| آمریکا برنامه ریز كودتای نوژه | آمریكا مدتها بود كه به اعضای دست اندركار دولت موقت و گرایشهای فكری غربگرایانه آنان امید جدی بسته بود [6] و دولت موقت را اهرم لیبرالی می‌دانست كه امواج انقلاب را مهار خواهد كرد و به تدریج ایران را به حوضه نفوذ آمریكا باز خواهد گرداند. تسخیر لانه جاسوسی و گروگان گیری اعضای سفارت، آمریكا را به تكاپو انداخت تا به چاره‌جویی حادثه بپردازد. ابتدا آخرین شانس مسالمت را امتحان كرد و به اصطلاح در باغ سبز نشان داد بنابر این رئیس جمهور آمریكا نامه‌ای برای امام نوشت.[7] اما همزمان با آن مشغول مذاكرات پنهانی با ابوالحسن بنی‌صدر و صادق قطب‌زاده شد. آمریكا قصد داشت كه گشایش روابط محرمانه خود با امام خمینی را دستاویز طرحهای آینده خود قرار دهد. اما امام با انتشار آن نامه، رسوایی بزرگی را برایشان رقم زد و نقشه‌شان برملا شد.[8] بدین ترتیب ایالات متحده، هر گونه امید به سازش با انقلاب اسلامی‌ایران را از دست داد و توجه به كودتا و گشایش جبهه تجاوز خارجی به نفع توطئه داخلی در دستور كار قرار گرفت. عملیات‌های نظامی‌بر ضد جمهوری اسلامی‌به دو بخش تقسیم می‌شد: بخش اول، عملیات نجات بود كه به ماجرای طبس معروف شد. بهانه این عملیات نجات گروگانها بود، ولی علت واقعی برگرداندن حیثیت جهانی آمریكا بود كه با اشغال سفارت شد و ایران لكه‌دار شده بود. آمریكا برای تجاوز به ایران به همكاری كشورهای مرتجع منطقه و عوامل داخلی خود در ایران پشت گرم بود كه در رأس آنها بنی‌صدر و قطب‌زاده قرار داشتند. اما این كودتا به امر الهی با وقوع طوفان شن در صحرای طبس به شكست انجامید.[9]
بخش دوم: تجاوز نظامی‌به ایران بود اما تجربه شكست در ویتنام و پیامدهای بحران زای آن در بعد داخلی و منطقه‌ای به آمریكا آموخت كه مداخله مستقیم نظامی‌گسترده، فاجعه‌آمیز خواهد بود. لذا صدام حسین رئیس جمهور وقت عراق را به نیابت خود برای انجام طرح تجاوز گسترده نظامی‌مأمور كرد. همزمان با تجاوز طبس، سازمان جاسوسی آمریكا (CIA) از طریق ستاد شاپور بختیار در پاریس در تدارك طرح كودتا بود. پیش از تصویب كودتا در ستاد بختیار كه محل تلاقی طرح ها و نظرات طیف سلطنت‌طلبان، آمریكا، دولتهای غربی مخالف انقلاب و كشورهای مرتجع عرب (مصر، عربستان، عراق) بود. دو طرح برای مقابله با نظام جمهوری اسلامی‌در دستور كار قرار گرفت. اول اتئلاف ارتجاع دموكراتیك (مصر) و سنتی (شیوخ خلیج فارس) و چپ نما (عراق) در جهان عرب و تبدیل رژیم صدام به بازوی نظامی‌آن برای حمله به غرب و جنوب ایران و اعلام ایران آزاد به رهبری شاهپور بختیار بود. دوم ائتلاف چهره‌های سیاسی (جبهه ملی) و مذهبی (برخی روحانیون سازش كار) و نظامی(از ملی‌گرا تا شاه‌پرست) جهت تدارك كودتا بود.[10]
تحلیل ستاد بختیار از وضع آسیب‌پذیر نظام جمهوری اسلامی‌در آن برهه زمانی، همه آنها را به این نتیجه سوق داد كه تمام تلاش خود را صرف انجام كودتا در ایران كنند.
پس از شكست كودتای طبس و متعاقب ملاقات سفرای انگلستان و ایالات متحده در پاریس با بختیار برای انجام كودتا، ضرب‌الاجل آن تعیین گردید. لازم به ذكر است در تصویب اولویت كودتا نظرات نمایندگان اطلاعاتی سیای آمریكا ، موساد اسرائیل و استخبارات عراق نقش مهمی‌داشت. آمریكا به كودتا امید زیادی بسته بود و آن را ضربه نهایی و قطعی بر پیكر نوپای جمهوری اسلامی‌می‌دانست. به همین جهت اهمیت آن بیش از تجاوز نظامی‌عراق به ایران ارزیابی شد و در اولویت قرار گرفت.[11] با تمام برنامه‌ریزیها و بسیج امكانات، كودتای نوژه 24 ساعت قبل از انجام آن در 18 تیر ماه 1359 توسط یكی از خلبانان شركت كننده در كودتا لو رفت و قبل از انجام هر گونه حركتی از طرف كودتاچیان، خنثی شد. بنیاد هریتج كه یكی از جناح‌های بسیار قدرتمند شورای روابط خارجی آمریكا است، پس از خنثی شدن چندین كودتای دیگر در ایران به این نتیجه رسید كه انقلاب ایران خود را مستحكم كرده و توفیق كودتا در ایران در آینده نزدیك غیر ممكن می‌باشد. در چنین شرایطی بود كه استراتژی شولتز تحت عنوان استراتژی نوین توطئه پی‌ریزی شد كه به معنی یورش همه جانبه، پیوسته و زنجیره‌ای به نظام اسلامی‌در همه ابعاد نظامی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و با بسیج همه نیروهای بین‌المللی ذینفع در بلوك شرق و غرب و با بهره‌گیری از همه امكانات بود. این استراتژی حتی با فروپاشی بلوك شرق ادامه یافته، اما راه به جایی نبرده و نخواهد برد.
پی‌نوشت‌ها:
1 - كودتای نوژه، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، چاپ چهارم، تهران 1384، صص 19- 23.
2 - روزنامه اطلاعات، 24 بهمن 1357.
3 - كودتای نوژه، مؤسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ص 26.
4- دانشجویان مسلمان پیرو خط امام، اسناد لانه جاسوسی، شماره 16، صص 2 و 3.
5 - خاطرات محمد محمدی ری شهری، مركز اسناد انقلاب اسلامی، ج1؛ تهران 1383، صص 109 و 110.
6 - كودتای نوژه، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ص 81.
7- غائله چهاردهم اسفند 1359، دادگستری جمهوری اسلامی‌ایران، ص 371.
8 - كودتای نوژه، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، ص 83.
9 - بحران هامیلتون، جردن؛ ترجمه محمود مشرقی، انتشارات هفته تهران، 1362، ص 257.
10 - كودتای نوژه، موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، صص 150- 157.
11 - مجله الكترونیك تاریخ معاصر ایران؛ كودتای نوژه حادثه‌ای كه در 18 تیر خنثی شد.
علی آبادی
|
|
|