| توقيف مطبوعات ايران به خاطر انتشار جنايات آمريكا در ويتنام | تاريخ ايران دوره قاجار و پهلوي شاهد دخالت‌هاي بيگانگان در امور داخلي مملكت بوده است. سفارتخانه‌هاي خارجي در ريز مسايل كشور امر و نهي مي‌كردند و به دليل استبداد و خودكامگي ضعف نفس و وابستگي و نداشتن پايگاه مردمي، حاكمان آلت دست بيگانگان بودند.
بعد از پادشاهان، صدراعظم‌ها، نخست‌وزيران و وزراء ساير مقامات سياسي و مؤثر با سفارش مأموران سياسي خارجي به مناصب گوناگون انتخاب و مجري اوامر آنان بودند. عضو‌گيري قدرت‌هاي خارجي محدود به هيئت‌وزيران و رجال سياسي نبود، عده كثيري از نخبگان نظامي، فرهنگي، فئودال‌ها، متنفذين و قدرت‌هاي محلي و منطقه‌اي به اين فهرست بلند و بالا افزوده مي‌شد. باب شدن اصطلاح انگلوفيل، رومي‌فيل و آلمانو‌فيل نيز از مشخصه‌هاي متداول اين دوران بود و خيلي‌ها براي برقراري ارتباط با سفارتخانه‌هاي مؤثر خارجي مسابقه گذاشته بودند.
دخالت افسارگسيخته بيگانگان به اندازه‌اي بود كه گاهي سران حكومت را به ستوه آورده بود. به نقل از ناصرالدين‌شاه قاجار معروف است كه وي از دخالت روس و انگليس در امور ايران خسته و نالان شده بود و به اعتراض گفته بود:
«مي‌خواهم به شمال مملكت بروم سفير روس اعتراض مي‌كند، مي‌خواهم به جنوب بروم سفير انگليس اعتراض مي‌كند، اي مرده شور اين مملكت را ببرد كه شاه حق ندارد به شمال و جنوب مملكتش مسافرت نمايد.»
همين وضعيت را در زمان پهلوي شاهد بوديم كه اربابان خارجي تسلط بي‌چون و چرا در امور داخلي ايران داشتند. به همين دليل سران رژيم حساسيت‌هاي قدرت‌هاي مسلط هم‌پيمان را در تصميم‌سازيها لحاظ مي‌كردند، لذا هنگامي كه گروهي از خبرنگاران ايراني قصد سفر به شوروي را داشتند به دليل ترس سران حكومت از مخالفت و عكس‌العمل كشورهاي غربي با اصل سفر مخالفت مي‌كنند، زيرا در دوران جنگ سرد ايران صف مقدم بلوك غرب در مقابل شوروي بود. سند ساواك در اين زمينه مي‌نويسد:
آقاي اسماعيل پوروالي، مدير روزنامه بامشاد اظهار داشت: مي‌خواهم به اتفاق مجيد مؤقر، زهتاب‌فرد و عبدالكريم طباطبايي به روسيه بروم و در صورت امكان مصاحبه‌هايي با بعضي از رجال آنجا نمايم. در اين باره هم با آقاي نخست‌وزير مذاكره كرده‌ام و ايشان موافقت نموده‌اند. معهذا به عرض نخست‌وزير رساندم كه در اين خصوص با تيمسار رياست و يا تيمسار قائم‌مقام ساواك مشورت خواهم نمود.1
اما ساواك با انجام اين سفر مخالفت مي‌كند و در توجيه خود چنين مي‌نويسد:
«با وضع حساس فعلي اعزام چهار روزنامه‌نگار ايران به روسيه توجه تمام محافل سياسي دنيا را به خود جلب خواهد نمود و ممكن است اين مسافرت كه در اصل روي تمايل ديدار آقاي پوروالي از آقاي بوشهري‌پور انجام مي‌شود سوءظن در دول هم‌پيمان و يا دول دوست ايران نموده و ايجاد دردسر نمايد.»2
وزارت اطلاعات و جهانگردي و ساواك مسئول سانسور و كنترل مطبوعات در فعاليت‌هاي حرفه‌اي‌شان بودند و براي جلوگيري از چاپ و انتشار اخبار و گزارش‌هاي نشريات و رسانه‌هاي جمعي كه باعث اعتراض متحدان غربي رژيم به ويژه امريكا، انگليس و اسرائيل مي‌گرديد دو سازمان ذكر شده مطابق دستور‌العمل‌هاي صادره عمل مي‌كردند و هماهنگي لازم بين وزارت خارجه، وزارت اطلاعات و جهانگردي، ساواك و كلانتري‌ها وجود داشت، اما گاهي اوقات به دليل حوادث خاص اين كنترل‌ها صورت افراطي به خود مي‌گرفت و چندين نشريه توقيف مي‌شدند. در دهه هفتاد ميلادي اخبار جنگ امريكا و ويتنام صدر گزارش نشريات و رسانه‌هاي جهان را در برگرفته و بازار گرمي خاصي به رسانه‌ها داده بود. اين واقعه از طرفي، براي مطبوعات سوژه‌هاي متعدد و مناسبي ايجاد نمود تا تيراژ آنان بالا برود و از طرف ديگر گرايش سياسي نويسندگان، صاحبان نشريات و خبرگزاريها در كمرنگ يا پر رنگ نمودن اخبار و گزارش و تفاسيرشان بي‌تأثير نبود. مطبوعات ايران در زمان جنگ آمريكا در ويتنام نيز از اين قاعده كلي مستثني نبود، با اين حال رژيم با حساسيت تمام سعي مي‌كرد جو مطبوعاتي را كنترل كرده تا شيرازة امور از دست‌شان خارج نگردد، اما جو بين‌المللي شدت و التهاب خاصي عليه آمريكا بوجود آورده بود و انتشار صحنه‌هاي قتل و كشتار زنان و كودكان ويتنامي باعث تأثر مردم جهان شده بود، لذا سانسور كامل اخبار جنگ در ايران نيز غيرممكن بود و گزارشهايي در مطبوعات ايران از جنگ چاپ و منتشر مي‌شد كه مثل بقيه نقاط جهان باعث تأثر و تألم افكار عمومي نسبت به مردم بي‌گناه و نفرت از آمريكا مي‌گرديد، به همين دليل سفارت امريكا در تهران وارد صحنه شد و اعتراض خود را به مسئولين مربوطه اعلام و درخواست جلوگيري از چاپ و نشر اخبار جنگ ويتنام را مي‌كند، ساواك نيز براي عملي شدن پيغام سفارت امريكا دستور توقيف چندين نشريه كه اخبار جنگ را انعكاس مي‌دادند، را صادر كرد. هدف از اين مقدمه چند سند از توقيف مطبوعات توسط ساواك مي‌باشد.
به: دفتر ويژه اطلاعات تاريخ: 1/12/46
از: اداره اطلاعات شماره: 3606
موضوع: جلوگيري از انتشار مجلات
به موجب اعلام وزارت اطلاعات روزجاري (1/12/46) از انتشار مجلات تهران مصور، اطلاعات هفتگي و بامشاد به علل زير جلوگيري به عمل آمده است.
1ـ مجله تهران مصور شماره 2276 مورخ جمعه (4/12/46) به علت چاپ عكس‌هاي ناراحتكنندهاي از جنگ‌هاي ويتنام
2ـ مجله اطلاعات هفتگي شماره 1370 مورخه جمعه (4/12/46) به‌علت درج مطالبي درباره جنگ‌هاي ويتنام و عكس‌هاي ناراحتكنندهاي در اين مورد.
3ـ مجله بامشاد شماره 66 مورخه 1 تا 8/12/46 به علت درج مطالبي درباره دانشجويان الجزايري (در صفحه 22) و چاپ عكس‌هاي مهيجي از جنگ‌هاي ويتنام.
قرار شده مجلات مذكور پس از تعويض مطالب فوق و عكس‌هاي مذكور انتشار يابد.
سه نسخه نمونه مجلات فوق‌الذكر به پيوست ايفاد مي‌گردد.
به: رياست بخش 312
از: بخش 325
درباره: درج و نشر وقايع جنگ ويتنام در مجله اطلاعات هفتگي
در اجراي اوامر تيمسار مديريت كل بدينوسيله بولتن ويژه شماره 8284/23 ـ 5/12/46 مربوط به درج و نشر وقايع جنگ ويتنام در مجله اطلاعات هفتگي جهت استحضار به پيوست ايفاد مي‌گردد.
رئيس بخش 325 فردوس
بررسي‌كننده اكباتاني 5/12/46
گزارش
محترماً به عرض مي‌رساند:
به طوري كه استحضار دارند از چندي قبل انتشار اخبار مقالاتي عليه سياست دول غرب در جرايد قطع گرديده بود ليكن در هفته جاري اين روش مجدداً تكرار گرديده كمااينكه مجلات اطلاعات هفتگي، روشنفكر، خواندنيها، تهران‌مصور ضمن چاپ‌عكسهايي از مناظر زننده و هولناك صحنه مبارزات جنگ ويتنام مقالاتي نيز در اين زمينه درج و منتشر نموده‌اند.
نظريه:
چاپ و انتشار اين‌گونه عكس و تفصيلات گذشته از تخطئه نمودن سياست دول غربي اثرات نامطلوبي در روحيه اشخاص اهل مطالعه و كساني كه با مطبوعات سر و كاري دارند به جاي خواهد گذارد و افكار آنان را عليه سياست كشورهاي غربي وله مبارزين آنها برمي‌انگيزد.
تهيه‌كننده اكباتاني
رئيس بخش 324 فردوس
رئيس اداره دوم عمليات
اقدام در اين زمينه از وظايف وزارت امورخارجه و وزارت اطلاعات مي‌باشد ... وزارت اطلاعات روي جرايد مطالعه و كنترل دارد.
پي‌نوشت‌ها:
__________________________
1ـ مدني، دكتر سيد‌جلال‌الدين، تاريخ سياسي معاصر، ج 1، ص 136.
2ـ مركز بررسي اسناد تاريخي وزارت اطلاعات، مطبوعات عصر پهلوي به روايت اسناد ساواك، كتاب پنجم، چاپ اول، سال 1382، ص 44.
منبع:مجله گزارش تاريخ | این مطلب تاکنون 2771 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|