| آفت‌های تاریخ نگاری | نوشته‌های تاریخی از نظر اعتبار و ارزش در یک سطح نیستند. عواملی که از اعتبار متون تاریخی می‌کاهند و از آفت‌های تاریخ نگاری محسوب می‌شوند عبارتند از :
1 – تمایلات فردی مورخ در ذکر و تحلیل رخدادها
علاقه‌ها، سلیقه‌ها، بینش‌ها و گرایش‌های هر مورخی می‌تواند بر اراده او از وقایع تاریخی اثر بگذارد. به عبارت دیگر هر مورخی وقایع تاریخی را از زوایای تمایلات و باورهای خود می‌نگرد. این نوع نگرش باعث می‌شود که تحلیل وقایع تاریخی هرگز از خطر دخالت تمایلات فردی، در امان نباشد. این تمایلات دو نوع است: نوعی به مسائل شخصی مورخ و نوعی به علاقه‌ها و سلیقه‌های اعتقادی، باورها و ارزش‌های پذیرفته شده مورخ یا علاقه کلی به وطن و خاک و سرزمینی که در آن نشو و نما کرده است، برمی‌گردد. یکی از عناصر و عواملی که تاریخ را از آفت‌های تاریخ نگاری مصون نگاه می‌دارد این است که مورخ بین علائق شخصی و علایق دیگر تفکیک قائل شود و در ذکر رخدادهای تاریخی تا حد امکان از حب و بغض های شخصی بپرهیزد.
2 – استناد به متون و منابع غیر اصیل و مخدوش
از دیگر آفت‌های تاریخ نگاری استناد به متون، منابع و مدارک غیر اصیل و مخدوش است. این گونه مدارک از نظر ذکر منبع چندان موثق نیستند. در همین رابطه یکی از آفاتی که تاریخ هر ملتی را تهدید می‌کند، گرایش افراطی به متون و مدارک غیر بومی است، به عنوان تنها منابع اصیل و قابل اعتماد، و محک قرار دادن آنها برای اثبات درستی یا نادرستی منابع داخلی. این مساله در تاریخ نگاری معاصر ایران بسیار به چشم می‌خورد. به طوری که مثلاً بعضی از مورخان، اظهارات ماموران انگلیس، روسیه یا کشورهای دیگر را - که در ایران منافعی را دنبال می‌کردند - در مورد بعضی از شخصیتها، حوادث و حرکت‌های تاریخی، به افراط و به طور یکطرفه و بدون ارزش قائل شدن برای سایر منابع، مبنای داوری خویش قرار می‌دهند.
3- عدم تشخیص و دسته بندی وقایع مهم و سطحی‌نگری در تاریخ
یکی دیگر ازآفت‌های تاریخ نگاری تشخیص ندادن و دسته بندی نکردن وقایع مهم و موثر از وقایع غیر مهم و فرعی در تاریخ است. این ناآگاهی سبب می‌شود که مورخ، یک واقعه تاریخی را درست تجزیه و تحلیل نکند و نتایج غلطی به دست آورد. این آفت عمدتاً به دلیل ناتوانی مورخ در فهم عمیق حوادث و رویدادهای تاریخی بروز می‌کند. مورخ به دلیل اشراف نداشتن بر سیر جریانات تاریخی، با داوری‌های سطحی در مورد بعضی از شایعات و مسائل پیش پا افتاده، واقعه‌ای تاریخی را مهمتر از آنچه هست تحلیل می‌کند. این بینش‌ها و گرایش‌ها و همچنین آفت‌ها، بر اساس اصول و ضوابط، در سطح کار محقق و مورخ اثر خواهد گذاشت و در مبادی ورودی و حساس کار با مسائل دیگر ترکیب شده و در شکل و محتوای تحقیق تاریخی موثر خواهد بود.
ادوار تاریخی
در مورد تقسیم بندی ادوار تاریخی نظریات مختلفی وجود دارد. عده‌ای با دیدگاه صرفاً مادی و ابزاری و بر اساس تقسیم بندی سنگ و فلز و ادوات شکار و کشاورزی و صنعت و... تاریخ بشر را به دوره های مختلف تقسیم می‌کنند. البته علاوه بر این دیدگاه با ملاک‌های دیگری نیز می‌توان به تقسیم بندی دوره‌های تاریخی پرداخت. برای مثال می‌توان به تقسیم بندی ادوار تاریخی بر اساس ظهور انبیاء و شرایع الهی اشاره کرد. در سنت تاریخ نگاری اسلامی ، دیدگاه دوم و در تاریخ نگاری‌های جدید مغرب زمین، دیدگاه اول غلبه دارد. منبع:تاریخ تحولات سیاسی ایران، دکتر موسی نجفی – موسی فقیه حقانی، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، سال 1388 ، ص 12 و 13 | این مطلب تاکنون 2763 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|