ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 189   شهريور ماه 1400
 

 
 

 
 
   شماره 189   شهريور ماه 1400


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 926 باراز رویدادهای شهریور چه خبر؟
شروع جنگ دوم جهانی، اشغال خاک ایران توسط متفقین، شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، حادثه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷‌، عروج شهیدان رجایی و باهنر، برنامه‌های مبتذل موسوم به «جشن هنر شیراز» و ..... از جمله رویدادهای عمده ماه شهریور در تقویم تحولات تاریخ معاصر ایران هستند.


تعداد نمايش: 907 بار نیکبخت: در تاریخ‌نگاری انقلاب اسلامی، نیازمند نقشه راه و اتاق فکر هستیم
مرحوم نیکبخت: در مراکز علمی و دانشگاهی، «تاریخ انقلاب اسلامی» هنوز به عنوان موضوع تاریخی مورد پذیرش قرار نگرفته است. برخی از اساتید هم که تاریخ انقلاب اسلامی را در دانشگاه‌ها ارائه می‌کنند، اصلاً اعتقادی به انقلاب اسلامی ندارند. بعضی از آنان نهضت آزادی و جبهه ملی را بیشتر از حضرت امام قبول دارند!


تعداد نمايش: 896 بارنگاهی به تاثیر ماه محرم در پیشبرد انقلاب اسلامی ایران
محرم 1357 با بانگ شبانه «الله اکبر» بر فراز خانه‌های مردم آغاز شد. در اولین روز محرم تعداد زیادی از مردم تهران در تظاهراتی که در نقاط مختلف شهر برگزار شد به شهادت رسیده و حداقل یکصد نفر دستگیر شدند. بیشترین میزان تلفات در میدان سرچشمه و بزرگترین تظاهرات، حرکت 10 هزار نفر از مردم به صورت کفن‌پوش از میدان سرچشمه به سوی میدان ژاله (شهدا) بود.


تعداد نمايش: 910 بارراهپیمایی عید فطر ۵۷ زیر ذره‌بین
راهپیمایی ۱۳ شهریور ۱۳۵۷ تهران که پس از نماز عید فطر برگزار شد، از میدان تجریش آغاز و تا میدان راه‌آهن در یک مسیر ۲۰ کیلومتری جریان یافت. تعداد زنان در این بزرگترین راهپیمایی دوران انقلاب، به روایتی بر تعداد مردان برتری داشت. هزاران سرباز و پلیس با شگفتی از جمعیت عظیم مردم، شاخه‌های گل هدیه می‌گرفتند. این همان راهپیمایی بزرگی بود که شاه با چشمان از حدقه درآمده، آن را از فراز آسمان تهران می‌نگریست. پس از این راهپیمایی، شاه راجع به ساواک گفت: «خاک بر سر این دستگاه...! »


تعداد نمايش: 910 بارذلت یکسان پدر و پسر
در شهریور 1320 «بولارد» سفیر انگلیس وقتی خطاب به رضاشاه گفت «باید استعفا بدهید و ایران را ترک کنید» رضاشاه فقط گفت ‌«پس تکلیف سلطنت چه می‌شود!» در دی 1357 نیز «سولیوان» سفیر آمریکا وقتی به محمدرضا شاه گفت: «باید از ایران بروید» شاه در جواب فقط گفت: «کجا باید بروم؟» هر دو پاسخ یکسان و ذلیلانه بود و هیچ یک از این دو پادشاه به سفیران بیگانه نگفتند: به شما چه ربطی دارد که چنین دستوری به ما می دهید و....؟


تعداد نمايش: 938 بارسانسور در مطبوعات عصر پهلوی دوم
در یک مورد ساواک دستور داده بود که اظهارات فلان نماینده مجلس راجع به قطع برق در قزوین که منجر به تعطیلی کارخانه‌ها شده منتشر نشود. در یک مورد پس از گلایه شاه نسبت به چاپ متنی انتقادی در یکی از روزنامه‌ها، ساواک دستور داد دیگر هیچ یک از دزدی‌های افراد دولتی در مطبوعات منتشر نشود. در یک مورد سفیر آمریکا به سردبیر فلان روزنامه دستور داد اخبار ضد آمریکایی جنگ ویتنام منتشر نشود! این دستور رعایت شد!


تعداد نمايش: 931 باراولین دارالشفاء در تاریخ ایران
... یک شهر تهران بود و یک دارالشفاء... همه ‌دار و ندار یک جمعیت 50، یا60 هزار نفری پایتخت دوره قاجار برای مداوا، یک حکیم‌باشی بود با چند اتاق و چند دستیار که جمع بودند در ساختمانی در جنوب‌شرقی ارگ سلطنتی تهران که آن را «دارالشفا» می‌خواندند. در دارالشفاء بیماران به روش سنتی و غیرآکادمیک و با طب گیاهی مداوا می‌شدند.


تعداد نمايش: 940 بارقحطی تاریخی ایران از زاویه‌ای دیگر
در آستانه جنگ جهانی اول، عواملی چون راهزنان و دزدان، محتکران و سودجویان عرصه اقتصادی (به ویژه تجار یهودی)، حکمرانان مطلق‌العنان و ماموران مالیه دولتی، روند رو به گسترش خشکسالی در کشور، در کنار مداخلات و تحمیلات روزمره بیگانگان، بلایای فاجعه باری بودند که همزمان بر جان و مال مردم ایران سایه انداخته و آنان را به ستوه آورده بودند.


تعداد نمايش: 953 بارآشنایی با آدمکش حرفه‌ای رضاشاه
«پزشک احمدی» را می‌توان همانند «هیملر» یا «لاورنتی بریا»، رؤسای پلیس مخفی سیاسی و امنیتی کشورهای آلمان هیتلری و شوروی استالینی، یک قاتل حرفه‌ای انگاشت. با این تفاوت که هیملر معروف به قصاب و بریا معروف به آدمکش، هیچ کدام پزشک نبودند.


تعداد نمايش: 931 بارروایت یک شاهد عینی از فاجعه 17 شهریور تهران
سربازان حکومت نظامی حتی به طرف کسانی که از روی دیوارها و بام منازل قصد فرار داشتند، آتش می‌گشودند. اکثر اهالی اطراف میدان شهدا درهای منازل خود را به روی مردم گریزان و وحشت‌زده، گشوده بودند. در بیمارستان‌ها پیکرهای زنده و مرده، مخلوط به روی هم ریخته شده بود. جوی‌های خون در اطراف میدان شهدا جاری بود و ....


درسی که باید
از شهریور ۱۳۲۰ بیاموزیم

با وجودی که هشتاد سال از اشغال ایران توسط قوای روسیه و انگلیس می‌گذرد و طی این مدت بسیاری از معادلات سیاسی منطقه و جهان دستخوش تغییرات بنیادین شده است، اما یک عامل مهم از آن تاریخ تا به امروز دچار کمترین تغییری نشده است و آن اینکه علیرغم افول اقتدار امپراتوری‌های قرون گذشته روس و انگلیس و آمریکا، هنوز خوی نخوت و خودپرستی و خود‌بزرگ‌بینی این دولت‌ها فروکش نکرده و هنوز مایلند دیگران را به چشم رعیت خود بنگرند. وجه مشترک سیاست خارجی این کشورها نسبت به ایران آن است که ملت ما از هیچ یک از آنها در گذشته خاطره خوشی در مناسبات دو جانبه نداشته‌اند. هر سه کشور در زمینه نقض حاکمیت ملی و تمامیت ارضی ایران سابقه‌دار هستند. تکاپوی نابجا و تکبر ناسالم، ویژگی رفتاری هر سه کشور نسبت به ایران در گذشته و حال بوده است.
حادثه اشغال ایران توسط روس و انگلیس که محور گفتار ماست، اولین جلوه از تبانی این دو کشور علیه تمامیت ارضی و حاکمیت ملی ایران نبود و حداقل از دوره حکومت قاجار به این سو، چنین تبانی‌هایی میان آنان علیه کشورمان به دفعات به وقوع پیوسته بود. همسویی انگلیسی‌ها با روس‌ها در جریان جنگ‌های ۱۰ ساله ایران و روسیه در دوره فتحعلی‌شاه قاجار (1804 تا 1813م) و خودداری انگلیسی‌ها از کمک به ایران به بهانه اتحاد نظامی لندن با مسکو در برابر حملات ناپلئون فرانسوی به روسیه (1812م) و سپس همفکری و مساعدت انگلیسی‌ها با روسها در تدوین و تنظیم مفاد پیمانهای ننگین گلستان (اکتبر 1813) و ترکمنچای (فوریه 1828)، تبانی روس و انگلیس علیه نهضت مشروطه و تلاش مشترک آنان برای به انحراف کشاندن این نهضت از ماهیت مردمی و اسلامی اولیه، انعقاد پیمان ۱۹۰۷م میان روس و انگلیس با هدف تجزیه ایران و تقسیم آن به حوزه‌های نفوذ دوطرف، موارد دیگری از تبانی دو کشور روسیه و انگلیس علیه ایران طی دو قرن اخیر بوده است.
پس از پیروزی انقلاب اسلامی، روابط ایران و انگلیس شاهد تنگناهای فراوان و منحصر به ‌فرد بوده که دلیل عمده آن عدم پذیرش واقعیات جدید بعد از انقلاب توسط انگلیسی‌ها بوده است. از آنجایی که ظهور جمهوری اسلامی ایران در منطقه و در عرصه بین‌الملل مبتنی بر منافع بریتانیا نبود و ایران از ظرفیت تأثیرگذاری بر زیاده‌خواهی‌های انگلستان در منطقه برخوردار بوده است، این کشور همواره اهتمام خود را برای تضعیف کشورمان یا تشدید فشار بر ایران به کار بسته و این رویه خصومت‌آمیز همچنان با شدت ادامه دارد. از مهم‌ترین موارد این رفتار خصمانه می‌توان به برنامه‌های دولت وقت انگلیس برای حمایت از عراق در جریان جنگ عراق علیه ایران، ماجرای سلمان رشدی، تحریک اتحادیه اروپا به اتخاذ مواضع ضد ایرانی، پیشگامی انگلیس و امریکا در اقدامات خصمانه علیه کشورمان در شورای امنیت سازمان ملل متحد و سنگ اندازی در تحقق حقوق مشروع و قانونی ملت ایران نسبت به دستیابی فن آوری صلح آمیز هسته‌ای اشاره نمود.
در مورد روسیه نیز هرچند اکنون برداشت عمومی از روابط آن کشور با ایران، روابطی بسیار همگرا و گرم است، اما واقعیت‌های تاریخی در مورد روابط مسکو و تهران، نشان‌دهنده رابطه‌ای پیچیده همراه با فراز و فرود بسیار و وابسته به عوامل و ﻣﺆلفه‌های گوناگون دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی است. این رابطه میراث‌دار رخدادهای خصمانه فیمابین ایران و روسیه از اوایل قرن 19 میلادی است که همچنان سایه تردید و بدبینی آن بر این رابطه گسترده مانده است. تصرف خاک ایران توسط امپراتوری روسیه در اوایل قرن 19، مداخله ویرانگر روسیه در انقلاب مشروطه ایران در اوایل قرن 20، حمایت اتحاد شوروی از جریان‌های تجزیه طلب در شمال و شمال غربی ایران، تخلیه نکردن خاک ایران در پایان جنگ جهانی دوم از سوی نیروهای نظامی اتحاد شوروی، حمایت اتحاد شوروی از حزب توده ایران، حمله اتحاد شوروی به افغانستان و اشغال این کشور مسلمان‌نشین در همسایگی شرقی ایران (1979-1989)، حمایت ﻣﺆثر اتحاد شوروی از عراق در طول جنگ ایران و عراق از سال 1980 تا سال 1988 از جمله اقدام‌ها و رفتار‌های خصمانه روسیه است که با وجود اراده ایران برای داشتن روابط نزدیک با روسیه در شرایط جدید، همچنان بر روابط دو کشور سایه انداخته است. هر چند به دلایل گوناگون، ایران با ﺗﺄکید بر حق حاکمیت، منافع خود را در سطوح گوناگون از مسیر رابطه با روسیه پیگیری می‌کند، اما این میراث تاریخی سبب شده که همچنان نگاهی


 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir