ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 8   آبان‌ماه 1385
 

 
 

 
 
   شماره 8   آبان‌ماه 1385


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 3652 باراشباح و سايه‌ها
كتاب «سازمان مجاهدين خلق، پيدايي تا فرجام»، جامعيتي خاص دارد و نگاه تازه‌اي را در مطالعات مربوط به اين سازمان و موضوعات جنگ مسلحانه در ايران، تحولات ايدئولوژيك، تاريخچه بدعت‌هاي اعتقادي در تاريخ سياسي ايران از دهه چهل به بعد، پيدايش صف‌بندي‌هاي سياسي در دهه‌هاي 50 و 60 و ريشه‌هاي آنها آشكار كرده است.
مقاله حاضر فشرده‌اي در باب مأخذشناسي يك موضوع مهم در تاريخ معاصر ايران است.


تعداد نمايش: 3130 بارتاريخ‌نگاري جهت‌دار
معمولاً مورخان به يك نوع اصول و جهان‌بيني خاص معتقدند كه مطالعات تاريخي خود را برپايه همان اصول و تحت تأثير آن انجام مي‌دهند. اين اصول همان پيش‌فرض‌هايي است كه در تحقيقات آنها مستتر است و متأسفانه اين پيش‌فرضها بر مبناي علوم انساني غربي بنا شده است و آنان كه در تاريخ و تمدن و فرهنگ اسلامي تحقيق مي‌كنند بايد نسبت به اين موضوع حساس باشند و چاره‌اي بينديشند تا در اين دام نيفتند. نوشتار حاضر مشروح سخنراني اخير آقاي دكتر حداد عادل در دانشگاه امام صادق (ع) در زمينه تاريخ‌نگاري جهت‌دار در ايران است.


تعداد نمايش: 5379 بارازدواج سياسي، طلاق سياسي!
هم ازدواج فوزيه و محمد‌رضا پهلوي و هم جدائي آنها يك تصميم واحد ميان رهبران دو كشور نبود بلكه اراده انگلستان و محاسبات آن كشور در سياستهاي خاورميانه‌اي خود در سالهاي جنگ دوم جهاني نقش اساسي دراين ازدواج كم دوام داشت.
در حالي كه رضا شاه پهلوي، دوران اقتدار سياسي بلامنازع خود را طي مي‌كرد و در انديشه ادامه سلطنت خود به دست پسر ارشدش محمد‌رضا پهلوي بود، فكر ازدواج محمد‌رضا با يك خانواده اصل و نسب‌دار كه بتواند اساس نظام نوبنياد سلطنت پهلوي را استحكام بخشد، گوشه‌اي از افكار او را به خود مشغول كرده بود...


تعداد نمايش: 3689 باربرگي از سوابق تنها نخست‌وزير زن در اسرائيل
اكثر مورخان، در بررسي شرح حال مقامات بلند پايه اسرائيل از گلداماير به عنوان زني جسور ياد كرده‌اند كه توانسته اسرائيل را در مقطعي حساس از بحران خاورميانه رهبري كند. ولي مسيري را كه براي احراز اين مقام طي كرده است بازگو نمي‌كنند. اين مطلب برگي از پرونده زندگي اين زن صهيونيست است.


تعداد نمايش: 5065 بارتأثير تحولات خارجي بر روند نهضت مشروطه
وقوع انقلاب روسيه، رفت و آمد ايرانيان به كشورهاي اروپائي و آشنائي آنان به تحولات اروپا، رواج صنعت چاپ و سپس ترجمه و نشر آثار فرنگي در ايران و يا انتشار سفرنامه‌هاي ايرانيان بازگشته از اروپا، از جمله عوامل آگاهي بخش و تأثيرگذار بر روند نهضت مشروطه بودند.


تعداد نمايش: 27530 بارمعرفي اركان حكومتي ايران قديم ـ 4
بلديه
بلديه نام قديمي شهرداري است. تأسيس بلديه در ايران يك قرن قدمت دارد و اولين بلديه در كشاكش حوادث مشروطه در تهران تأسيس شد. پيش از آن، اداره‌اي كه مسئوليت كار بلديه را عهده‌دار بود، «اداره احتسابيه» نام داشت و اعضاي آن را «محتسب» مي‌گفتند. اين اداره از دو شعبه «احتساب» و «تنظيف» تشكيل شده بود.


تعداد نمايش: 4430 بارتاراج ميراث ملي ايران توسط اسرائيلي‌‌ها
اسرائيل به صورت يكي از مراكز بين‌المللي خريد و فروش آثار باستاني ايران درآمده است به همين علت تجار خارجي عقيده دارند كه‌آثار باستاني ايران را مي‌توان به قيمت مناسب در اسرائيل خريداري كرد. در دو سال اخير حدود 2000 ظرف سفالي املش به اسرائيل آورده شده و موزه‌هاي بزرگ فرانسه، انگلستان و آمريكا و موزه‌هاي بسيار ديگر، مساعي فراواني براي جمع‌آوري اين آثار به كار بسته‌اند...


تعداد نمايش: 3990 بارنقد كتاب«تاريخ سياسي كهگيلويه»
تا چند دهة پيش، بخش عمدة جمعيت ايران از ايلات و عشاير تشكيل مي‌شد و اين قشر نه تنها بيشترين تأثير را بر روند تحولات كشور داشت، بلكه اصولاً سلسله‌هاي حكومتي را به وجود مي‌آورد و پادشاهان و حكمرانان از ميان آنها بر مي‌خاست. بنابراين، مطالعة جوامع عشايري، افزون بر اهميت آن در مباحث جامعه‌شناسي سياسي، نياز جدي محافل علمي براي درك جامع و درست تاريخ ايران زمين نيز هست. به گونه‌اي كه با قاطعيت مي‌توان ادعا كرد كه از نظر علمي، ايران‌شناسي بدون عشاير شناسي غير ممكن است.


تعداد نمايش: 3832 بار«آشنايي با مورخين معاصر -3»
جواد منصوري
جواد منصوري در گفتگو با مجله الكترونيكي دوران:
بسياري از كساني كه در متن تحولات بوده و خود بخشي از حوادث تاريخي را خلق كرده‌اند، به دنبال تأليف و تدوين تاريخ نبوده و پس از فوت آنان نيز تاريخ‌نگاري به كساني واگذار شده كه صلاحيت و توان علمي و صداقت چنداني براي ايفاي اين مسئوليت ندارند. اين پديده زمينه تحريف و تخريب تاريخ را به وجود آورده است...



يك سؤال
روابط سياسي ايران و آمريكا از سال 1262 ه‍. ش در اواخر سلطنت ناصرالدين شاه قاجار با ورود اولين سفير آمريكا به نام «بنجامين» آغاز شد و در 1358 با تصرف سفارت آمريكا و سپس خروج «سوليوان» آخرين سفير آمريكا خاتمه يافت. در اين يك قرن كمتر مقطعي را مي‌توان يافت كه آمريكائيها به داشتن رابطه‌اي متوازن، برابر و سالم با ايران متقاعد بوده باشد.
در 40 سال اول اين روابط و تا پايان جنگ اول جهاني، حضور قدرتمند روس و انگليس كمتر مجالي براي حضور آمريكائيها در عرصه سياست و اقتصاد ايران مي‌داد. اما از پايان جنگ و بويژه از كودتاي رضاخان پهلوي آمريكائيها توانستند نقش فعال‌تري در ايران ايفا كنند. آنان در 1300 و در آغاز حكومت پهلوي براي به دست آوردن سهمي از نفت شمال به تكاپو افتادند و شركتهاي آمريكائي موفق شدند امتياز استخراج و بهره‌برداري از نفت درياي خزر را به مدت 50 سال به دست آوردند. در 1315 روابط دو كشور به دليل توهين دولت آمريكا به «عبدالغفار خان جلال علاء» سفير ايران در آمريكا به بهانه تخلف وي در رانندگي، قطع شد.
با شروع جنگ جهاني دوم ـ 1318ـ آمريكا به تدريج به عامل درجه اول در امور ايران تبديل شد. دولتمردان آمريكائي كه حساب ويژه‌اي براي ايران در پيشبرد سياستهاي پس از جنگ خود در خاورميانه باز كرده بودند، از اشغال ايران توسط روس و انگليس از شهريور 1320 حمايت كردند. «روزولت» رئيس‌جمهور آمريكا درخواست رضاشاه را براي ممانعت از پيشروي روس و انگليس در شهرهاي ايران بي‌جواب گذاشت و «لوئيس دريفوس» وزير مختار آمريكا در تهران در آبان اين سال در گزارشي به وزارت خارجه كشورش از «ضرورت تحكيم موقعيت آمريكا در ايران با استفاده از شرايط جنگ و بحرانهاي اقتصادي اين كشور» سخن به ميان آورد.
آمريكا در خلال جنگ ابتدا زمينه فعاليت مستشاران نظامي و سياسي و اقتصادي خود در ايران را فراهم كرد و سپس در 1321 اين هيأتها را در پوشش اصلاح ارتش و ژاندارمري و امور ماليه، به تهران اعزام كرد.
اجلاس مشترك رهبران متفقين در تهران در پائيز 1322 گام ديگري در برنامه‌ريزي آمريكا براي نفوذ اقتصادي و سياسي آن كشور در ايران بود. روزولت مانند چرچيل و استالين در اجلاس مشترك خود در تهران، اعلاميه احترام به حاكميت ملي و تماميت ارضي ايران را امضا كرد و مثل آنان تا امتيازات خاص خود را به دست نياورد حاضر به بيرون بردن نيروهاي آمريكائي از ايران نبود. اگر استالين در آن زمان در استانهاي آذربايجان و كردستان ايران حكومتهاي تجزيه طلب تشكيل داد، و اگر چرچيل امتيازاتي را در مناطق نفتي جنوب ايران براي شركت «رويال داچ شل» اخذ كرد، روزولت نيز شركتهاي نفتي واكيوم، شوكوني و سينكلر را در غارت منابع نفتي ايران فعال ساخت.
آمريكائيها در كودتاي 28 مرداد 1332 نقش فعالي داشتند و اخيراً نيز به اين نقش اعتراف كرده‌اند. آنان پس از كودتا 40 درصد سهام نفت ايران را براي كمپانيهاي خود تصاحب كردند، از سركوب قيام مردمي 15 خرداد 1342 و آنچه كه «انقلاب سفيد شاه» لقب گرفته بود، حمايت كردند، با اعمال نفوذ خود زمينه‌هاي تصويب و اجراي لايحه كاپيتولاسيون را به نفع اتباع خود در ايران بوجود آوردند، ايران را در چهارچوب منافع منطقه‌اي خود وارد اتحاديه‌هاي نظامي از جمله سنتو كردند و در سالهاي قبل از انقلاب، شاه را به يك ژاندارم براي خود و براي تحكيم موجوديت اسرائيل در منطقه تبديل نمودند.
پس از پيروزي انقلاب نيز گرچه سفارت آمريكا در تهران تنها به مدت 9 ماه دائر بود ولي نه طي اين 9 ماه و نه پس از آن، رفتار خصمانه آن كشور با ايران هيچ گاه متوقف نگرديد. بلوكه كردن دارائي‌هاي ايران، تحريم اقتصادي، مداخله نظامي در طبس، حمايت از حكومت صدام در 8 سال جنگ، حمايت از سازمان تروريستي مجاهدين خلق، حمايت از شبكه‌هاي كودتا و براندازي در ايران، ارتكاب جناياتي چون ساقط كردن هواپيماي ايرباس ايران بر فراز آبهاي خليج فارس، حمله به سكوهاي ايران در اين منطقه، سرفصل‌هاي مهم رفتار آمريكائيها با ملت ايران بوده است. پس از جنگ نيز آنان به تشديد تحريم‌ها و تلاش‌ براي متوقف كردن روند رشد و توسعه فن‌آوري در كشور پرداختند.
براستي اگر امروز از آنها راجع به دستاورد يك قرن عملكردشان در برابر ملت ايران سؤال شود چه پاسخي خواهند داشت؟

سردبير

 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir