ماهنامه الکترونيکي دوران شماره 106   شهريور ماه 1393
 

 
 

 
 
   شماره 106   شهريور ماه 1393


 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد نمايش: 4946 بارتلاش اميرکبير برای گسترش دانش و فرهنگ ايران
میرزا تقی‌خان امیرکبیر یکی از نامی‌ترین صدراعظم‌های تاریخ ایران بود. از این رو درباره وی بسیار گفته و نوشته‌اند. این یادداشت نیز می‌کوشد از راه اشاره به کوشش‌های امیرکبیر برای راه‌اندازی روزنامه وقایع اتفاقیه، دارالفنون، حمایت از ترجمه و چاپ کتاب‌های جدید و نیز گام برداشتن در راه ساده‌نویسی ، نگاهی به سهم وی در گسترش دانش و فرهنگ ایران در دوره ناصری بیندازد.


تعداد نمايش: 4303 بارسه خاطره خواندني در باره امام خميني
اين خاطرات از كتاب « خاطرات مرضیه حدیدچی (دباغ)» نقل شده است. خانم دباغ پس از هجرت امام به پاريس‌، در سال 1357 به خيل ياران ايشان پيوست . او در خارج از كشور، با عناوين خواهر دباغ‌، خواهر زينت احمدي نيلي و خواهر طاهره شناخته می شد. این کتاب که به کوشش آقای محسن کاظمی تالیف شده مشتمل بر ۴ فصل است که چاپ اول آن در سال۱۳۸۱توسط انتشارات سوره مهر به بازار کتاب عرضه شد


تعداد نمايش: 3677 بارشتاب شاه برای رابطه با صهیونیستها
دولت صهیونیستی 10 روز پس از تاسیس اسرائیل از حکومت شاه درخواست شناسایی سیاسی کرده بود و رژیم شاه نیز از پیش از شناسایی سیاسی اسرائیل ، نماینده سیاسی به مقر حکومت صهیونیستی اعزام کرده بود !


تعداد نمايش: 4374 باربازشناسی چهره حسین نصر
مینو صمیمی : انتصاب دکتر نصر به ریاست دفتر فرح پهلوی تعبیری جز ضرورت چرخش تشکیلات تحت سرپرستی ملکه به طرف فرهنگ اسلامی نداشت . ولی این اقدام یک ظاهرسازی بود و دکتر نصر با پذیرش مسئولیت ریاست دفتر فرح پهلوی حیثیت علمی خود را بر باد داد .


تعداد نمايش: 6857 بارعملیات امیرالمومنین(ع)
در اين عمليات که در بامداد روز 17/11/1361 صورت گرفت 170 نفر از كادرهاي حزب توده و اعضاي سازمانهاي مخفي و نظامي و عوامل جاسوسي و نفوذي آن در تهران و بيش از 500 نفر در شهرستان‌ها دستگير شدند. همچنين 80 خانه مخفي حزب، سه محل جاسازي شده اسلحه، شامل 200 قبضه انواع سلاح كمري، تفنگ ژـ 3، كلاشينكف، آر.پي. جي، تيربار و مقادير زيادي فشنگ و نارنجك، صدها دستگاه اتومبيل و موتورسيكلت، انواع وسايل چاپ و تكثير و آرشيوهاي محرمانه حزبي و قريب به 9 ميليون تومان وجه نقد به دست آمد.


تعداد نمايش: 4236 بارنقشه انگلیسی‌ها برای جدا کردن جنوب ایران
در اواخر جنگ اول جهانی زمانی که قوای انگلیسي در جنوب ایران حضور داشتند و با عشایر ایرانی می‌جنگیدند، کنسول انگلستان در شیراز پیشنهاد کرد که جنوب ایران تحت نظام نایب‌السلطنگی شاهزاده فرمانفرما از کشور جدا شود. این مطلب در قالب چند اطلاعیه‌ در روزنامة ایران به چاپ رسید.


تعداد نمايش: 3695 بارگزارش خواندنی اسدالله علم از فروپاشی حزب ایران نوین
اسدالله علم : شاهنشاه با اعلام انحلال حزب ایران نوین بلند‌پروازي‌ها و گُه‌خوري‌هاي دولت و حزب اكثريت را نقش بر آب كردند. البته به شاهنشاه عرض كردم هویدا رهبر حزب ايران‌نوين ادعاي اكثريت قاطع را بين مردم ايران داشت و شايد هم حساب‌هاي ديگر، كسي چه مي‌داند. شاهنشاه فرمودند «او البته آدم باهوشي است ولی مطمئن هستم كه مي‌داند هيچ گهي نمي‌تواند بخورد و....»


تعداد نمايش: 3707 باربرگی از دوسیه سید ضیاء
در روزنامه‌های سيدضیاء تبلیغات آشکاری به نفع یهودیان دیده می‌شد. حتی ستاره شش پر داوود به عنوان زمینه تبلیغات برخی انجمن‌های یهودی این دوره، در روزنامه‌های سيدضیاء چاپ می‌شد. گرچه سيدضیاء با الیگارشی مالی مستقر در لندن و هندوستان مرتبط بود ، با سفارت انگلستان روابطی بسیار نزدیک داشت وخدمات زیادی به منافع امپراتوری بریتانیا انجام داد، ولی کلنل مید انگلیسی او را یک «شیاد صرف» می نامید، نورمن وزیر مختارانگلیس او را «یک انگلوفیل رسوا» می‌خواند وچرچیل او را «مردی جوان با طرح‌های بسیار مسخره‌» توصیف می‎کرد


تعداد نمايش: 3480 بارمروری بر پرونده تقی زاده
تقی زاده عضو «لژ بيدارى ايران» بود. او که به عنوان يكى از چهره‏هاى شاخص جريان روشنفكرى، طرفدار جدايى دين از سياست بود، شديدترين خطابه‏ها را عليه نمايندگان متشرع مجلس به ويژه هنگام طرح لزوم بازنگرى پيش نويس قانون اساسى و انطباق آن با قوانين شرع ايراد كرد. در چندین جنایت از جمله اعدام آیت الله شيخ فضل‏اللّه‏ نورى دست داشت و پس از واقعه به توپ بستن مجلس، به همراه يارانش به سفارت انگليس پناه برد و سپس تحت حمايت آن سفارتخانه به اروپا عزيمت كرد.


تعداد نمايش: 4368 بارنقد كتاب
«گذر عمر (خاطرات سياسي باقر پيرنيا)»

خاطرات آقاي پيرنيا اطلاعات پراكنده قابل توجهي در مورد چگونگي نابودسازي كشاورزي ايران تحت لواي اصلاحات ارضي، وضعيت مستشاران آمريكايي در ايران، شرايط زندانها در بعد از انقلاب و تفاوت فاحش آن با تبليغات غرب و... دارد كه مي‌تواند براي محققان مفيد واقع شود.


دین ستیزی ،
شالوده مدرنیسم رضاخانی

ديكتاتوري رضاخان نتيجة مدرنيسم دولتي بود. اقدام رضاشاه، در جهت مدرن‌سازي ، به ايجاد فرهنگ دوگانه در ايران منجر شد. وضعيتي كه در آن طبقات بالا عموماً مقلد ارزشهاي غربي در جامعه شده و نسبت به فرهنگ بومي و سنتي چندان توجهي نمي‌كردند. جهت‌گيري سياست فرهنگي در دوران رضاخان در دو محور ايران‌گرائي با تاكيد بر لزوم تجديد عظمت ايران باستان ومخالفت با مذهب و روحانيت و از بين بردن نهادهاي مذهبي خلاصه می شد.
***
آغاز جنگ جهاني اول، پاياني بر سلطنت قاجار و بستري براي شكل‎گيري «پهلويسم» بود. عناصر و مؤلفه‌هاي اساسي گفتمان پهلويستي عبارت بودند از:
1. شوونيسم (ناسيوناليسم افراطي ايران)؛
2. شبه مدرنيسم (غرابگرايي) و يا به تعبير ديگر مدرنيسم كاذب؛
3. سكولاريزم.
با استقرار رضاخان بر مسند حكومت، پروژة كلاسيك تجدد ايراني شكل گرفت و دولت مطلقة شبه مدرن تكوين يافت. دولت مطلقه‌اي كه مهم‎ترين كار‌كردش فرايند بازسازي و نوسازي آمرانة كشور بود. در اين دوره، اغلب كارگزاران سياسي براين باور بودند كه براي برقراري حكومت قانوني و ترقي اجتماعي ضرورتي ندارد كه دستگاه دولت حتماً ضد استبدادي و نمايندة اقشار ملت باشد؛ بلكه در چنين شرايطي يك دستگاه سازمان يافته، متمركز و نيرومند كشوري لازم است تا اوضاع را كنترل نمايد. به خاطر وجود همين انديشه بود كه كارگزاران سياسي جوان كه خود از پرچم‌داران اصلاح‌طلبي اوائل دهه 1300 محسوب مي‌شدند از قدرت گرفتن و سپس سلطنت رضاخان حمايت كردند. بنابراين، انديشه‌اي كه طرفدار شكل دادن دستگاه دولت مشروطه بوده، مبدل به انديشه‌اي شد كه در شكل دادن دستگاه نيرومند دولتي نقش مهمي ايفا نمود تا جلوه‌اي از مدرنيسم دولتي شكل گيرد.
نتيجة مسلم مدرنيسم دولتي و غيردولتي، ديكتاتوري رضاخان و افزايش نفوذ دولت در عرصه‌هاي سياسي اجتماعي و اقتصادي جامعه بود. اقدام رضاشاه، در جهت مدرن‌سازي سريع جامعه از بالا به همراه برنامه‌هاي فرهنگي و آموزش، به ايجاد فرهنگ دوگانه در ايران منجر شد. وضعيتي كه در آن طبقات بالا عموماً مقلد ارزشهاي غربي در جامعه شده و نسبت به فرهنگ بومي و سنتي چندان توجهي نمي‌كردند. اين طبقات كه به ندرت فرهنگ مذهبي اكثريت هموطنان خود را درك مي‌كردند به عنوان حاملان ارزشهاي غربي توسط دولت مورد حمايت قرار گرفتند.
جهت‌گيري سياست فرهنگي در دوران رضاخان را مي‌توان در دو محور زير خلاصه نمود:
1. ايران‌گرائي با تاكيد بر لزوم تجديد عظمت ايران باستان؛
2. مخالفت با مذهب و روحانيت و از بين بردن نهادهاي مذهبي.
ايران‌گرائي و تجديد عظمت ايران باستان
دوران حكومت رضاشاه، دوران چيرگي ناسيوناليسم تندرو در اروپا بوده و گروهي از روشنفكران آن روزگار در ايران، دنباله‌رو اين مكتب بودند. ناسيوناليسم ايراني نمايندگان فكريي داشت كه در راه بسط آن كوشش مي كردند و برخي از آنان نيز در دولت بودند. رضاشاه نيز با كارهايش تجسم اين ايرانيت و پيش برندة آن شناخته مي‌شد. انتشار چند اثر از جمله كتاب «ايران قديم» و سپس سه جلد كتاب قطور «ايران باستان»، اثر مشيرالدوله پيرنيا و همچنين ترجمة كتاب كريستنسن دانماركي موسوم به «ايران در زمان ساسانيان» به وسيله رشيد ياسمي، تأثير عميقي در ايجاد پندار افسانه‌آميز دربارة عظمت گذشته ايران گذاشت. چاپ يك سلسله آثار ادبي قديم به‎ويژه شاهنامه فردوسي، احساسات وطن‌پرستي را تشديد كرد. احساسات تند و افراطي ناسيوناليستي به وسيله شاعراني همچون محمدرضا عشقي، ابوالقاسم عارف، فرخي يزدي و ابوالقاسم لاهوتي نيز ابراز و تقويت مي‎شد.تجلي تفكر ناسيوناليستي در رفتار فرهنگي حكومت، ابتدا به صورت بيگانه‌ستيزي و ابراز تنفر از هرگونه تظاهر غير ايراني جلوه كرد. اما بعداً فرهنگ اروپايي از اين قاعده مستثني شد و فرهنگ و زبان اسلامي و عربي مورد هجوم قرار گرفت. رضاشاه در تقرير و تحكيم هويت خويش، اسلام را به عنوان دگر ايدئولوژي، مسلمان ايراني را به عنوان دگر دروني و عرب را به مثابه دگر بيروني خود تعريف و سعي نمود جغرافياي خود را جايي در درون مدار و حريم گفتماني غرب جستجو كند.


 
     استفاده از مطالب با ذکر منبع مجاز مي باشد.                                                                                                    Design: Niknami.ir