| قطع رابطه ايران و انگليس | 30 مهر، سال روز قطع رابطه ايران و انگلستان است، رويدادي كه در پي تشديد مداخلات انگليس در امور داخلي ايران و افزايش اقدامات دولت آن كشور در برابر اراده مردم ايران، و متعاقب اطلاعيه وزارت امور خارجه ايران، به وقوع پيوست.
دوران دوم نخست‌وزيري دكتر مصدق كه از مرداد 1331 آغاز شده بود و نهايتاً به دنبال وقوع كودتاي امريكايي‌ـ انگليسي 28 مرداد 1332 پايان غم‌باري پيدا كرد. قريب به 13 ماه به طول انجاميد. دكتر مصدق دوران دوم زمامداري خود را در حالي ادامه داد كه با انواع و اقسام دسايس، اختلاف‌افكني‌ها، و تحريكات از سوي دربار، بعضي وكلاي مجلسين شوراي ملي و سنا، نظاميان و بسياري ديگري از وابستگان به سياست بريتانيا رو به رو بود و در اين ميان دولت انگليس با كمك عوامل متعدد خود پيگير يافتن راه‌حلهايي براي تضعيف هر چه بيشتر دولت مصدق و تحميل شرايط استعماري خود بود.
دولت انگلستان از مهر سال 1330 كه نتوانست حمايت شوراي امنيت سازمان ملل و ديوان لاهه را عليه جنبش ملي شدن صنعت نفت ايران جلب كند، اقدام به محاصره نظامي ايران از طريق انتقال كشتي‌هاي جنگي خود به خليج فارس و درياي عمان كرد. متقابلاً دولت مصدق دستور اخراج 4500 متخصص و كارشناس انگليسي مستقر در آبادان را صادر كرد و سپس از شاه درخواست نمود سربازان كشورمان براي اشغال پالايشگاه آبادان و حفظ امنيت اين شهر، به آن منطقه اعزام شوند. (در آن زمان وزارت جنگ تحت فرمان مصدق نبود.)
اين اقدام عملي شد ولي متعاقباً مصدق طي نامه‌اي از شاه درخواست كرد تا مسوليت وزارت جنگ ايران به عهده وي واگذار شود. مقصود مصدق از اين اقدام جلوگيري از كارشكني احتمالي شاه در برابر اقدامات دولت بوي بود. اما اين درخواست از سوي شاه رد شد. مصدق در اعتراض به اين بي‌توجهي در 25 تير 1331 از مقام خود استعفا كرد. به دنبال اين استعفا شاه از فرصت استفاده كرد فوراً قوام‌السلطنه را مأمور تشكيل كابينه نمود. اما دولت قوام نيز در پي فاجعه 30 تير سقوط كرد و در نتيجه شاه تحت فشار مردم و روحانيت مجدداًً با نخست‌وزيري مصدق و درخواستهايش براي تصدي وزارت جنگ موافقت كرد.
مصدق به محض به قدرت رسيدن ابتدا دستور بسته شدن كليه كنسولگريهاي انگليس در شهرهاي ايران را صادر كرد و سپس امتياز بانك شاهنشاهي را كه در دوران قاجار به انگليسي‌ها واگذار شده بود ملغي نمود. انگليسي‌ها نيز متقابلاً دارائي‌هاي ايران را در بانكهاي لندن توقيف كردند. ضمن اين كه موضوع كودتاي سازماندهي شده بر ضد مصدق هم نخستين مراحل تكوين خود را پشت سر مي‌گذاشت. در همين احوال دولت مصدق در 16 مرداد 1331 طي يادداشتي براي سفارت انگليس در تهران خواستار تجديد مذاكرات بر سر مسأله نفت شد. اما انگلستان در پيام مشتركي كه با امريكا براي دولت ايران فرستاد، شرايط دشوار و غيرقابل قبولي براي ادامه مذاكرات پيشنهاد كرد كه البته مصدق به سرعت آن را رد كرد. در چنين شرايطي موضوع تجديد مذاكرات با بن‌بست رو به رو شده بود و دولت ايران قراين و شواهد آشكاري از تداوم توطئه‌ها و دسايس روز افزون دولت انگليس و عوامل داخلي‌اش در اختيار داشت.دولت مصدق به منظور كاهش دخالتهاي نارواي مأموران سياسي و جاسوسي انگليس سفارت آن كشور را در تهران تعطيل كرد و بر روابط سياسي طرفين پايان داد.
پيش از آن و از نيمه دوم سال 1330 به بعد، علاوه بر اخراج كارمندان انگليسي شركت نفت سابق، كنسولگريهاي آن كشور در 9 شهر ايران نيز تعطيل و شعب شوراي فرهنگي بريتانيا در شهرهاي اصفهان، مشهد و تبريز نيز منحل شده بود.
بدين ترتيب در 30 مهر 1331 دكتر حسين فاطمي، وزير امور خارجه ايران طي يادداشتي خطاب به سفارت انگليس در تهران ( و با اشاره به خودداري انگلستان از كمك به حل مشكل نفت و نيز تحريكات و مداخلات مأموران و نمايندگان رسمي آن كشور در ايران) تصميم دولت ايران مبني بر قطع روابط سياسي خود با دولت انگليس را به دولت اعلام كرد. يك روز بعد هم مجلس شوراي ملي به انحلال مجلس سنا، كه سخت بر ضد نهضت ملي ايران تحريك و دسيسه‌گري مي‌كرد، رأي مثبت داد.
در پي اين رويداد راديو تهران در روز 30 مهر 1331 به نقل از اطلاعيه وزارت امور خارجه، قطع روابط سياسي تهران و لندن را اعلام كرد و از سفيركبير و كليه كاركنان سفارت انگلستان در تهران خواست ظرف 10 روز خاك ايران را ترك كنند. ولي قطعي روابط ايران با انگلستان تنها تا 24 آذر 1332 كه سرلشكر زاهدي نخست‌وزير كودتائي وقت اقدام به تجديد روابط با انگلستان نمود دوام يافت.
| این مطلب تاکنون 4002 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|