| ارتشبد جم : حتي ارتش از خريدهاي نظامي شاه اطلاع نداشت | در يك فاصله زماني 20 ساله از 1950 تا 1970 كل خريدهاي تسليحاتي ايران از آمريكا به يك ميليارد دلار هم نرسيد ولي بين 1970 تا 1978 ميلادي يعني فقط در عرض 8 سال آخر سلطنت شاه ميزان خريد سلاح از آمريكا آنقدر سريع افزايش يافت كه به رقم نجومي 19 ميليارد دلار بالغ شد (1) بخش معتنابهي از اين سلاحها از آمريكا خريداري مي‌شد و اصولا كار تجهيز و مسلح كردن ارتش شاهنشاهي بر عهده آمريكائيها بود . از ابتداي دهه پنجاه و مشخصا از سال 1350 ايران تبديل به بزرگترين خريدار تجهيزات نظامي از آمريكا شد . روند تصميم گيري در باره خريد اسلحه نيز چندان دشوار و پيچيده نبود . در گزارش كميته روابط خارجي مجلس سناي آمريكا در بخش فروش تسليحات به ايران آمده است :
فرآيند تصميم گيري دفاعي در ايران نسبتا ساده است . شاه در مورد كليه خريدهاي عمده تصميم گيري مي‌كند و معاون وزير جنگ او ژنرال نيروي هوايي حسن طوفانيان اين تصميمات را به اجرا مي‌گذارد (2) . فردوست نيز در اين باره مي نويسد :
اين تصور كه نوع سلاحها و كشور سازنده اسلحه و كمپاني فروشنده سلاح را طوفانيان تعيين مي‌كرد تصور صحيحي نيست . چه نوع سلاح ، به چه تعداد ، از كجا ، همه و همه توسط محمدرضا ديكته مي شد و طوفانيان تنها مجري بسيار خوبي بود (3) .
البته صرفنظر از طوفانيان ، شاه از سوي مشاوران نظامي و مورد اعتماد ديگري چون منوچهر خسرو داد ، غلامعلي اويسي ، امير حسين ربيعي و نعمت الله نصيري نيز احاطه شده بود (4) فردوست مي نويسد :
رويه اين بود كه رئيس ستاد ارتش از طريق متخصصين ستاد ، فرماندهان سه نيرو (زميني ، هوايي ، دريايي) و بخصوص فرمانده نيروي هوايي در دوران فرماندهي ارتشبد خاتمي ، فرمانده ژاندارمري و رئيس شهرباني از روي كاتالوگ‌ها ، و در مورد سلاحهاي سبك از روي نمونه هاي ارسالي از سوي شركت سازنده ، و همچنين شخص طوفانيان موضوع خريد را طرح مي‌كردند و تعداد را نيز همين مقامات به محمدرضا پيشنهاد مي‌دادند (5)
طوفانيان نيز در اين باره اظهار مي دارد :
انتخاب بر اساس تحقيق روي لوازم مورد نظر ، وسايل مورد نظر و جنبه هاي سياسي و اقتصادي صورت مي‌گيرد و تصميم نهايي انتخاب هر سيستم با شاهنشاه آريامهر است . شاهنشاه آريامهر در مقام رهبر و فرمانده كل قوا انتخاب نهايي را انجام مي دهند (6)
بدون ترديد شاه با نمايندگاني پيوند داشت و از خلال ارتباط با آنان توصيه مي‌شد كه چه سلاحهايي را خريداري كند . همان‌گونه كه در كميته روابط خارجي مجلس سناي آمريكا نيز آورده شد ، دولت و ديگر رجال و مقامات ذي نفوذ كشوري و لشكري هيچ گونه دخالتي در اين امور نداشتند . ارتشبد فريدون جم (7) فرزند محمود جم و همسر اول شمس پهلوي كه از سال 1348 تا 1350 رياست ستاد ارتش را بر عهده داشت در گفت و گوي خود با مجموعه داستان انقلاب به روايت بي.بي.سي اظهار مي دارد :
اعليحضرت شخصا ساز و برگ نظامي مورد نظر را انتخاب مي‌كرد و دستور خريد آن را به طوفانيان مي داد . نه وزارت جنگ كنترلي داشت و نه ستاد بزرگ ارتش‌داران. اعليحضرت بود و بانك مركزي و ارتشبد طوفانيان و سفارت آمريكا . اصلا ارتش اطلاعي نداشت ....(8)
پي نوشت :
1 – فريدون هويدا ، سقوط شاه ، تهران ، انتشارات اطلاعات ، 1365 ، ص 98
2 – ماروين زونيس ، شكست شاهانه ، روانشناسي شخصيت شاه ، ترجمه عباس مخبر ، انتشارات طرح نو ، 1370 ، ص 15
3 – ظهور و سقوط سلطنت پهلوي ، ج 1 ، ص 219
4 – شير و عقاب ، روابط بد فرجام ايران و آمريكا ، ص 321
5 – ظهور و سقوط ، همان .
6 – روزنامه اطلاعات مورخ 25 بهمن 1354
7 – ارتشبد فريدون جم (متولد 1293) در سال 1357پيشنهاد بختيار آخرين نخست وزير شاه مبني بر پذيرش وزارت دفاع را رد كرد.
8 – تحرير تاريخ شفاهي انقلاب اسلامي (مجموعه برنامه داستان انقلاب به روايت بي.بي.سي) ، به كوشش ع. باقي. قم ، انتشارات تفكر ، 1373، صص 248 – 247منبع:سراب يك ژنرال ، بازشناسي نقش ارتشبد طوفانيان در حاكميت پهلوي دوم ، صفاءالدين تبرائيان ، موسسه مطالعات تاريخ معاصر ايران ، 1377 ص 56 تا 60 | این مطلب تاکنون 4397 بار نمایش داده شده است. |
|
|
|