ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 5   مردادماه 1385
 

 
 

 
 
   شماره 5   مردادماه 1385


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 4017 بارحزب‌‌الله لبنان
دهة هشتاد ميلادي را بايد دوران اوج‌گيري «اسلام‌گرايي» در جهان اسلام ناميد. در اين دهه، گروه‌هاي معتقد به اسلام سياسي، اقدامات زيادي را به منظور براندازي حكومت‌هاي موجود در كشورشان و برپايي حكومت اسلامي به انجام رساندند. بسياري از كشورهاي اسلامي شاهد ظهور چنين گروه‌هايي بوده‌اند. گروه‌ها و تشكل‌هايي همچون اخوان‌المسلمين در مصر و اردن و سوريه، التكفير و الهجره در مصر، راشد الغنوشي در تونس، جبهه نجات اسلامي در الجزاير، جنبش حسن ترابي در سودان، الحجيمان در عربستان سعودي و همچنين گروه‌هاي اسلام‌گراي افغانستان، احزاب اسلام‌گراي پاكستان و ... نمونه‌هايي از آن‌ها مي‌باشند.


تعداد نمايش: 5318 بار100 سال بعد از آن فرمان
در مرداد 1385، عمر مشروطه ايران 100 ساله شده و روز 13 مرداد، سالروز صدور فرمان مشروطيت است. جنبش مشروطيت بدون شك از رويدادهاي مهم و تأثيرگذار در تاريخ تحولات سياسي ايران محسوب مي‌شود. اثرات اين رويداد در زندگي فرهنگي و سياسي مردم، از ساير حوادثي كه تا آن تاريخ در كشورمان پديد آمده بود، عميق‌تر بوده است. مقاله حاضر ريشه‌هاي شكل‌گيري جنبش مشروطه و همچنين ريشه‌هاي انحراف آن را به اجمال مورد بررسي قرار مي‌دهد.


تعداد نمايش: 4309 باراز «فروغ جاويدان» تا «مرصاد»
در آخرين سال جنگ تحميلي، حدود سه هفته پس از حمله تروريستي آمريكا به هواپيماي مسافري جمهوري اسلامي ايران برفراز خليج فارس و چند روز پس از پذيرش قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان مجاهدين خلق با اين تحليل كه ايران در موضع ضعف قرار گرفته، حمله برنامه‌ريزي شده‌اي را به مرزهاي غرب كشور آغاز كرد. اين حمله كه نام «فروغ جاويدان» بر آن نهاده شد، از حمايت گسترده نظامي رژيم بعث برخوردار گرديد. اما عمليات در همان روزهاي نخست با مقاومت سلحشورانه رزمندگان اسلام مواجه شد و كشتي رؤيائي از «مهران تا تهران» مجاهدين خلق در نخستين روز حركت در مواجهه با طوفان «مرصاد» به گل نشست. مقاله حاضر شرحي بر شروع تا پايان همين عمليات است.


تعداد نمايش: 5613 بارجاسوسه‌ها
نگاهي به تاريخچه استفاده سازمانهاي جاسوسي از زنان براي پيشبرد اهداف اطلاعاتي

«... با كشتن من هيچ دردي دوا نمي‌شود... با مرگ من فعاليت سازمان سيا در كشور شما متوقف نمي‌شود و بلكه با وسعت بيشتري ادامه خواهد يافت... سازمان سيا نه تنها در كشور شما بلكه در همه جهان چه در ممالك كمونيستي و وابسته به اردوگاه شرق و چه در ممالك سرمايه‌داري وابسته به بلوك غرب فعاليت وسيعي دارد... اگر مي‌خواهيد از شر اين سازمان راحت شويد بايد ايالت ويرجينياي آمريكا كه حافظ مقر آن مي‌باشد، را نابود كنيد...»


تعداد نمايش: 4238 بارگزارش اولين نشست سران ساواك و موساد
اولين جلسه مشترك نمايندگان ساواك ايران و موساد اسرائيل، در مرداد 1339 چهار سال پس از تأسيس ساواك برگزار شد. نظر به اهميت اين نشست و مصوبات آن و تلاشي كه رژيم صهيونيستي براي استفاده از توان امنيتي ايران براي مقابله با رژيم جمال عبدالناصر در مصر به كار بسته بود، گزارش نتيجه مكتوب اين جلسه را به نقل از اسناد ساواك كه عيناً در كتاب «ساواك و دستگاه اطلاعاتي اسرائيل» نوشته عبدالرحمان احمدي به چاپ رسيده است مي‌آوريم.


تعداد نمايش: 5857 بار«شرق‌شناسي»
و توجه مستشرقين آلماني به ايران

يكي از شيوه‌هاي جهان غرب براي به كرسي نشاندن اهداف فرهنگي خود توسل به پديده خاورشناسي بوده است كه در قرن 19 ميلادي به اوج خود رسيد. در اين قرن غربيان و از جمله دولت ‌آلمان با توجه به كهن بودن تمدن ايران براي نفوذ در اين كشور از در فرهنگي وارد مي‌شدند و به بهانه ريشه‌يابي نژاد و زبان ژرمني، محققان و جاسوسان خود را با عناوين پزشك، سياح و معلمين تاريخ و جغرافياي تاريخي، عالمان به علم اركولوژي (علم ‌آثار عتيقه و باستانشناسي) روانه ايران مي‌كردند. چون علم تاريخ و باستانشانسي در ايران نوپا بود، دولت وقت ايران نيز آنها را به استخدام خود درمي‌آورد.


تعداد نمايش: 13817 بارشيطاني به نام «اشرف پهلوي»
دربار پهلوي دوم، آمد و شد زنان متعددي بوده است. بسياري از اين زنان با توجه به خط مشي حكومت پهلوي و رفتار درباريان از جامعه زنان مسلمان اين مرز و بوم نبودند. در عين حال در ميان آنان افرادي بودند كه در بي‌بند و باري و انحرافات اخلاقي و در عين حال نفوذ در حاكميت كشور گوي سبقت را از سايرين ربودند.


تعداد نمايش: 10820 باربازنگري فاجعه سينما ركس آبادان
روز 28 مرداد سالروز آتش‌سوزي در سينما ركس آبادان است. سال 1357در چنين روزي و درست در فرداي روزي كه سينما آرياي مشهد توسط عوامل رژيم شاه به آتش كشيده شد، سينماي ركس آبادان با بيش از 400 نفر از تماشاچيان آن در آتش سوخت و از آن جز تلي از خاكستر بر جاي نماند. مطبوعات داخلي و رسانه‌هاي دولتي، اين آتش‌سوزي را به انقلابيون نسبت دادند. روزنامة «اطلاعات» در مورد اين حادثه نوشت...


تعداد نمايش: 39899 بارسيلي ثريا به صورت علم!
اكثر مورخان و نويسندگاني كه راجع به مفاسد اخلاقي امير اسدالله علم وزير پيشين دربار شاهنشاهي قلم زده‌اند، به تبعات اين مفاسد و از جمله برخوردهائي كه گهگاه ميان وي با اعضاي خانواده و يا با بعضي درباريان پيش مي‌آمده اشاره كرده‌اند. يكي از اين تبعات، سيلي محكمي است كه علم از ثريا همسردوم شاه دريافت كرد. به گفته مورخان وقتي از ثريا راجع به اين سيلي سؤال شد، ‌وي به فساداخلاقي علم و نقش او در تشديد مفاسد اخلاقي شاه اشاره كرد. مقاله حاضر كه از كتاب «اسدالله علم، مردي براي تمام فصول» نوشته مظفر شاهدي (انتشارات مؤسسه مطالعات و پژوهشهاي سياسي) انتخاب شده، به بررسي فساد اخلاقي امير اسدالله علم و نقش وي در تشديد فساد اخلاقي شاه پرداخته است.



سند و تاريخ مستند
تاريخ واقعي هر كشور را تنها هنگامي مي‌توان دقيق و صحيح نگاشت كه مبناي آن «منابع اصلي» باشد. اسناد از مهمترين منابع اصلي مورد نياز مورخان است، مورخ با كمك اسناد به ارائه حقيقت تاريخ و تبيين آن مي‌پردازد و با بررسي‌هاي خود بر روي اسناد، آنها را براي تدوين تاريخ زنده مي‌كند. اين امر البته جز با سنجش محتواي اسناد با ديگر منابع تاريخ‌نويسي چون كتب، مجلات و آثار باستاني و ... ممكن نخواهد بود.
در جهان امروز اطلاعات نهفته در بطن اسناد به سبب اصالت وجودي آنها بر ساير اقسام منابع پژوهشي مقدم و مرجح مي‌باشند. مورخ براي شناسايي تاريخ ملت خود و رسيدن به حقايق تاريخي آن ملت بايد به اسناد موجود استناد كند تا بتواند با روند مسائل اداري، سياسي و اقتصادي و اجتماعي و ... آن روزگار آشنا شود.
اسناد تاريخي شامل مكاتبات سلطنتي، درباري و فرمان‌ها، اسناد و معاهدات سياسي، قضايي، مالي و انواع مكاتبات ديواني و ... است و اين اسناد مي‌تواند در گشودن درهاي بسته تاريخ، ما را ياري دهد.
بي‌توجهي به حفظ و نگهداري اين اسناد موجب از ميان رفتن بسياري از اطلاعات تاريخي هر كشور مي‌شود، زيرا اسناد، آگاهي‌هاي بسياري درباره تاريخ يك ملت در اختيار مورخ قرار مي‌دهد هر چند كه در نوشته‌هاي مورخان كمتر به اين مبنا و به متن اسناد اشاره شده است.
امروزه تحقيق در تاريخ بدون مراجعه به اسناد، ناقص خواهد بود. زيرا آنها منابع موثقي براي گسترش محدوده دانش تاريخي به شمار مي‌روند، البته بايد مورخ در پژوهش خود به اسنادي استناد كند كه از اصالت آنها مطمئن باشد، اين امر ميسر نمي‌شود مگر با علم و صبر و حوصله، دقت و پرهيز از اغراض و تعصبات و اعمال سليه شخصي.
ايران كشوري با پيشينه‌ بسيار طولاني و جايگاه غرور‌آميز‌ترين جلوه‌هاي فرهنگ و تمدن بشري است. در گوشه و كنار ايران مراكز مهم تمدني و فرهنگي وجود داشته كه سازندگان آن در همه زمينه‌ها به درجه بالايي از شكوفايي رسيده بودند. ايران بخشي از مشرق‌زمين، گاهواره تمدن و وارث يكي از غني‌ترين فرهنگهاي كهن است كه هر ناحيه آن تجلي‌گاه بخشي از عناصر اين فرهنگ است.
با در نظر داشتن چنين جايگاهي از ايران همواره مورخان و مستشرقان، علاقمند بوده‌اند كه به بررسي تاريخ ايران و عوامل تشكيل دهنده هويت آن بپردازند. البته در ميان مورخان و مستشرقان كم نبودند كساني كه در پوشش «خاورشناسي» اهداف استعماري را دنبال مي‌كردند. صفحات تاريخ گواه اين حقيقت است كه ورود اروپائيان به ممالك اسلامي در ابتدا بار و هويت مذهبي براي تبليغ مسيحيت را داشت. مبلغان براي پيشبرد اهداف خود در پوششهاي گوناگون از جمله مورخ، شرق‌شناس و يا در قالب‌هاي «بشردوستانه» وارد كشورها مي‌شدند. برخي از آنها نيز با هدف كاوش پيرامون ميراث ملي كشورها و شناسائي سرمايه‌هاي فرهنگي ملل جهان، پاي به ممالك مي‌گذاشتند و اگر مي‌توانستند دست به سرقت اين آثار ملي مي‌زدند و موزه‌هاي خود را از گنجينه‌هاي تمدن و تاريخ ربوده شده كشورها انباشت مي‌كردند. اما بودند و هستند مستشرقين و مورخان و پژوهشگران غربي كه صرفاً با هدف روشن ساختن نقاط نامكشوف تاريخ و تمدن كشورها و با رسالتي صرفاً علمي و پژوهشي پاي به كشورها مي‌گذاشتند. طبعاً آنچه كه به آثار اين دسته از پژوهشگران و محققان، اصالت بخشيده و به تحقيق آنان ارزش مي‌داده اتكاء آنان به منابع اسنادي كشورها بوده است.
نگاه اسنادي به تاريخ، و تاريخ‌نگاري مبتني بر اسناد، در حقيقت به منزله تخصصي نگريستن به تاريخ است. سند، ابزار كشف تاريخ و وسيله‌اي براي زدودن غبار از صفحات آن است.

سردبير

 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir