| یک اداره و 50 میلیون سند تاریخی | ساجدی
اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی ، آرشیو وزارت امور خارجه و از قدیمی ترین مراکز اسنادی ایران محسوب می‌شود. در زمان ناصرالدین شاه قاجار و به ویژه در دوره صدارت میرزا تقی خان امیرکبیر نخستین تلاشها برای سازماندهی و تنظیم بایگانی اسناد وزارت خارجه صورت گرفت. در سال 1278 خورشیدی و در دوره صدارت میرزا نصرالله خان مشیرالدوله نائینی برای بایگانی اسناد موجود در وزارت خارجه سیستمی جدید و مدرن شبیه آنچه در اروپای آن زمان وجود داشت ایجاد شد. روند تغییر و تکامل نظام بایگانی اسناد در وزارت امور خارجه ایران همانند سایر نهادهای اسنادی کشورمان همچنان بهبود یافته و تلاش شده که تا حد امکان به روز و کارآمد باشد.
ساختمان اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی در سال 1380 در فضایی به مساحت هفت هزار متر مربع ساخته شد که مجهز به امکانات لازم برای نگهداری اسناد است. مسئولیت جمع آوری، حفظ و نگهداری بهینه اسناد متعلق به وزارت امور خارجه و همچنین پژوهشهای اسنادی و ارائه خدمات اسنادی به محققان و پژوهشگران از وظایف اصلی این اداره محسوب می‌شود.
یکی از شگفت انگیز ترین بخش‌های اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی، بخش مربوط به مخاذن اسنادی است. این بخش از هشت قسمت متمایز تقسیم شده است :
1 – مخزن اسناد قدیمه
این مخزن حدود پنج میلیون سند را در خود جای داده است. قدیمی ترین سند وقفنامه ای است که کتابت آن به سال 868 ق باز می‌گردد و اسنادی تا سال 1346 شمسی در این مخزن قرار دارند. در کنار این اسناد مجموعه 323 جلدی تصاویر اسناد انگلیس در مورد ایران و کشورهای همسایه وجود دارد که بیش از سه قرن (1600 – 1939 م) را در بر می‌گیرد. همچنین تعداد 161 جلد دفاتر اسناد قدیمه تحت عنوان اسناد مکمل در خصوص اوضاع داخلی ایران، امور تشریفاتی، امور مربوط به اتباع ایران در خارج از کشور، صورتجلسه های برخی پیمانهای مهم مانند ارزنه‌الروم، نامه ها، گزارش ها، سفرنامه ها، نامه های تبادل شده بین سران کشورها و دولت‌ها، اسناد پیمان سنتو و استانبول، در این مخزن نگهداری می‌شود.
2 – مخزن اسناد نمایندگی‌ها و ادارات سیاسی
این مخزن بزگترین مخزن اداره اسناد محسوب می‌شود و شامل تعداد 25 میلیون برگ سند است. مجموعه اسناد ادارات سیاسی وزارت امور خارجه و نیز اسناد نمایندگی های ایران در خارج از کشور در آن وجود دارد.
3 - مخزن اسناد کنسولی و پشتیبانی
در این مخزن اسناد مربوط به نمایندگان کنسولی ایران در نقاط مختلف جهان، امور مربوط به اتباع ایرانی در دیگر کشورها و همچنین اسناد ادارات پشتیبانی از سال 1315 تا به امروز نگهداری می‌شود. این مخزن دارای حدود 15 میلیون برگ سند است.
4 – مخزن گذرنامه های دولتی
در این مخزن گذرنامه های سیاسی و خدمت نگهداری می‌شود. قدیمی ترین گذرنامه سیلسی مربوط به سال 1305 است. حدود 68000 جلد گذرنامه سیاسی در این مخزن قرار دارد. همچنین تعداد 144000 گذرنامه خدمت که قدیمی ترین آن مربوط به سال 1359 است در این مخزن قرار دارد. مجموعه گذرنامه های سیاسی و خدمت در این مخزن حدود 212000 جلد است.
5- مخزن معاهدات
این مخزن حاوی کلیه معاهدات، قراردادها، یادداشتهای تفاهم و بیانیه های منعقد شده میان ایران با کشورهای دیگر از عصر قاجار تا کنون است. این معاهدات که بر اساس موضوعات سیاسی، اقتصادی و فرهنگی دسته بندی شده اند شامل معاهدات عصر قاجار(142 فقره)، عصر پهلوی(1178 فقره) ، جمهوری اسلامی(بیش از 3500 فقره)، به اضافه اجازه تودیع و الحاق و مبادله معاهدات از سوی روسای کشورها می‌شود.
6 – مخزن نقشه های مرزی و تاریخی
در این بخش مجموعه ای شامل حدود 7500 نقشه و اطلس قدیمی نگهداری می‌شود که از لحاظ سیاسی، تاریخی، حقوقی، جغرافیایی، قراردادهای مرزی و گاهی هنری اهمیت دارند. از این مجموعه تعداد 404 عدد نقشه قدیمی و تاریخی در برنامه حافظه جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
7 – مخزن حقوقی
در این مخزن کلیه هدایا، مهرها، کتابهای خطی، تمبرها، قطعات آرشیوی و مدارکی که ارزش تاریخی یا هنری دارند نگهداری می‌شود.
8 – مخزن دیداری و شنیداری
در این مخزن نوارهای صوتی تصویری، کاست، ریل صدا، لوح فشرده نوری، دیسکت، آلبوم‌های عکس، پوستر، تمبر، گراور، تابلو، مهرهای نمایندگی و هزاران قطعه عکس از دوره های قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی نگهداری می‌شود. حدود 14500 قطعه عکس و بیش از 4000 قطعه مهر حکومتی و اداری در مخزن مزبور موجود است که تاکنون بخشی از عکس‌ها شناسایی و سازماندهی شده اند و برنامه هایی نیز برای انتشار آنها در دست انجام است. | این مطلب تاکنون 2582 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|