ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 201   شهريور ماه 1401
 

 
 

 
 
   شماره 201   شهريور ماه 1401


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 691 باربه یاد آن دلاور دلواری
12 شهریور سالروز شهادت رئیسعلی دلواری است. رییسعلی دلواری مبارز مشروطه‌خواه و بزرگمردی بود که در جنگ جهانی اول، هدایت قیام جنوب در تنگستان و بوشهر علیه نیروهای انگلیس را بر عهده داشت و توانست با مجاهدت و رهبری خود و در راستای حفاظت از ایران، استعمار پیر را به زانو درآورد و در این راه جان خود را از دست داد.


تعداد نمايش: 694 باراقتصاد نفت‌بنیان عصر پهلوی دوم از نگاهی دیگر
از زمان قدرت گرفتن پهلوی دوم در 1332 تا آستانۀ انقلاب اسلامی، با واگذاری 50 درصد از عواید نفت به «کنسرسیوم»، حداقل نیمی از عواید نفت ایران در ید اختیار غربی‌ها قرار گرفت. بخش قابل توجهی از نیم دیگر نیز صرف پر کردن جیب معدود افرادی شد که از این نمد کلاهی داشتند.


تعداد نمايش: 700 بارسقوط رضاشاه از نگاهی دیگر
اشتباه محاسبات رضاشاه در برآورد قدرت طرفین درگیر در جنگ جهانی دوم، امتناع همیشگی وی از مشورت با اطرافیان خود، و فقدان پایگاه اجتماعی و مشروعیت داخلی او، دلایلی بودند که سقوط وی را در برابر تصمیم برنامه‌ریزی‌شده متفقین برای اشغال خاک ایران گریزناپذیر ساختند و در نتیجه رضاشاه نتوانست راه نجات خود را بیابد.


تعداد نمايش: 694 بار37 سال اختناق و سرکوب در عصر پهلوی دوم
اختناق و سرکوب دو واژه‌ای هستند که در حکومت‌های دیکتاتوری و اقتدارگرا به‌ وفور دیده می‌شوند و علت اساسی آن نیز عطش شدید حاکمان به افزایش قدرت و یکه‌تازی در این عرصه است، همچنان که یکی از ویژگی‌های حکومت‌های اقتدارگرا تمرکز قدرت است و عمدتاً با سرکوب سیاسی و طرد مخالفان تثبیت می‌شود. مقاله حاضر روند اختناق و سرکوب در عصر پهلوی دوم را در سه دوره، (1320 تا 1332)، (1332 تا 1342) و (1342 تا 1357) تقسیم‌ و بررسی کرده است.


تعداد نمايش: 714 بارشهریور، سرآغاز اعتصابات خردکننده علیه رژیم پهلوی
روز ۱۹ شهریور ۱۳۵۷ به فاصله دو روز پس از فاجعه ۱۷ شهریور تهران، نمایندگان مجلس شورای ملی در توهینی آشکار به مردم، به کابینه شریف امامی رای اعتماد دادند؛ کابینه‌ای که دستش به خون مردم آلوده بود. دو روز پس از این رای اعتماد، سراسر ایران را چنان اعتصاباتی فرا گرفت که به فاصله ۴ ماه، شاه مجبور به فرار از کشور شد و یک ماه پس از آن طومار سلطنت در ایران برای همیشه در هم پیچیده شد.


تعداد نمايش: 696 باربي‌بي‌سي فارسي در شهريور 1320
«سر ریدر بولارد» سفیر انگلیس در ایران می‌گفت: هدف از تاسیس بی بی سی فارسی، مقابله با شبکه فارسی زبان رادیو برلین بود که از طریق آن دائماً بر ضد متفقین در ایران تبلیغ می‌کردند. در حالی‌که خیلی زود در عمل ثابت شد که بی‌بی‌سی فارسی ابزاری بود که از طریق آن باید زمینه‌های سیاسی و اجتماعی اشغال نظامی ایران در جنگ جهانی دوم شکل می‌گرفت.


تعداد نمايش: 686 بار«پل پیروزی» یا جهنمی از قحطی، مرگ، فساد و فلاکت!
گرچه متفقین به دلیل کمک حیاتی ایران به پیروزی آن‌ها میهن ما را «پل پیروزی» خواندند ولی این پل پیروزی برای ایرانیان جهنمی از قحطی، مرگ، فساد و فلاکت بود. زیرا سربازان متفقین تمام ارزاق و ثروت ملت ایران را ربودند و برای مردم ما چیزی باقی نگذاشتند. هنگامی هم که جنگ تمام شد باز هم ملت ایران در تب آثار سوء جنگی که آنها در راستای مطامع خود افروختند، می‌سوخت.


تعداد نمايش: 690 بارزمین بده، ترفیع بگیر!
رضاخان در طول 20 سال دیکتاتوری خود، نواحی وسیعی از کشور را که شامل 7000 روستا، آبادی، و مرتع می‌شد به تملک شخص‌ خود درآورده بود. حسین فردوست می‌گوید: اگر می‌خواستید رضاخان خوشحال شود، درجه به شما بدهد، مقام بدهد و یا پیشنهادتان را تصویب کند، کافی بود قبل از شروع، نام چند ملک را با مشخصات و قیمت آن مطرح می‌کردید آن وقت مطمئن بودید که کارتان انجام می‌شود!


تعداد نمايش: 687 بارساواک و سیاست چماق و هویج
شاه در ماه‌های پایانی حکومت خود از یک‌سو تلاش کرد با برکناری عنصر بدنامی مانند نصیری از ریاست ساواک و سپس نطق استرحام‌آمیز خود، از چهره رژیم گندزدایی کند، و از سوی دیگر به وسیله جانشینان نصیری اهداف سرکوبگرانه خود را دنبال نماید. در آخرین ماه‌های حکومت پهلوی گاه رقم قربانیان روش‌های تروریستی ساواک از صدها نفر در روز تجاوز می‌کرد.


تعداد نمايش: 687 بارمعرفی کتاب «پل پیروزی، سرزمین قحطی» ایران در جنگ جهانی دوم
دکتر محمدقلی مجد پس از تدوین کتاب «قحطی بزرگ و نسل‌کشی در ایران 1296 تا 1298» که پیش از این توسط مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های سیاسی منتشر گردید، همت خود را مصروف تدوین سند تاریخی دیگری درباره جنایات سه دولت متفقین در ایران در سال‌های جنگ جهانی دوم کرد. ترجمه این کتاب که در سال 1395 در آمریکا منتشر شد؛ اکنون با نام «ایران، پل پیروزی؛ سرزمین قحطی» در دسترس خوانندگان قرار دارد.


دفاع مقدس؛ دیروز و امروز
در ساعات میانی روز ۳۱ شهریور ۱۳۵۹ با حمله هوایی رژیم عراق به چند فرودگاه کشورمان، جنگ هشت ساله این رژیم علیه جمهوری اسلامی ایران آغاز شد. جنگ تحمیلی به فاصله ۱۹ ماه پس از پیروزی انقلاب و یک هفته پس از آن اتفاق افتاد که صدام‌حسین رئیس رژیم بعثی عراق، پیمان الجزایر را در برابر دوربین‌های تلویزیون بغداد پاره کرد(1) و سپس طی نطقی مالکیت مطلق کشورش بر اروند رود (که وی آن را شط‌العرب می‌نامید) و تعلق جزایر ایرانی خلیج فارس به عراق را مورد تاکید قرار داد. او چند روز بعد، جنگ برنامه‌ریزی شده و نیابتی خود را در زمین، هوا و دریا علیه کشورمان آغاز کرد.
این جنگ در شرایطی بر ما تحمیل شد که از یکسو ارتش باقی‌مانده از حکومت پهلوی هنوز به درستی بازسازی نشده بود، و از سوی دیگر دولت موقت پس از انقلاب، در حالی که صدام نیروهای ذخیره خود را هم احضار کرده بود و 12 لشکر و ده‌ها تیپ پیاده را در پشت مرزهای ایران برای حمله سراسری خود تجهیز می‌کرد، مدت‌زمان سربازی را در داخل کشور از 24 ماه به 18 ماه کاهش داده و در فکر پس‌دادن هواپیماهای F-16 به آمریکا بود. اینگونه تصمیمات، البته زمینه هموارتری را برای حمله از پیش طراحی شده صدام به خاک ایران به وجود آورد.
در آن زمان مردم ایران دوران نقاهت پس از انقلاب اسلامی را می‌گذراندند و نیروهای مسلح کشورمان انتظار و آمادگی لازم برای درگیرشدن در یک جنگ بزرگ را نداشتند. به همین دلیل بود که عراقی‌ها در ماههای اول پس از شروع حملات خود موفق به اشغال چند شهر مرزی در غرب و جنوب کشورمان شدند. با این حال رزمندگان اسلام توانستند طی چند عملیات سنگین و متهورانه، به تدریج اراضی اشغال شده کشورمان را در سالهای اولیه دهه شصت خورشیدی از وجود نیروهای متجاوز عراقی پاکسازی کنند.
در خلال جنگ تحمیلی، رژیم عراق از حمایت بی‌دریغ تسلیحاتی، مالی و سیاسی بین‌المللی برخوردار بود. تمام دولت‌ها و قدرت‌هایی که از سقوط شاه و پیروزی انقلاب اسلامی لطمه دیده و یا نمی‌توانستند جمهوری اسلامی ایران را تحمل کنند، همه جانبه در پشت سر رژیم بغداد به یاری صدام شتافته و تامین‌کننده نیازهای جنگی وی و رژیمش شدند. فرانسه، شوروی، انگلستان و چین در صدر صادرکنندگان اسلحه مورد نیاز عراق قرار گرفتند. آلمان تامین کننده عمده جنگ‌افزارهای شیمیایی عراق شد و رژیم‌های عربی حوزه خلیج فارس تامین‌کننده عمده نیازهای نفتی، مالی و ترابری عراق شدند. بعضی شیخ‌نشین‌های عرب منطقه، از پالایشگاههای خود به حساب عراق نفت می‌فروختند و پول آن را به خزانه رژیم بعث واریز می‌کردند. غیر از این، آمریکایی‌ها در موارد متعددی برای تضعیف ایران و کمک به جبهه عراقی‌ها، مستقیماً به حملات وحشیانه علیه غیرنظامیان و منابع اقتصادی جمهوری اسلامی ایران پرداختند که حمله به پایانه‌ها و چاه‌های نفتی ایران در خلیج فارس و ساقط کردن هواپیمای مسافربری ایرباس ایران بر فراز این منطقه و کشتار ۳۰۰ مسافر و خدمه آن(2) دو نمونه برجسته این حملات بود. در تکمیل این حلقه، سازمان تروریستی مجاهدین خلق نیز که در پاریس مقرر داشت با حمایت دولت فرانسه بسیاری از اقدامات جنایت‌بار علیه مسئولان و افراد عادی کوچه و بازار ایران را در خلال جنگ هدایت می‌کرد.
رژیم بغداد اکثر قوانین و مقررات بین‌المللی ویژه زمان جنگ را زیر پا نهاد. جنگ فقط در مرزهای کشورمان جریان نداشت بلکه خانه‌ها و مناطق مسکونی مردم در بسیاری از شهرهای ایران آماج حملات موشکی عراقی‌ها بود و هزاران نفر از تلفات مردمی جنگ، ناشی از همین‌گونه حملات بود. کشتی‌های باری و نفتی که عازم بنادر ایران بودند در بخش عمده این هشت سال هدف حملات هوایی عراق در خلیج فارس قرار می‌گرفتند و هواپیماهای جاسوسی آمریکا موسوم به «آواکس» که در عربستان مستقر بودند جنگنده‌های عراقی را در هدف‌گیری این کشتی‌ها و یا نشان دادن مقرهای تجمع قوای ایران، یاری فراوانی می‌دادند.
سلاح‌های شیمیایی که کاربرد آنها از زمان جنگ اول جهانی در صحنه بین‌المللی ممنوع اعلام شده بود، یا در عراق با کمک کارشناسان غربی ساخته می‌شد و یا از اروپا و آمریکا به این کشور ارسال می‌گردید و در هر عملیاتی مقادیری از آنها بر سر و روی مردم و نظامیان ما در جبهه‌ها و شهرها فرو ریخته می‌شد. بسیاری از مصدومان شیمیایی ما جهت درمان به کشورهای اروپایی اعزام می‌شدند و بسیاری در همان کشورها جان می‌باختند. ولی این‌گونه فجایع، وجدان هیچ یک از این کشورها را آزار نمی‌داد. بعضی از بیماران شیمیایی ایران در آلمان، جایی که دولتش تامین‌کننده اصلی سلاح‌های شیمیایی برای رژیم عراق بود، در برابر


 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir