ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 70   شهریورماه 1390
 

 
 

 
 
   شماره 70   شهریورماه 1390


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 3408 بارسنت‌هاي تاريخ‌نگاري در آسيا
مقاله حاضر به دو سنت حاكم بر تاريخ‌نگاري آسيا يعني تاريخ‌نگاري اسلامي و تاريخ‌نگاري چيني مي‌پردازد. نويسنده ابتدا به وجه اشتراك اين دو سنت اشاره مي‌كند، سپس به سير تحول تاريخ‌نگاري ايراني ـ اسلامي و نمايندگان برجسته آن يعني طبري، يعقوبي، مسعودي، بلعمي، ابن اثير، جويني، فضل‌الله همداني و ابن خلدون مي‌پردازد.


تعداد نمايش: 3717 بارزنان در حماسه 17 شهريور
در تظاهرات خونين روز 17 شهريور تهران، بسياري از زنان حتي بچه‌هاي خواب‌آلود خود را در آغوش گرفته و به طرف ميدان ژاله در حركت بودند. زنان در حماسه 17 شهريور، پيشاپيش مردان حركت مي‌كردند و امام خميني از آنان به عنوان «شيرزنان» ياد كردند.


تعداد نمايش: 8961 بارخدمات اميركبير در 39 ماه صدارت
تثبيت امنيت در كشور ، ساماندهي به قشون ايران ، ايجاد كارخانه هاي اسلحه سازي ، اصلاح امور قضايي ، تاسيس دارالفنون ، انتشار كتب علمي ، ايجاد روزنامه و انتشار كتب ، مرمت ابنيه تاريخي ، مبارزه با فساد و ارتشاء ، تقويت بنيه اقتصادي كشور ، ترويج صنايع جديد ، استخراج معادن ، توسعه كشاورزي و آبياري ، توسعه تجارت داخلي و خارجي ، كوتاه كردن دست اجانب از كشور ، تعيين مشي سياسي مستقل در سياست خارجي ، اصلاح امور مالي و تعديل بودجه بخشي از اقدامات اميركبير طي 39 ماه صدارت او است.


تعداد نمايش: 3071 بارمست هوشيار و هوشيار مست
روايت حاضر ، شاهدي است بر مستي حاجبان و دربارياني كه به هشياري شهره اند و هشياري متهماني كه به جرم مستي به بند كشيده مي شوند . و از اين امثال در تاريخ فراوانند.


تعداد نمايش: 3078 بارميرزا كوچك خان به روايت خارجي‌ها
كشيش چارلز ماري: كوچك خان مردي صادق و باوجدان بود. طرفدارانش او را نه به خاطر تهور و توانايي‌اش در جنگ، بلكه به خاطر مهربانيش، عشقش، صداقت بي‌شائبه‌اش، عدالتش، حقيقت‌جوئي‌اش و دغدغه‌اش براي رفاه و سعادت كشور تحسين مي‌كردند.


تعداد نمايش: 3227 بارنقش شاهزاده‌ها در تاراج آثار باستاني ايران
بخش بزرگي از آثار باستاني ايراني در هرج و مرج دوران حكومت مظفر‌الدين شاه قاجار، توسط شاهزادگان و مقامات تراز اول كشور دزديده و به اروپايي‌ها فروخته شد. بسياري از اين آثار به سرعت در موزه‌ها و كلكسيونهاي خصوصي اروپا به نمايش گذارده شد.


تعداد نمايش: 3668 بارسگهايي كه بين رئيس شهرباني و شهردار رضاخان اختلاف انداختند
موضوع مبارزه با سگهاي ولگرد و اينكه مسئوليت مبارزه با سگها بر عهده شهرداري است يا شهرباني، ميان سرتيپ هوشمند شهردار تهران و سرپاس مختاري رئيس شهرباني اختلاف انداخت. اين اختلاف به نزاع و شكايت نزد شاه و پاپوش براي شهردار و زنداني شدن او و مرگ وي در زندان انجاميد و...


تعداد نمايش: 3090 بارمناقب‌خواني در تاريخ معاصر ايران
گرچه سابقه مناقب‌خواني به عنوان هنر قدسي، مذهبي و آئيني ايرانيان قدمتي به درازاي تاريخ اسلام دارد ولي در دوران پهلوي اول، اين هنر همچون ساير اعمال و افعال مذهبي ممنوع شد و به اضمحلال رفت.


تعداد نمايش: 4101 بارسنگ‌بناي ادبيات مقاومت در جنگ‌هاي ايران و روس
سنگ بناي ادبيات مقاومت در شعر معاصر ايران در خلال جنگ‌هاي ايران و روس گذاشته شد. شعر ايران، که در دوران قاجاريه به ابتذال و تقليد کشيده شده بود، با پيش‌آمدن شرايط مقاومت و مبارزه و بروز جنگاوري‌ها و سلحشوري‌هاي مردم ايران در مقابل روسيه رمقي تازه يافت که تحولات بعدي ادبيات مانند پيدايش ادبيات آزادي‌خواهانۀ عصر مشروطيت از نتايج آن به‌شمار مي‌رود.


تعداد نمايش: 5614 بارنقد کتاب
خاطرات منصور رفيع زاده

منصور رفيع زاده مسئوليتهاي بسيار كليدي و حساسي در تشكل پر رمز و راز حزب زحمتكشان، رياست ساواك در آمريكا (از ابتداي تشكيل تا اضمحلال آن)، ارتباطات گسترده با همه اعضاي خانواده پهلوي و از همه مهمتر عضويت در سيا (CIA) داشت . از اين رو با قتل مشكوك وي در واقع اطلاعات فراواني دفن شد و اين اقدام شايد تنها راه بستن چنين پروندة پر حجمي از سوي سرويسهاي جاسوسي بوده باشد.



تأثير كاربرد عام اسناد در تصحيح قضاوت مورخ
در تاريخ‌نگاري معاصر اسناد مي‌تواند دو نوع كاربرد «خاص» و «عام» داشته باشد. كاربرد خاص اسناد بدين صورت است كه براي روشن‌ كردن و تبيين بهتر يك حادثه تاريخي خاص اسناد مربوط به آن گرد‌آوري و تنظيم شود. در ايران حوادث مختلفي اتفاق افتاده كه براي روشنگري در مورد آن حوادث تاكنون مجموعه اسناد متعددي منتشر شده است كه از جمله مي‌‌توان به انقلاب مشروطه، استبداد صغير، مهاجرت، كودتاي سوم اسفند، تغيير سلطنت، كشف حجاب، اتحاد لباس، تجديد نظر در امتياز دارسي، اشغال ايران در سوم شهريور 1320، تخليه ايران، نفت شمال، ترور محمد‌رضا پهلوي در سال 1327، ملي شدن صنعت نفت، قيام سي‌ تير 1331، حادثه 9 اسفند 1331، كودتاي 28 مرداد 1332، قيام 15 خرداد، ترور محمد‌رضا پهلوي در سال 1344، و... اشاره كرد. محقق مي‌تواند به مراكز متعددي براي جمع‌آوري اسناد راجع به هر يك از موضوعات فوق رجوع نمايد و قطعاً با حجم زيادي از اسناد روبرو خواهد شد. همچنين راجع به رجال سياسي نيز مي‌توان اسنادي جمع‌آوري و منتشر كرد.
اين نوع بهره‌گيري از اسناد تاريخي تاكنون در ايران بوده است و اغلب محققين ايفاي چنين نقشي از اسناد را انتظار دارند. كاربرد خاص اسناد ضمن اين كه مزاياي متعددي بر آن مترتب است اما مي‌تواند بعضاً نقشي گمراه كننده داشته باشد و يا اين كه مي‌توان اين اسناد را به صورت نفي و اثبات و رد و قبول مورد استفاده قرار داد. في‌المثل اگر قصد آن باشد كه شخص مورد تعرض قرار گيرد مي‌توان اسنادي عليه او تهيه نمود و يا جعل كرد. همچنين مي‌توان از ميان مجموعه‌اي از اسناد راجع به يك شخص، اسناد مثبت را گزينش كرد و مورد استناد قرار داد. به طور مثال مي‌توان هم عليه مصدق سند آورد و هم له او.
علاوه بر اين نقص ديگري كه اين نوع كاربرد اسناد دارد اين است كه اگر اقتضاي زمان مورد توجه محقق واقع نگردد و يا تغيير شرايط زمان مرود توجه واقع نشود اسناد مي‌تواند نقشي گمراه‌كننده داشته باشد. به عنوان مثال، امام‌خميني در ابتداي مبارزات سياسي خود گاهگاهي كه «دولت‌ها» را مقصر در مسائل سياسي كشور مي‌دانستند از محمد‌رضا پهلوي به عنوان «اعليحضرت همايوني» ياد مي‌كردند اما زماني براي ايشان يقين حاصل شد كه محمدرضا پهلوي خود سرچشمه فتنه است مستقيماً وي را مورد خطاب و عتاب قرار دادند و گفتند: «عبرت بگير، عبرت از پدرت بگير، اگر ديكته مي‌كنند و... حال اگر پژوهشگري تنها يكي از اعلاميه‌هاي امام را كه در آن از محمد‌رضا پهلوي به عنوان اعليحضرت همايوني ياد شده است مورد استناد قرار دهد و حكم آن را بر سرتاسر دوران مبارزات امام تسري دهد نتيجه درستي از اين كار حاصل نخواهد شد.
كاربرد عام اسناد كه اين مقاله در پي توجه دادن به آن است كمتر مورد توجه قرار گرفته است و محققين تاكنون به اين سبك و سياق اسناد تاريخي را مورد استناد قرار نداده‌اند. براي اثبات اهميت كاربرد عام اسناد بايستي ابتدا به رايانه‌اي شدن اغلب مراكز اسنادي كشور اشاره كرد و گفت كه اين امر محقق را در جمع‌آوري اسناد كمك فراواني مي‌كند و به ويژه رايانه‌اي شدن اطلاعات اسنادي، در مورد كاربرد عام اسناد مفيد مي‌باشد.
كاربرد عام اسناد بدين صورت است كه يك موضوع خاص تاريخي، سياسي، اجتماعي و فرهنگي انتخاب مي‌شود و اسناد مربوط به آن موضوع جمع‌آوري مي‌گردد. پس از آن، اسناد گردآوري شده به ترتيب تاريخي تنظيم مي‌شود. وقتي كه اسناد بدين طريق گردآوري، تنظيم و تدوين گرديد خواه‌ناخواه يك دوره طولاني را در بر مي‌گيرد. تنظيم اسناد بدين سبك كلياتي از آن موضوع به دست مي‌دهد كه جايگاه خود اهميت فراواني دارد. به طور نمونه، محققي اسناد مربوط به خشكسالي در ايران را جمع‌آوري مي‌كند. اين محقق به مراكز مختلف اسنادي كشور رجوع كرده و با مدخل‌هاي مربوط به موضوع، اسناد مورد نياز خود را جستجو مي‌كند. مسلماً اسناد هر يك از مراكز اسنادي فوق ويژگي خاص دارد يا احياناً اگر اسناد هر يك از مراكز فوق نقصي داشته باشد بعد از آن در برابر ديگر اسناد قرار گيرد آن نقص مرتفع مي‌گردد.
ادامه مطلب...

 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir