|
كوتاهي در ثبت خاطرات رزمندگان
در حدود نيم قرن است كه تاريخ شفاهي به عنوان كوششي سازمان يافته و هدفدار و به منظور گردآوري اطلاعات، دانستنيها و تجربيات افراد مطلع، ابتدا بر روي نوارهاي صوتي و سپس ويدئويي، پا به عرصه حيات گذاشت و به عنوان شيوه و ابزاري مهم براي فهم بيشتر گذشته مورد استفاده قرار گرفت.
تاريخ شفاهي يكي از شناختهشدهترين برنامههاي ثبت اطلاعات محسوب ميشود و تكنيكي است براي گردآوري اطلاعات كه ضمن آن تجهيزات ضبط صوت و تصوير را با هماهنگي مورد استفاده قرار ميدهند تا گزارشهاي دقيقي از عقايد و نظرات شركتكنندگان در يك واقعه يا مطلعان را فراهم نمايند.با استفاده از تجهيزات و امكانات جديد، علاوه بر اينكه ميفهميم چه گفته شده است، چگونگي و كيفيت آن را نيز درك ميكنيم.
تفاوت آوا، طنين صدا و تكيه كلام و آهنگ گفتار به ما در درك هيجانهاي گوينده و كسب تجربهاي واقعي كمك ميكند.
درباره سابقه استفاده از تكنيك تاريخ شفاهي در كشورمان، ميتوان به سخن ابوالفضل بيهقي در تاريخ بيهقي اشاره كرد كه ميگويد:
«و من كه تاريخ پيشه گرفتهام، التزام اين قدر بكردهام كه آنچه نويسم يا از معاينه من است يا از سماع مردمي ثقه»
ناصرخسرو قبادياني هم از شفاهيات براي نگارش سفرنامه خود به كرات استفاده كرده است و در آن ميخوانيم كه «يكي مرد را حكايت كرد»، «شنيدم و نوشتم» بنابراين اين شيوه گردآوري اطلاعات تاريخي در كشورمان داراي سابقهاي ديرينه است اما به شكل مدرن و جديد آن پس از پيدايش ضبط صوت اندام گرفت و پروبال يافت و امروزه به مثابه يك شاخه علمي به عنوان مقدمه و مكمل تاريخ كتبي قابل اعتنا شده است.
شايد پروژه تاريخ شفاهي ايران كه توسط دانشگاه هاروارد از سال 1360 آغاز شد و پس از 6 سال با بودجه 600 هزار دلار با بيش از 900 ساعت مصاحبه با 150 نفر از رجال و شخصيتهاي دوره پهلوي و با هدف تبرئه آنان و ضربه زدن به انقلاب اسلامي و تحريف تاريخ صورت گرفت، هشداري بود تا سازمانها و مؤسسات داخلي به خود آيند و با تقويت موقعيت تاريخ شفاهي، تلاشي نمايند تا دشمنان انقلاب اسلامي نتوانند با دروغ و تزوير به تحريف اين قطعه طلايي از تاريخ كشورمان بپردازند. هر چند متأسفانه تاكنون در زمينه گردآوري تاريخ شفاهي ايثارگران آنچنان كه بايد و شايد تلاشي جدي صورت نپذيرفته است و بسياري از جانبازان و ايثارگران، طي سالهاي گذشته، جامه شهادت بر تن كردهاند و دنيايي از گفتهها و شنيدهها و ديدهها را با خود به جهاني ديگر بردهاند.
به راستي اگر بپذيريم كه كشور ما در چهارراه حوادث قرار دارد و چشم طمع قدرتهاي بزرگ همواره به موقعيت ژئواستراتژيك، ژئوپليتيكي و ژئواكونوميكي ايران دوخته شده است و آني از فتنهگري عليه دين و دنياي ما فروگذار نميكنند، راهي جز تقويت و ترويج فرهنگ ايثارگري در مقابله با اين توطئهها و دسايس متصور ميباشد؟ و در صورت تعلل، آيا آيندگان اين غفلت تاريخي را بر ما خواهند بخشيد؟
طرح تاريخ شفاهي ايثارگران بر آن است تا در اين مسير گام بردارد و تلاشي خداپسندانه صورت دهد تا با سرعت مناسب به طور كاملاً حرفهاي به گردآوري، پردازش و اشاعه اطلاعات تاريخ شفاهي در جهت تقويت و اشاعه فرهنگ ايثار و شهادت بپردازد. هدف از اجراي اين طرح، گردآوري خاطرات و اسناد شفاهي به عنوان مكمل اسناد كتبي شهدا، جانبازان، آزادگان و به طور كلي ايثارگران، خانوادهها، دوستان و آشنايان آنان است.
ثبت تاريخ شفاهي ايثارگران، به عنوان حافظان و نگاهبانان ارزشهاي ديني و معنوي و اعتقادي و دفاع از مرزهاي عقيدتي – فرهنگي و جغرافيايي كشور، تلاش در جهت شناختن و شناساندن شخصيت والا و ارجمند شهدا، جانبازان، آزادگان و ايثارگران و خانوادههاي آنان به جامعه و ادامه الگوي شايسته به جوانان كشور است.
طرح تاريخ شفاهي ايثارگران، ميتواند منجر به ثبت و ضبط اطلاعات ديداري – شنيداري ارزشمندي با رويكردي هدفدار در زمينه گردآوري اسناد شفاهي تاريخ انقلاب اسلامي، ترميم خلأها، حلقه مفقود شده اسناد كتبي و نهايتاً ترويج فرهنگ ايثار و شهادت گردد.
علاوه بر آن پژوهشگران حرفهاي در رشتههاي علوم دين، فلسفه، تاريخ، علوم سياسي، جامعهشناسي، مردمشناسي، اقتصاد، جغرافيا، ادبيات و هنر ميتوانند از نتايج و يافتههاي اين گفتگوها در پژوهشهاي خود بهرهبرداري نمايند.
منبع: اسناد افتخار
ويژهنامه مركز اسناد ايثارگران
تابستان 1386
|