمان استعماری سنتو را اعلام کرد. با این خروج زمینه فروپاشی یکی دیگر از معاهدات استعماری غرب در منطقه فراهم گردید.
«سازمان پیمان مرکزی» ( Central Treaty Organization) موسوم به «سنتو» عنوان مجموعه‌ای است که که ابتدا در اسفند ۱۳۳۳ به صورت معاهده‌ای میان عراق و ترکیه در بغداد به امضا رسید و به «پیمان بغداد» مشهور شد. اما با وقوع کودتای کمونیستی عبدالکریم قاسم در عراق در تیر ۱۳۳۷ و خروج آن کشور از پیمان، مقر این سازمان در اسفند همان سال به ترکیه منتقل شد و از این پس به نام «سنتو» مشهور گردید. سنتو زنجیره‌ای از هم‌پیمانان آمریکا بود که به صورت دیواری در آسیا و در برابر کمونیسم کشیده شده بود. کشورهای ترکیه، عراق، ایران و پاکستان عضو آن بودند و انگلیس و آمریکا نیز به صورت اعضای ناظر در جلسات آن حضور داشتند و در اصل کارگردانی آن را بر عهده گرفته بودند.
سنتو طی ۲۰ سال فعالیت خود عملکردی جز تامین منافع سیاسی غرب در منطقه خاورمیانه آن‌هم با بازیگری کشورهای این منطقه و هدایت آمریکا و انگلیس نداشت؛ همان عملکردی که «پیمان سعدآباد»، با عضویت کشورهای ایران و عراق و افغانستان و ترکیه در ۱۳۱۶ برعهده داشت؛ همان عملکردی که پیمان مشابه سنتو با نام «سیتو»، و با عضویت کشورهای جنوب شرقی آسیا در سال ۱۳۳۳ برعهده گرفته بود؛ و همان عملکردی که «سازمان عمران منطقه‌ای» متشکل از کشورهای ایران و پاکستان و ترکیه در ۱۳۴۳ به گردن گرفته بود.
در پیمان سنتو، آمریکای ناظر در تمامی تصمیمات آن دخالت داشت. شکل‌گیری این پیمان از ابتکارات «جان فوستر دالس» وزیر امور خارجه آمریکا بود که می‌خواست یک سازمان دفاعی قوی در خاورمیانه به وجود آورد تا از گسترش نفوذ شوروی در این منطقه جلوگیری کند و سنگرهای دفاعی غرب را تکمیل نماید. با این حال دولت آمریکا ترجیح داده بود که خود عضویت این پیمان را نپذیرد تا موجبات تحریک دولت شوروی را فراهم نکند. از این رو آمریکائی‌ها تا پایان عمر سنتو، عضویت در این پیمان را نپذیرفتند اما با معاهدات نظامی دو جانبه با هر یک از اعضای آن، عملاً نفوذ خود را در این سازمان حفظ کردند. سنتو، به منزله دیوار نظامی غرب علیه شوروی سابق بود و پیمان‌های ناتو در غرب و سیتو در شرق دور را به یکدیگر متصل می‌کرد. علت اطلاق «سنتو» به این سازمان نیز آن بود که این تشکل میان قلمرو پیمان «سیتو» در شرق و قلمرو پیمان «ناتو» در غرب قرار گرفته بود. سنتو که در وسط این دو پیمان قرار داشت از یک طرف با عضویت ترکیه به ناتو پیوند داشت و از جهت دیگر با عضویت پاکستان با «سیتو» مرتبط بود.
«جورج کنان» سفیر آمریکا در مسکو در ۱۹۴۷ به دولت متبوع خود پیشنهاد کرده بود، برای مقابله با خطر توسعه طلبی شوروی، سیاست سد نفوذ را به دور شوروی به مرحله اجرا گذارد تا با گذشت زمان، نظام شوروی فروپاشد. پیمان‌های ناتو، سیتو و سنتو برپایه این راهکار به وجود آمدند اما پس از فروپاشی بلوک شرق این سازمان‌ها فلسفه وجودی خود را از دست دادند.
آمریکا در خلال 20 سال فعالیت سنتو توانسته بود با گسیل نظامیان خود به داخل نیروهای مسلح ایران، این کشور را به پایگاه دیده بانی و جاسوسی خود علیه شوروی سابق تبدیل کند. در حقیقت آیین‌نامه‌ای که برای پیمان سنتو تدوین شده بود، دربرگیرنده نظریات آمریکا بود و شامل مجموعه‌ای از همکاری‌های اقتصادی، سیاسی، نظامی و اطلاعاتی می‌شد. اتصال راه آهن ایران به ترکیه نیز در همین ارتباط بود. یکی از موارد آیین نامه پیمان سنتو لزوم تشکیل کمیته‌ای به نام «کمیته مبارزه با خرابکاری» بود که در حقیقت دستورالعملی برای سرکوب هر حرکت ضد استعماری به شمار می‌رفت، این کمیته نقش عمده‌ای در سرکوب مبارزات مردمی ایفا می‌کرد. «کمیته مشترک ضد خرابکاری» که در ۱۳۵۰ خورشیدی با حضور نماینده آمریکا در سنتو و با مشارکت نمایندگان ارتش، ژاندارمری، شهربانی و ساواک شکل گرفت، حاصل همین صلاحدید آمریکایی بود.
همچنین موقعیت استراتژیک ایران و تسلط این کشور بر خلیج فارس و تنگه هرمز که گلوگاه این منطقه و تنها راه صدور نفت از خلیج فارس به شمار می‌رفت بر اهمیت سنتو افزوده بود. به همین دلیل ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی قدرت آمریکا در منطقه در آمده و با پذیرش وظیفه ژاندارمی، قدرت برتر منطقه شده بود. از دیگر اهداف عمده آمریکا و متحدان غربی آن کشور از انعقاد پیمان سنتو این بود که بتوانند چاه‌های نفت منطقه را تحت کنترل خود داشته و


 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir