ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 186 تیر ماه 1400

13 دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران
طی سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران تا کنون، به کرات به آراء مردم مراجعه شده است‌. از برگزاری اولین همه‌پرسی که در دهم و یازدهم فروردین ۱۳۵۸ برای برقراری نظام جمهوری اسلامی در کشور ترتیب یافت‌، تا سیزدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری که در 28 خرداد 1400 برگزار شد، به دفعات شاهد برگزاری انتخابات بوده‌ایم: رفراندوم جمهوری اسلامی‌، انتخابات مجلس خبرگان‌، انتخابات دو مرحله‌ای هر یک از دوره‌های مجلس شورای اسلامی‌، انتخابات میاندوره‌ای مجلس‌، انتخابات شوراهای شهری و روستایی، انتخابات ریاست جمهوری و...

انتخابات در تاریخ معاصر ایران
انتخابات عصر پهلوی، سابقه‎ای زشت و نامطلوب داشت. ناآگاهی مردم از حقوق سیاسی خویش، بی‌‏اعتنایی آنان نسبت به انتخابات، بی‏‌سوادی بیشتر رای دهندگان و ادامه شرایط استبداد باعث می‏‌شد که هیات حاکمه هرگونه فساد و خلافی را در جریان انتخابات، اعمال کند و چرخ انتخابات را به نفع خود بگرداند. در انتخابات همه چیز ممکن بود اتفاق بیفتد. ممکن بود فردی به تعداد انگشتان دست رای دهنده داشته باشد؛ ولی اکثریت آرا،‌ با افتخار به نام او ثبت می‌شد و اعتبارنامه دریافت می‌کرد و دیگری که هزاران رای به نام او در صندوق ریخته شده، حتی رای خودش هم ناپدید شود....!

اولین انتخابات، اولین آراء
اولین انتخابات در ایران پس از انقلاب مربوط به انتخاب ماهیت نظام بود که به فاصله ۵۰ روز پس از پیروزی انقلاب برگزار شد. ۹۴ درصد واجدین شرایط رای دادن در این همه پرسی شرکت کردند که از میان آنها 98/2 درصد به جمهوری اسلامی رای آری دادند. در تهران 97 درصد آراء ، رای سبز به «جمهوری اسلامی» بود. مسن ترین رای دهنده «کربلایی شجاعی» نام داشت که 140 ساله و اهل باغین کرمان بود.

اسدالله علم، چهره تعیین کننده در انتخابات عصر پهلوی
فردوست: شاه دستور داده بود که با اسدالله علم و منصور یک کمیسیون 3 نفره برای انتخاب نمایندگان مجلس تشکیل دهم. کمیسیون در منزل علم تشکیل می‌شد. هر روز منصور با یک کیف پر از اسامی به آنجا می‌آمد، اسامی را می‌خواند و علم هرکه را می‌‌خواست تأیید می‌کرد و هر که را نمی‌خواست دستور حذف می‌داد. افرادی که علم تایید می‌کرد، بدون استثناء وارد لیست می‌شدند. سپس من لیست را برای استخراج سوابق به ساواک می‌دادم. پس از پایان کار، فقط همین افراد بودند که سر از صندوق آراء در می‌آوردند.

تیمورتاش، مهندس و ناظر انتخابات رضاخانی
طی دوران سلطنت رضاشاه، ایران شاهد 8 دوره انتخابات مجلس بود که دوره‌های ششم تا سیزدهم را شامل می‌شد. طی این شانزده سال، نتایج انتخابات و ترکیب هر مجلس را حکومت پهلوی اول تعیین می‌کرد. تیمورتاش وزیر دربار رضاشاه، مجری سیاست‌های انتخاباتی او بود. او زمانی در بخشنامه‌ای به حکام ولایات تصریح کرده بود: «اعلیحضرت علاقه‌مند هستند که اشخاص مندرجه... به هر قیمتی انتخاب شوند و در صورتی که توان انجام این مأموریت را ندارید، از تاریخ ملاحظه این حکم تا 48 ساعت از خدمت استعفا دهید.» سیدحسن تقی‌زاده نیز گفته بود رضاشاه تصمیم گرفته بود که حتی یک نفر از اشخاصی که مطیع او نباشد انتخاب نشود.....

معیشت مردم در عصر پهلوی
چند سالی است که تلاشی خزنده و برنامه‌ریزی شده در قالب «جنگ نرم» برای تطهیر حکومت پهلوی در جریان است. در این جنگ که به مدد تحلیل‌های بی اساس، گزارش‌های بدون منبع و ماخذ و فیلم‌های تقطیع شده راجع به تحولات عصر پهلوی در فضای مجازی صورت می‌گیرد، تلاش شده تا زشتی‌های آن حکومت و آنچه که دلایل اصلی انقلاب مردم ایران علیه آن حکومت در سال 1357 بوده به فراموشی سپرده شود. یکی از دروغ هایی که در این تبلیغات بیان می‌شود، تامین بودن معیشت مردم در سال‌های رژیم پهلوی است. مقاله حاضر به وضعیت معیشت مردم در سال‌های عصر پهلوی اول و دوم پرداخته است.

قتل میرزاده عشقی، زهرچشم رضاخان از روزنامه‌نگاران
میرزاده عشقی از جمله مخالفان و منتقدان حکومت رضاخان بود، او از اولین روزنامه نگاران و نویسندگان دوره رضاخان بود که به صورت علنی و به دست فرستادگان حکومتی به قتل رسید. بسیاری بر این باورند که عشقی کشته شد تا روزنامه‌نگاران مخالف رضاخان، عاقبت مخالفت خود با حکومت را ببینند و مخالفتشان در نطفه خاموش شود. این تمهید از سوی حکومت کارگر افتاد، به طوری که بنا به شواهد و اسناد، پس از قتل عشقی بسیاری از نشریات مخالف به حاشیه رانده شدند یا مشمول توقیف شدند و آنان که ماندند زیر نظر سانسورچیان حکومتی قرار گرفتند.

برگ‌هایی از پرونده دین‌ستیزی رضاشاه
رضاشاه در راستای سیاست‌های ضد دینی خود به شدت از تعداد مساجد کشور کاست. جمعیت ایران از زمان سلطنت رضاشاه تا پایان حکومت او دو برابر شده بود، ولی در پایان حکومت او تعداد مساجد به نیمی از تعداد آنها در آغاز سلطنت وی رسیده بود. رژیم رضاشاه بعضی مساجد را به سینما و به سالن اپرا تغییر داده بود. مشروب فروشی‌ها را رواج داد و حتی در خیابان «آستانه» قم و در نزدیکی حرم مطهر اجازه تاسیس مشروب فروشی داد....!

به توپ بستن مجلس؛ بازتولید استبداد شاهانه
در دوره قاجار اگرچه انقلاب مشروطه به وقوع پیوست و ایران صاحب مجلس شد تا وظایف شاه را محدود کند یا بر اعمال او نظارت داشته باشد، اما با شروع پادشاهی محمدعلی شاه بار دیگر استبداد شاهانه خود را نمایان کرد. محمدعلی‌شاه در شرایط مشروطه به بازگشت استبداد شاهی خود می‌اندیشید. او اگرچه از گفت‌و‌گو با مجلسیان سخن می‌گفت ولی عراده‌های توپ او زودتر از گفت‌وگو، خود را به بهارستان رساندند تا کلنل لیاخوف روسی آنجا را به توپ ببندد.

70 سال پیش چگونه تحریم شدیم؟
بی‌برنامگی اقتصادی دولت مصدق و عدم پیش‌بینی امکان تحریم نفتی از سوی دولت انگلیس و هم‌پیمانانش، در کنار بعضی اقدامات مستبدانه وی از جمله انحلال مجلس هفدهم، سبب حیف و میل منابع ارزی فراوانی در کشور شد. دولت مصدق با فشارهای سیاسی خارجی و توطئه‌های داخلی سرنگون شد، اما اهمیت پافشاری بر منافع ملی، تقویت اقتصاد و صنایع داخلی، افزایش صادرات غیرنفتی، توجه به زندگی اقشار کم‌درآمد، کاهش هزینه‌های جاری دولت و همچنین تلاش برای کاهش نرخ تورم، تجربه‌ای برای دولتمردان شد تا برای گذر از تحریم‌های کمرشکن و ظالمانه، برنامه اقتصادی روشن داشته باشند و بی‌تدبیری نکنند.

سربلند ایستاده‌ایم
به فاصله 45 روز پس از برقراری نظام جمهوری اسلامی ایران، سنای آمریکا در 27 اردیبهشت 1358 با انتشار قطعنامه‌ای آنچه را که «نقض حقوق بشر در ایران» خواند محکوم کرد. این اولین موضعگیری خصمانه و رسمی در آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران بود.(1) یک ماه بعد در ۲۹ خرداد همان سال یکی از افسران اطلاعاتی «سیا» در گزارشی محرمانه به سازمان اطلاعاتی کشورش اعلام کرد: «تمامی بذرهای یک جنگ داخلی در ایران کاشته شده است. ما تسلیحات زیادی در ایران داریم، گروههای زیادی در ایران آماده جنگ هستند و ما در آستانه موفقیت و پیروزی هستیم»(2) دو هفته پس از این گزارش در ۱۱ تیر ماه ۱۳۵۸ خبرنگار روزنامه آمریکایی لس آنجلس تایمز(3) و در اول مرداد همان سال خبرنگار روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز در تهران متهم به رفتار جاسوسی علیه جمهوری اسلامی ایران شدند و از کشور اخراج گردیدند.(4) همچنین در ۱۵ مرداد همان سال به موجب سندی طبقه بندی شده و فوق محرمانه که بعدها جزو اسناد لانه جاسوسی انتشار یافت، سفارت آمریکا گزارشی از تلاش‌های این سفارتخانه برای تحریک اقلیت‌های قومی در کردستان و آذربایجان و یا اعراب جنوب کشور جهت ایجاد اغتشاش در نواحی مختلف ایران را به وزارت خارجه کشورش ارسال کرد(5)
اینها رویدادهایی هستند که در اوایل انقلاب اسلامی و در زمانی که عمر نظام جمهوری اسلامی از 4 ماه تجاوز نکرده بود، به وقوع پیوستند.
علاوه بر این در خلال این چند ماه به دفعات شاهد اعتراض مکرر دولتمردان و محافل سیاسی آمریکا نسبت به مجازات جنایتکاران رژیم پهلوی در دادگاه‌های ایران بوده‌ایم؛ اعتراضاتی که به منزله دخالت آشکار سیاسی در امور داخلی ایران بوده است.
با این حال هنوز در جامعه آمریکا بعضی سیاستمداران و منابع خبری وابسته به آنان را می‌توان یافت که در تفسیر علت دشمنی طولانی کشورشان با مردم ایران بعضی عکس‌العمل‌های ما را دلیل تداوم دشمنی‌ها معرفی می‌کنند و به هر ترتیب تلاش می‌کنند ما را در تخریب روابط واشنگتن با تهران متهم بدانند. برای مثال بیش از 40 سال است که دستگاه‌های ارتباط جمعی آمریکا و محافل سیاسی آن کشور، هربار به هنگام قضاوت راجع به خصمانه بودن روابط تهران و واشنگتن، به واقعه تسخیر لانه جاسوسی آمریکا در تهران اشاره کرده و آن را مبنای تیرگی مناسبات دو کشور وانمود ساخته‌اند. به همین دلیل در تمام طول این مدت تلاش آمریکایی‌ها همواره این بوده که این واقعه را به عنوان جلوه‌ای از «نقض تعهدات دیپلماتیک» به چالش کشانده و ایران را در سازمان‌های بین‌المللی و افکار عمومی جهان محکوم نمایند تا بتوانند تحلیل مورد نظر خود را از این واقعه مهم تاریخی بسازند و ارائه دهند. آمریکایی‌ها در طول چهار دهه اخیر با انتشار کتاب‌های متعدد و نشر هزاران مقاله در مطبوعات آمریکا و اروپا و برخورداری از حمایت مواضع سیاسی هماهنگ محافل غربی و بنگاه‌های خبری صهیونیستی، این پروژه را دنبال کرده و برای توجیه جنایات خود علیه ملت ایران، چنین وانمود کرده‌اند که منشاء اصلی دشمنی میان ایران و آمریکا همان واقعه بوده و ایران، آغازگر دشمنی با آمریکا بوده است.
در این تلاش برنامه‌ریزی شده، کمترین اشاره‌ای به عملکرد آمریکا در برابر ایران در ماه‌های پیش از واقعه تسخیر لانه جاسوسی نشده و دلیل حادثه تسخیر لانه گفته نشده است.
در سال 1357 دولت دمکرات جیمی‌کارتر تا آخرین نفس برای برقرار نگاه داشتن شاه در برابر موج خواست و اراده مردم ایران در انقلاب اسلامی تلاش کرد. پس از پيروزي انقلاب نیز تا زمان تسخير سفارت امريكا در تهران ديپلماتهاي امريكايي مستقر در سفارتخانه‌، در یک دوره 9 ماهه از هيچ تلاشي در جهت مقابله با نظام نوبنياد جمهوري اسلامي ايران فروگذار نكردند. نقب زدن به لیبرال‌ها و سیاستمداران محافظه‌کار برای مهار انقلاب، پیگیری طرح‌هایی برای ایجاد جنگهای داخلی در ایران، تماس با سركردگان گروههاي ضد انقلاب، ارتباط حمايتي با شبكه‌هاي كودتا و براندازي در داخل كشور و تأمين مالي گروهكهاي تروريستي كه در غرب و جنوب ايران به انفجار در لوله‌هاي نفتي و يا ايجاد نا امني و بي‌ثباتي و ترور و خونریزی در مناطق كردنشين مشغول بودند، از عملكردهاي مأموران سياسي فعال در ساختمان سفارت امريكا بود. اين حقايق در اسناد لانه جاسوسي نيز آمده است.