| از رویدادهای شهریور چه خبر؟ | گردآورنده: ساجدی
بسیاری از حوادث مهم تاریخ معاصر ایران، چه قبل و چه پس از انقلاب اسلامی در ماه شهریور به وقوع پیوسته‌اند. از این رو شهریور در تاریخ تحولات معاصر ایران «ماه عطف» محسوب می‌شود.
در شهریور 1318 بود که جنگ جهانی دوم آغاز شد، در شهریور 1320 ایران به اشغال متفقین در آمد، در شهریور 1324 نیز با امضای سند تسلیم ژاپن، جنگ خاتمه یافت. هر دو جنگ جهانی اول و دوم در اروپا شکل گرفت و ارتباطی به ایران نداشت. ولی ایران در هر دو جنگ به «جبهه اصلی» تبدیل شد و ره‌آورد هر دو جنگ نیز برای کشورمان اشغال، فقر، ویرانی، قحطی، بیماری، بی‌ثباتی سیاسی و اجتماعی و ویرانی اقتصاد بود.
از دیگر رویدادهای مهم تاریخ پس از انقلاب که در ماه شهریور آغاز شد، جنگ تحمیلی ۸ ساله رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران بود. جنگی که از ابتدای شکل‌گیری، حمایت همه قدرت‌هایی را که منافعشان با سقوط شاه به خطر افتاده بود، به همراه داشت. در این جنگ هیچ یک از قوانین بین‌المللی از جانب عراقی‌ها محترم شمرده نشد. انواع و اقسام سلاح‌های ممنوعه توسط آنان به کار گرفته شد. بخش اعظم تلفات ما نیز غیرنظامیان بودند که روز و شب و نیمه شب، خانه و کاشانه شان آماج حملات هوایی و موشکی عراق قرار می‌گرفت. جنگ در ۱۳۵۹ آغاز و در ۱۳۶۷ خاتمه یافت. ۱۵ سال بعد در ۱۳۸۲ حکومت صدام ساقط شد و سه سال بعد، وی در ۱۳۸۵ به دار آویخته شد.
یکی دیگر از وقایع تلخ تاریخ کشورمان، که در ماه شهریور به وقوع پیوست، سرکوب خونین و مرگبار قیام مردم در هفدهم شهریور 1357 بود. ابعاد این جنایت به حدی بود که این روز تلخ به عنوان «جمعه خونین» لقب گرفت. در این روز تعداد زیادی از مردمی که از برقراری حکومت نظامی خبر نداشتند و در این زمینه به آنان اطلاع‌رسانی نشده بود، در برایر گلوله سربازان به شهادت رسیدند. «آنتونی پارسونز» سفیر انگلیس در تهران تعداد کشته شدگان 17شهریور را «صدهانفر»، سولیوان سفیر آمریکا آن را بیش از 200 نفر، و «جان دی. استمپل» از مسئولین رده بالای سفارت آمریکا در ایران تعداد قربانیان این حادثه را تا 400 نفر برآورد کرد. ولی پزشکی قانونی تهران آمار شهدای 17 شهریور را متجاوز از چهار هزار نفر ذکر کرده و این در حالی است که سخن از دفن 600 جسد در جاهای دیگر به میان آمده بود.
فاجعه «جمعه خونین» با چند پیامد اساسی همراه بود. ناممکن شدن سیاست «آشتی ملی» اعلام شده از سوی دولت شریف امامی، تضعیف موقعیت میانه‌روها در کشور، رسوایی جهانی شاه، از بین رفتن ترس از مرگ در مردم، تزلزل در صفوف ارتشی‌ها، گسترش اعتصابات در سراسر کشور، افشاء چهره واقعی آمریکا، تحکیم و تثبیت رهبری امام و به سر رسیدن آستانه تحمل حکومت پهلوی در برابر مخالفان، از جمله پیامدهای حادثه 17 شهریور 1357 بود.
یکی از رویدادهای مهم تاریخ پس از انقلاب اسلامی که در ماه شهریور رخ داد، به شهادت رسیدن آقایان محمد علی رجایی رئیس جمهور و محمد جواد باهنر نخست وزیر بود. این حادثه در جریان یک انفجار مهیب در ساختمان نخست‌وزیری صورت گرفت. شهید رجایی از ۱۱ مرداد ۱۳۶۰ تا ۸ شهریور همان سال، یعنی به مدت ۲۸ روز، رئیس‌جمهور منتخب مردم بود. باهنر نیز در 12 مرداد 1360 نخست‌وزیر شد و همراه با رجایی در 8 شهریور به شهادت رسید. آنها در دوران کوتاه مدیریت خود الگوهایی از کارگزاران تراز دولت اسلامی را ارائه کردند. رویکرد ساده زیستانه، پرهیز از رانت‌جویی، فساد ستیزی، توجه ویژه به مردم و خصوصا محرومان، عدالت‌طلبی و ولایتمداری، ویژگی‌های بارزی بود که آنان را به عنوان نماد مدیر تراز حکومت اسلامی معرفی کرد.
علاوه بر حادثه فوق بسیاری از نامداران مبارز در تاریخ معاصر ایران قبل یا بعد از انقلاب، در ماه شهریور جان به جان‌آفرین تسلیم کردند. شهادت رئیسعلی دلواری (12/6/1294)، شهادت شیخ محمد خیابانی (22/6/1299)، رحلت جلال آل احمد (18/6/1348)، شهادت سید علی اندرزگو (2/6/1357)، شهادت مهدی عراقی و فرزندش حسام (4/6/1358)، رحلت آیت‌الله سید محمود طالقانی (19/6/1358)، شهادت آیت‌الله علی قدوسی (14/6/1360)، شهادت آیت‌الله سید اسدالله مدنی (20/6/1360)، شهادت سید اسدالله لاجوردی (1/6/1377) و ...... عموماً از رویدادهای تلخی بودند که در ماه شهریور به وقوع پیوستند.
از برنامه مبتذل و توهین‌آمیزی که با عنوان «جشن هنر» در سالهای قبل از انقلاب اسلامی در شیراز به اجرا در آمد، باید به عنوان یکی دیگر از رخدادهای شهریور در تاریخ معاصر ایران یاد کرد. برپايي یکی از این جشنهای سالانه در 1356 با اقدامات وقيح و خلاف عفت عمومی آن هم در ماه مبارك رمضان همراه بود.
فرح پهلوی مجری و پیگیر این برنامه‌ها گفته بود: «ما به گروههای تئاتر غربی اجازه دادیم در ضمن نمایشهایی که روی صحنه می‌آورند خصوصی‌ترین اعمال جنسی را هم نمایش بدهند. این کار در داخل ایران با مخالفتهائی رو به رو شد ولی در غرب مورد توجه قرار گرفت و بسیاری ما را به خاطر شکستن حریم‌ها ستودند.»
ويليام شوكراس روزنامه‌نگار انگليسي در این رابطه اظهار داشت: «جشن هنر شيراز يكي از پرجنجالی‌ترين رويدادهاي فرهنگي در تاریخ ایران بود. در پياده‌روي خیابان نمايشي را اجرا كردند كه يك هتك ناموس تمام عيار بود. چنين نمايشي در خيابان‌هاي هر شهر انگليسي يا آمريكايي اجرا می‌شد، جنجال به پا مي‌كرد و منجر به بازداشت عوامل آن مي‌گردید. وقتي نمايش مزبور در شيراز اجرا شد، خشم و آزردگي فراواني را در جامعه ایران برانگيخت. بعدها در تبعيد، فرح از جشن هنر دفاع كرد و اظهار داشت: اين جشن، هنر اصيل و سنتي تمام نقاط جهان را به ايران آورد!»
آنتوني پارسونز آخرين سفير انگلستان در ايران عصر پهلوي نیز در این رابطه گفت: «وقاحت‌هاي جشن هنر شيراز را با شاه در ميان گذاشتم و به او گفتم اگر چنين نمايش‌هايي در انگليس برگزار مي‌شد، كارگردان و هنرپيشگان آن جان سالم به در نمي‌بردند. ولي شاه فقط خنديد و چيزي نگفت...»
گفتنی است رژیم صهیونیستی در جشن تاجگذاری شاه، یک هیات رقاص را به عنوان نمایندگان خود به تهران فرستاد، در جشن هنر، طراح برهنه شدن بعضی بازیگران در نمایشنامه‌ها اسرائیلی بود و در «جشنهای 2500 ساله شاهنشاهی» نیز برنامه ریز اصلی، سازنده موسیقی مراسم و مسئول کمیته امنیتی جشن، اسرائیلی‌ها بودند.
| این مطلب تاکنون 985 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|