ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 32 تيرماه 1387

روايت آمريكايي از شهيد بهشتي

روز 28 اسفند 1357 و در نخستين روزهاي پس از پيروزي انقلاب، «جي. بي. لامبراكيس» مسئول بخش سياسي سفارت آمريكا در تهران به همراه دو عضو ديگر سفارت در منزل شهيد بهشتي با وي ديدار كردند. در اين ديدار راجع به مسائل مختلف انقلاب و روابط خارجي ايران پس از سقوط شاه و از جمله روابط آتي با آمريكا كه دغدغه مقامات واشنگتن بود سخن به ميان آمد. ويليام سوليوان سفير آمريكا پس از اين ملاقات در نامه‌اي به وزارت خارجه كشور متبوع خود بهشتي را اينگونه توصيف مي‌كند: او به وضوح سياستمداري خبره است. زبان انگليسي را خوب مي‌داند. او متفكري قوي و روشمند و مديري توانا است. سخنانش متمركز است و از شاخه‌اي به شاخه ديگر نمي‌پرد. بهشتي مي‌گويد تلاش مي‌كنيم به مردم خود بياموزيم كه شكيبا باشند و سعي كنند كساني را كه تاريخ گذشته ايران، آنان را لايق نمي‌شناسد درك كنند. او اين سخنان را در پاسخ به سئوالي درباره روابط ايران و آمريكا مطرح كرد. او گفت: سياستهاي آمريكا براي مخالفان اسلامي، دردسرهاي زيادي ايجاد كرده و همه مردم جهان از اين سياستها متنفرند.
در نامه ديگري از سوي سفارت آمريكا به وزارت خارجه آن كشور كه در 24 ارديبهشت 1358 و به قلم چارلز ناس يك مقام سفارت نوشته شده درباره شهيد بهشتي چنين آمده است:
بهشتي از ياران قديمي (امام) خميني و رابط اصلي او با دولت موقت است. او خواهان عدم دخالت قدرتها در امور داخلي ايران است و مي‌گويد آمريكاييها به درخواست عدم مداخله پاسخ نداده‌اند. بهشتي مي‌گويد آمريكا هر چه ساكت‌تر باشد هم براي ما و هم براي خودش بهتر است.
«ال بروس لينگن» كاردار آمريكا در تهران نيز در نامه مورخ هفتم آبان 1358 سفارت به وزارت خارجه كشور راجع به شهيد بهشتي چنين مي‌گويد:
بهشتي اعتماد به نفس فوق‌العاده‌اي دارد. خصومت ظاهري از خود نشان نمي‌دهد، او معتقد است آمريكا بايد در عمل حسن‌نيت نشان دهد. زيرا به گفته او مردم ايران نمي‌توانند حمايت آمريكا از شاه را كه مسئول 50 سال تباهي ايران است تحمل كنند. او به فعاليتهاي «سيا» در كردستان و نقاط ديگر اشاره كرد و گفت اگر كودتايي در ايران پيش آيد آمريكا مسئول شناخته خواهد شد. گرچه چنين اقدامي به هيچ‌وجه در ايران موفق نخواهد شد و هرگونه اقدام مشابهي مشكلات جدي براي آمريكا در ايران ايجاد خواهد كرد.
لينگن در پايان مي‌گويد بهشتي داراي شخصيتي مؤثر و گيراست از لحاظ فكري و عقلي هم گيرا و مؤثر است. با اعتماد به نفس فوق‌العاده و به طور آرام و شمرده و انگليسي‌ روان صحبت مي‌كند. رفتار او در تمام مدت آرام و غيراحساسي است. او سعي داشت به ما بفهماند كه بهبود روابط بيشتر به نفع آمريكاست تا ايران و تأكيد دارد ايران به هيچ‌وجه به آمريكا وابسته نخواهد شد.