حضور بیگانگان درایران و کسب منافع تا پایان جنگ جهانی دوم ، ادامه داشت تا اینکه بار دیگر ایران پهلوی با پشتوانه آمریکا بر خلیج فارس چیره شد و با تقویت نیروی دریایی خود، اداره خلیج فارس را به دست گرفت . اما وابستگی ایران به آمریکا دیری نپایید و موجب سرنگونی نظام شاهنشاهی شد.
پس از انقلاب اسلامی دسیسه های امریکا باعث نزاع در منطقه شد که در شکل جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و اعمال فشارهای نظامی وسیاسی آمریکا ومتحدانش کاملاً آشکارگردید. امروزه نیز آمریکا و انگلیس با تحریک کشورهای حاشیه خلیج همیشه فارس، بخصوص کشور کوچک و وابسته امارات متحده عربی، درصدد ایجاد ناامنی در منطقه بوده و با ترفند «خلیج عربی» ، سعی در راه اندازی جنگ روانی و به دنبال آن فشارهای سیاسی علیه ایران دارند.
پرونده عمل ناپسند تغییر نام خلیج فارس که در واقع توهین به هویت و تمدن یک ملت است و سودجویی و منفعت طلبی بیگانگان را درپی دارد به سال 1937م/ 1316 هـ ش ، تشکیل شده و هم اینک در وزارت امور خارجه انگلیس موجود است.(7)
براساس این پرونده جعلی اولین کسی که آشکارا واژه "خلیج فارس" را جعل نمود و "خلیج عربی" رابه جای آن بکاربرد، کارگزار استعمار پلید انگلیسی در خلیج فارس به نام «لرد بلگریو» است که که در کتاب خود می نویسد :«خلیج فارس که تازیان آن را خلیج عربی گویند...» وی تلاش نمود این واژه ساختگی رادربین کشورهای منطقه خلیج فارس بویژه اعراب، رواج دهد.(8)
این در حالی است که کارگزاران استعمار انگلیس خود بر غیر قابل تغییر بودن نام «خلیج فارس» اذعان دارند. مجید تفرشی از محققین برجسته اسناد تاریخ ایران اخیراً به سند محرمانه‌ای حاوی دستورالعمل وزارت خارجه انگلستان به مقامات رسمی آن کشور در خصوص بکارگیری نام صحیح "خلیج فارس" اشاره کرده‌ که در تاریخ هشتم مه ١٩٧٨/ ١٨ اردیبهشت ١٣٥٧ صادر شده است. در این سند دستورالعمل لازم به مقامات انگلیس در خصوص بکارگیری نام صحیح این قلمرو آبی با در نظر گرفتن شرایط سیاسی روابط این کشور با کشورهای عربی از یکطرف و حساسیت جدی مردم ایران صادر شده که بنظر می‌رسد امروز هم بر همان سیاق عمل می‌شود. محورهای اصلی این سند بدین شرح است:
الف - نام صحیح این قلمرو آبی، "خلیج فارس" است.
ب - به کار بردن هر عنوان دیگری، توهین جدی به ایرانیان است و نشان داده که به قراردادها و مذاکرات با ایران لطمه زده است. دولت‌های عرب نهایتاً می‌توانند کلمه "خلیج" را بپذیرند (گرچه ترجیح می‌دهند از عبارت "خلیج عربی" استفاده کنند).
ج - می‌توان در استفاده‌های روزمره، از کلمه "خلیج" بدون پسوند استفاده کرد، ولی در مکاتبات با طرف‌های ایران اگر نیاز به رفع ابهام باشد، یا حذف پسوند خلیج به سوء تفاهم جدی در خصوص موضع بریتانیا منجر شود، می‌توان از نام کامل "خلیج فارس" استفاده کرد. در این شرایط، می‌توان در متن یکبار از نام "خلیج فارس"، و برای کاربردهای بعدی از "خلیج" استفاده کرد.
د - هرگز نباید از عبارت "خلیج عربی" استفاده شود.


محتوای این سند دلیل دیگری بر اثبات درستی و اصالت تاریخی نام خلیج فارس است.
واقعیت این است که جغرافی نویسان قدیم در نامگذاری سرزمینها ، دریاها ، رودها ، کوهها و . . . ریشه هایی را در نظر داشتند؛ مانند اینکه نام بیشتر رودها از رنگ آبها و سرزمینها و... برگزیده می شد، نام کوهها از همانند بودن آنها به کالبدهای دیگر گرفته شده و نام دریاچه ها ودریاها از ریشه استوارتری پیروی شده و بیشتر آنها به نام کشور و سرزمینی که در نزدیکی و پیرامون آنها قرار گرفته، نامیده شده است؛ مانند خلیج مکزیک، خلیج فارس، دریای چین ، اقیانوس هند، دریای مازندران (کاسپی) و... (9)
ناحیه جنوب غربی ایران فارس است که ساکنان قدیم آن «پرسه‌ها» (پارسیان) نام داشتند که یونانیان آنها را پرشیا (persay) می گفتند و دوسلسله پادشاهی (ساسانی و هخامنشی ) از این قوم برخاستند . برخی محققان معتقدند ، پارسیان همان مردم پارسوا (parsua) هستند که ساکن دریاچه ارومیه بودند (که نام آنان در کتیبه آشوری آمده ) و به طرف جنوب رفته و در سرزمین « پارس » سکنی گزیدند.(10) به همین مناسبت دریای مجاور این منطقه، دریای پارس نامیده شد که در آن موقع هیچ یک ازکشورهای کوچک و بزرگ امروزی در سواحل خلیج فارس نبودند و اگر هم بودند، جزیی از سرزمین پهناور ایران به شمار می رفتند.حتی کشورهای قدرتمند آن روز چون یونان و رم با اجازه ایرانیان کشتی‌های خود را وارد خلیج‌فارس می‌کردند.(11) یونانیان به این دریا «پرس» می گفتند.(12)
داریوش بزرگ ازاین دریا یاد کرده و عبارت «درایه تیه هچا پارسا آبی» یعنی دریای پارس را به کار برده که در کتیبه به جای مانده از وی مشهود است.(13)
اعراب نیز می دانند که این نام (خلیج فارس) از دیرباز نام حقیقی این دریای بزرگ بوده است. جغرافی دانان مشهور عرب هم ازقرنهای نخستین اسلام آن را می شناختند. ابی القاسم عبیدالله بن عبدالله مستوفی ، معروف به ابن خرداذبه، که کتاب خود «مسالک و ممالک» را درسال 234 – 230 هـ ق (14) نگاشته است، درباره خلیج فارس می نویسد : دجله وسط مدینه بغداد ثم تمر بواسط الی ان تصب الی البطائح و... تمر الی البصره و تمر الی ناحیه المذار ثم یصب الجمیع الی بحر فارس .... (15)
مسعودی، نویسنده مشهور دیگر عرب؛ درکتاب ارزشمندخود «مروج الذهب و معادن الجوهر» زمانی که از مجموع اخبار راجع به دریاها سخن می‌گفته، از خلیج فارس به عنوان دریای پارس یاد کرده است. وی می نویسد: « بحر فارس تکثر امواجه و یصعب رکوبه و ....»(16) ابن حوقل سیاح معروف و جغرافی دان بنام عرب، نقل می‌کند: در سال 331 هـ ق به عزم مطالعه درباره کشورها و ملتهای مختلف و به منظور تجارت از بغداد بیرون شدم و کشورهای اسلامی را از شرق به غرب پیمودم و آثار متقدمان را نیز مطالعه کردم .»(17) وی در کتاب معروف خود "صوره الارض" از خلیج فارس به نام بحر فارس یاد می کند . اصطخری ،جغرافیدان خبره عرب و نویسنده کتاب "المسالک والممالک" باز هم از دریای فارس یاد می کند : بعد دیار العرب بحر فارس فانه ... (18)
ابوالفداء مولف کتاب "تقویم البلدان"که ازجایگاه خاصی برخوردار است، از دریای فارس یاد می کند و زمانی که حدود فارس راشرح می دهد می نویسد « حد غربی فارس خوزستان است. همه حد غربی تا شمال حدود اصفهان است و جبال و حد جنوبی آن دریای فارس است ... »(19)
در "معجم البلدان" ، کتابی مشهور که همه جغرافی‌دانان آن را به عنوان یک فرهنگ جغرافیایی معتبر می‌دانند از خلیج فارس به عنوان "بحر فارس"یاد شده است: «بحر فارس: هو شعبه من البحرالهند الاعظم و اسمه بالفارسیه کما ذکره حمزه زراره کما مسیر من التیز من النواحی مکران علی سواحل بحر فارس ای عبادان ... »(20)
بنابراین، آنچه از متون تاریخی استنباط می شود وحتی جغرافی‌دانان عرب به آن اذعان نمودند این است که "خلیج فارس" در ادوار تاریخ متعلق به پارسیان و ایران بوده است و امروزه اعراب با همکاری آمریکا و انگلستان در تلاشی بیهوده هستند تا با درآمد کلان ناشی از نفت این مالکیت تاریخی و کهن ایران را از بین ببرند و زمینه را برای چپاول هرچه بیشتر این دریا فراهم سازند.
پی نوشتها :
1- میخائیلوویچ دیاکونوف ، میخائیل ؛ تاریخ ایران باستان
2- حمید طوسی مراغی ؛ کتیبه بیستون ص 563
3- ایرج افشار(سیستانی) ؛ جغرافیای تاریخی دریای پارس ص 293
4- همان ص 294
5- کراچکوفسکی، ایگنایولیانوویچ ؛ تاریخ نوشته های جغرافیایی درجهان اسلام ص 111
6- ایرج افشار ؛ نام خلیج فارس ص 41
7- همان ؛ جغرافیای تاریخی دریای فارس ص 139-138
8- همان ؛ نام خلیج فارس ص 64
9- همان ؛ نام خلیج فارس ص 64
10- عباس قدیانی ؛ فرهنگ جامع تاریخ ایران ص221
11- عبدالحسین نهچیری ؛ جغرافیای تاریخی شهرها ص 375
12- ایرج افشار ؛ جغرافیای تاریخی دریای پارس ص 127
13- همان ص118 و حمیدطوسی مراغی ؛ کتیبه بیستون ص 563
14- ابن خردادبه ؛ المسالک و الممالک
15- همان ص 233
16- مسعودی ؛ مروج الذهب و معادن الجوهر ص 166
17- ابن حوقل ؛ صوره الارض
18- اصطخری ؛ الجمهوریه العربیه المتحده ،الوزاره الشقافه والارشاده القومی ص 29
19 – ابوالفداء ؛ تقویم البلدان ص 367
20- یاقوت حموی ؛ جزء الاول ، دارالکتب العلمیه ص 400
- سایت مرکز مطالعات خلیج فارس
- شبکه العالم، سه شنبه 2 آبان 1396

باشکوه‌ترین رفراندوم تاریخ معاصر ایران

نخستین خیابان آسفالته ایران

نامه اي بدون نقطه در زمان قاجار

قدیمی‌ترین خاستگاه تمدن بشری در نزدیکی کاشان

سندی از همکاری موساد با ساواک

دفتر «سیا» در داخل «حزب ایران نوین»

خاطراتی که با رضاخان دارم

تاریخ ایران در کتب درسی کشورهای دیگر

نقد كتاب
«اقتدار گرایی ایرانی در عهد قاجار»